Ísafold - 17.08.1907, Blaðsíða 1

Siemur út ýmist ein* sinni eða
visv. í vikn, Yerl^^rg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eÖa
l*/» doll.; borgist fyrir miBjan
júli (erlendis fyrir fram).
Uppsögn (skrifleg) bandin v-.ff
áramót, ógild nema koiatn sé til
átgefanda fyrir 1. októbe? og kanp-
andi sknldlans við blaðið.
Afgreiðsla Ausfursfr<Bíi S.
XXXIV. arg.
Reykjavík laugardaginn 17. ágúst 1907.
55. tölublað
Eítir hófið.
Bágt eiga hugsandi menn með að
:gera sér glæsilegar vonir um mikils-
•verðan árangur af öllum hátíðarglaumn-
um nýafstöðnum. Þeir hafa séð lítið
móta fyrir slíku. Mikið um vinsam-
legt hjal, og vitanlega ekkert óheilt
undir því búið, en varast allajafna að
haga svo orðum, að hönd yrði á fest.
Það eitt skifti, er kvað við annan tón
og ákveðinn oss í vil eða sjálfstæðis-
kröfum vorum, af hendi blaðamanns,
sem í förinni var, mátti sjá og heyra
á öðrum, stjórnarhöfðingjunum dönsku
og þingmönnum, að það var þeim
heldur en eigi miður geðfelt. Enda
er þeim það naumast láandi, er þeir
hafa verið auk annars búnir að heyra
andann í meiri hluta þingmanna vorra.
Það var ekki við því að búast, að
þeim, gestunum, væri það nándar-
nærri eins ljóst og oss, að þar áttu
þeir tal við umboðslausa menn af
þjóðarinnar hendi í þessu máli, sjálf-
stæðismálinu, stjórninni fylgispaka
embættismenn og uppgjafaembættis-
menn aðallega eða þeirra nóta,—fylgi-
spaka hverri stjórn sem er, en ekki
sízt þeirri, sem er af sama anda fædd
og sú, er hér réð fyrir á Estrups-
öldinni með Dönum, þótt öðrum fána
veifi stundum til blekkingar. •
Þess var og engin von, að gestum
vorum, þingmönnunum dönsku,gengist
hugur við io—12 daga matar og
drykkjar sukk, og hestldn austur að
“Geysi. Það væri að gera heldur lítið
úr þeim. Það þarf meira til að láta
alvarlega hugsandi þjóðmálamenn skifta
stjórnmálaskoðun sinni.
Frjálslynd blöð dönsk tóku það fram
í fyrra, að sitja mundum vér íslend-
ingar við sama keip i stjórnmálastefnu
vorri, þótt þingmenn, þeir sem það
þáðu, væru troðfyltir af góðum mat
og drykk nokkra daga, og þeyst með
þá um leið landið af enda og á, með
þeim ógangi, að varla vissu sittrjúkandi
ráð. Það hefir og ræzt fyllilega um
mikinn meiri hluta þjóðar vorrar, þann
er lítur óháðum augum á það, sem
gerist, og ber alvarlega fyrir brjósti
hennar mestu velferðarmál.
Mundi nú vera vit í að ætla bræðra-
þjóð vorri hinni dönsku minni stjórn-
málaþroska? Getum vér búist við, að
hún gangist meira upp við það, þótt
vér höfum nú apað eftir heimbjóðend-
um vorum í fyrra sams konar gest-
risnis-gauragang, sem allir sjá að er
lítt við vort hæfi? Það er enginn
vafi á því, að gestrisni vor hefði verið
engu miður metin, ef vér hefðum
sniðið oss þar stakk eftir vexti og
dálítið minna verið í borið.
Það er ilt að bera á móti því, að
nær hefði verið að verja þótt ekki
hefði verið nema hluta viðtöku-
kostnaðarins til að reyna að sann-
færa Dani með ræðum og ritum um
réttmætt tilkall vort til hins sama
sjálfstæðis og þeir hafa sjálfir. Það
hefði vissulega borið meiri ávöxt.
Hinni miklu hepni með veðrið
eigum vér það að þakka nær ein-
göngu, að hinum gífurlega tilkostnaði
til landferðarinnar hér og geysimikilli
fyrirhöfn varð ekki ver en á glæ kast-
að. Af svo litilli ráðdeild var út í
það alt lagt, að þar var alt undir
teningskasti komið, veðurlaginu.
Sakast skulum vér að vísu sem
minst um orðinn hlut, og hrósað get-
um vér happi í aðra röndina yfir,
að viðtökurnar lánuðust ekki lakara
en þetta.
En hitt skyldum vér hafa hug-
fast, að leggja þarf traustari grundvöll
undir sjálfstæðisþrifnað þjóðar en
veizluglaum og ölteiti.
Mislingarnir.
Þeir ganga enn í Stykkishólmi.
Hafa komist þar í hvert hús að kalla.
Um hitt er ekki fullséð enn, hvern-
ig kann að hafa gengið að stemma
fyrir þeim stigu út um land þaðan.
En nokkurar misfellur hafa á því
orðið, sem uppvíst er um.
Fyrst var slept ungling suður í
Miklaholtshrepp með læknisvottorði
um tiyggilega sóttkviun og fulllanga,
en sá hafði sýkst, er þar kom, og hefir
bærinn verið sóttkvíaður, með góðri
von um árangur.
Þar næst kom hinqað til bœjarins
fyrir vikutíma barn, sem hér á heima,
en verið hafði um tíma í kynnisför
í Sthólmi og hafði verið slept þaðan
með læknisvottorði um 20 daga ör-
ugga sóttkvíun, er var ekki öruggari
en það, að mislingar komu út á því
2—3 dögum eftir að það kom hingað
Það var óðara sóttkvíað, ásamt syst-
kinum sínum og 'nokkrum börnurn
utan heimilis, er kunnugt var um, að
hafa höfðu mök við það. En mjög
undir hælinn lagt, að það komi að
haldi. Því verið hafði barn þetta í
mannþvögunni miklu við Bæjarbrygg-
juna, er konungur kvaddi hér 9. þ.
m., og þá veikt orðið, búið að fá
mislingakvef, sem móðir þess varaði
sig ekki á, fremur en aðrir.
Hafi barn þetta sýkt frá sér í
tnannþrönginni konungsburtfarardag-
inn, geta hafa fyrir því orðið ekki
síður utanbæjarmenn en innan. Því
fult var hér þá af ferðantönnum, er
fóru daginn eftir viðs vegar út um
land, sinn í hverja átt.
Erfitt verður mjög að fást við misl-
ingasóttvarnir, er ekki má treysta
vottorðum héraðslækna.
Messufall verður i Frikirkjunni &
morgun vegna orgelsviðgerðar.
+
Benedikt Grðndal.
Tvo mannsaldra fulla naut hann
mikillar og að mörgu leyti maklegrar
skáldfrægðar hér á landi, auk almenns
orðstírs fyrir önnur ritstörf mikil og
margkynjuð.
Hann var af frægu gáfnabergi brot-
inn, sonur hins mikla lærdómsmanns
Dr- Sveinbjarnar Egilssonar skóla-
meistara (f 18 >2) og konu hans Helgu
Benediktsdóttur Gröndals (hins eldra),
naut ágætrar kenslu föður síns i æsku
og skólamentunar, ekki sizt í feðra-
tungu sinni og forntungunum suð-
rænu; hann bjó að því alla æfi. Náms-
gáfurnar voru óvenju-greiðar og fjöl-
hæfar.
Lífskjörin voru völt og reikul nokk-
uð alt fram á efri ár, og ritstörfin
fyrir það ósamfeldari en ella mundi.
Flest unnið semáhlaupum. Enverk-
iund mikil öðrum þræði.
Hann lagði margt á gjörva hönd,
er að ritmensku lýtur. Hann íslenzk-
aði ungur Ilionskvæði Hómers alt í
stuðluðu máli og lauk við að gera
Ódysseifsdrápu sömu skil, þar er föð-
ur hans þraut. Hann reit ýmislegt
um norræna fornfræði í Annála Forn-
fræðifélagsins í Khöfn, gaf út nokkur
ár (um, 1870) tímarit um stjórnmál og
sitt hvað annað (Gefn), reit skóla-
kenslubækur í náttúrufræði og landa-
fræði og safnaði síðustU 20 árin, sem
hann lifði, embættislaus, til þjóðmenn-
ingarsögu Norðurlanda; og er þaðsafn
óprentað. Drápu orti hann all-langa
snemtna æfi út af fornaldarsögunni
um Örvarodd, en að öðru leyti mest
smákvæði, eins og tíðast er um íslenzk
skáld, sum einkarsnjöll, en mörg íburð-
armikil fremur en kjarngóð; surnt
léttvægt gaman. Öllu nafnkendari en
ljóð hans öll og liklegri til langlífis
er riddarasögusamsetningurinn Heljar-
slóðarorusta, frábær að fyndni og fjöri,
með gullaldar orðfæri.
Ben. Gr. varð stúdent frá Bessa-
stöðum vart tvitugur, sigldi til háskól-
ans og dvaldist þar 4 ár, til 1850,
hafðist við í Reykjavík næstu 7 ár við
ritstörf og skriftir, fór þá utan til
náms af nýju, sem Htið varð úr, lauk
þó meistaraprófi í norrænu og hafðist
við i Khöfnlengst þar til 1874, er hann
varð kennari við latínuskólann i Reykja-
vik, var látinn sleppa því embætti 188 3
(fyrir drykkjuskaparóreglu), og lifði eft-
ir það við eftirlaun og vísindalegan
styrk úr landssjóði. Hann var kvænt-
ur 1871—1881 Ingigerði Tómasdótt-
ur Zoéga, systur Geirs T. Zoéga yfir-
kennara, valinkvendi, er hann harm-
aði mjög, og er dóttir þeirra frú Helga,
kona Þórðar læknis Edílonssonar í
Hafnarfirði.
B. Gr. var lágur maður vexti held-
ur og grannur, fjörlegur og hvatlegur
mjög, ákaflega hispurslaus, fjónaði
hræsni og fláttskap, trúleysi og heims-
hyggjustefnu vorra tima. Hann var
skemtinn og glaður að jafnaði, trygg-
ur og vinfastur. Hann var listfengur
með afburðum, skrifthagur mjög og
rithandarsnillingur hinn mesti. Hann
var maður ákaflega bókrýninn, fróður
mjög og minnugur, skjótvirkur við
ritstörf, en eigi gagnrýninn að þvi
skapi.
Hann var heilsuhraustur fram til
síðustu æfiára. Kendi þá vatnssýki
og andþrengsla. Hann hafði fótavist
fram til dánardægurs. Fekk blóðspýju
lítilli stundu fyrir andlátið, er að bar
laust eftir miðnætti aðfaranótt 2. þ.
m. Þá var hann ro mánuðum betur
en áttræður (f. 6. okt. 1826).
Mikill fjöldi manna fylgdi honum
til moldar 14. þ. m., einkum skóla-
genginna, i fögru veðri og björtu.
Kand. Haraldur Nielsson flutti hús-
kveðju, en dómkirkjuprestur talaði í
kirkjunni. Þessi minningarljóð eftir
Þorstein Erlingsson sungu Stúdenta-
félagsmenn við gröfina:
Hér hefir særður svanur kropið
að sæluskauti méðurlands,
þvi nú var höfuð niður dropið
og nú var lokuð tjörnin hans,
en lengi þíddi’ hann þröngva vök
og þreytti’ hin fornu vængjatök.
Og sumrin öll við sönginn mæran
við sátum glaðir úti þar
og höfum allir hugumkæran
hvern himin, sem þá vængi har ;
svo vítt fór Ctröndals vegsemd þá,
sem vorir gleðihlátrar ná.
Og þegar allir svanir sungu
á sumarkvöldin þjóðin fann,
hver Ijómi vafði vora tungu
Og vilta fjallasvaninn þann.
% Hún fann hve yrði’ á heiðum hljótt,
er hann bauð síðast góða nótt.
Og það skal okkar móðir mnna,
þó margra söngur reynist tál,
að hans var ólmur, oft úr funa,
en aldrei nema hjartans mál,
og það sem refum eign er í
var ekki til i brjósti þvi.
Við krjúpum ekki’ að leiði lágu,
því listin á sér paradis ;
nú streyma Gröndals hljómar háu
af hafi þvi, sem aldrei frýs.
Hvern snilling þangað baninn ber,
sem Bjarni’ og Jónas kominn er.
Frjálst sambandsland,
ritlingur Einars Hjörleifsaonar, e
kominn út á dönaku fyrir nokkru.á koatn-
að Gyldendala og Nordiak ForlagB.
Dr. Jón Stefánaaou hefir annast dönsku
þýðinguna. Bitið heitir á dönsku
Danmark og Jsland.
Eldlnísdag
svonefndan átti að halda hér í neðri
deild á mánudaginn (12. þ. m.). En
svo nauðalítið matarbragð varð að því,
sem þar var fram reitt, að varla er
nokkurrar frásagnar vert. Mun þó
Bjaldan hafa verið nægra úr að velja.