Ísafold - 09.02.1918, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verðárg.
5 ,kr., erlendis 7x/2
kr. eða 2 dollarjborg-
Ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrlrfram.
Lausasala 5 a. eint
Uppsögn (8krlfl. ;
bundin vlð áramót,
er óglld nema kom
in só til útgefanda .
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandl skuld
laus vlO blaðið.
íssfoldarprentsmiðia. Ritstjárí: Dlefur BjÖrnsSDn. Talsími nr. 43$.
X!.V. árg Keykiavík laugardaginn 9. febrúar rqi8 7. tölublað
JTlu nt Ú éCit ugi fýsa í Bæjarskrá R.vú kur.
Bæjarskrá Heykjavíkur 1918.
TTJarkmiðið:
Ekkert tjeimiti án Bæjarskrárinnar.
Vegna anna í prentsmiðjunum < etur Bæjarskíáin ekki komið ót fyr
en seinna í mánuðinum.
Enn er því timi til þess að koma að auglýsingum. '
Ættu kaupmenn og aðrir ekki að sitja sig lir færi að auglýsa í henni,
því að hún kemst áteiðanlega inrt á hvert einasta heimili
í henni verður:
1. Nafnaskrá, þar sem 9000 bæjarbúar verða skráðir i stafrofs-
röð, ásamt utanáskrift þeirra.
2. Félög og stofnanir, allar upplýsingar um opinberar stofnanir,
öll félög bæjarins, opinbera sjóði, póstgjöld, símagjöld og opinber gjöld
— yfirleitt hverskonar fróbleikur, sem nauðsynlegur er í handbók
fyrir hvern mann.
3. Skrá yfir allar húsa-, lóða- og skipasölur í Reykjavík árið 1917.
Stórfróðleg skýrsla.
4. Skrá yfir alla þá, er dáið hafa í Reykjavík árið 1917, ásamt aldri
og dánardegi. Einnig skrá yfir lát helztu ísl. manna utan Reykjavíkur.
3. Atvinnuskrá, þar sem ekki ætti að vanta oinn einasta atvinnu-
rekanda bæjarins, sjálfs hans vegna.
6. Augiýsingar um alt milli himins og jarðar, þar sem enginn
kaupmaður má láta sig vanta.
7. Uppdráttur af Reykjavík, öllum götum, með nöfnum, helztu
opinberum byggingum, gerður af mælingameistara Ólafi Þorsteinssyni
cand. polyt og skorinn af Rikarði fónssyni — í mælikvarðanum 1 : 5000,
þ. e. á stærð við Ísafoldarsíðu. Er þetta hin fyrsta tilraun til að útvega
almenningi nothæfan uppdrátt af höfuðstaðnum.
Þrátt fyrir allan hinn mikla fróðleik, hverjum manni nauðsynlegan,
sem Bæjarskráin felur í sér, mun séð um, að hún verði það Ódýr,
að hún nái þeim tilgangi sinum að komast inn á hvert
heimili.
Og enginn vafi á því, að hún breiðist einnig mikið út um landið.
Munið því kaupmenn og aðrir atvinnurekendur, að þér gerið sjálfum
yður mestan skaðann með því að láta yður vanta með auglýsingar og
atvinuuskrásetning i Bæjarskrána.
Snúið i]ður á skrifstofu ísafoldar næsíu daga.
M i n n i s 1 i s t i.
AlgýDufél.bókasafn Templara#. 8 kl. 7—8
borgaiis»> jóraskritat. opin fiagl. 10*-12 og 1*8
B«n»rfó etaskrifptofan opin v. d. 10—12 og 1—B
0- Idkerinn Lauf&sv. 5 kl. 10—12 og 1—B
l«iniia8tianki opinn 10 4.
K.JMJ.M. Lestrar-og skrifstofa 8 árd.—10 aiöd.
Alm. fundir fid. og §d. 8»/a siM.
Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á helgam
l/andakotaspitali f. ajúkravitj. 11—1.
Landabankinn 10—H. Bankaatj. 10—12
Landsbókasafn 12—b og B—8. Útlán 1—B
L*ndabó.Tiaöarfólagsakrifstofan opin frá 12—8
(i*ndsféhirftir 10—12 og 4—B.
bandssiminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Xistasafnið opió á |unnudögum kl. 12—2.
itúrugripasafniö opiö l*/a—21/* á sunnud.
3?óithúsið opiö virka d. 9—7, sunnnd. B 1,
ciumábyrgö Islands kl. 1 B.
Stjórnarráösskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
T-iloimi Reykjavlkur Pósth.8 opinn B—12.
Ytfilstaöahœliö. Heimsóknartimi 12—1
Móómenjasafniö opib sd., li.1/*—l*/t
J»jóöskjalasafniB opiö survnud., þriöjud. og
fimtuda^a kl. 12-8.
Aukaþing i marzP
Þangað hniga nú orð margra
manna, sem ætla má að viti hvað
h:nni þríhöfðuðu býr i brjósti, að hún
muni þó, fyrir áeggjan og með ráði
þingmanna þeirra, sem hér dvelja,
ætla að manna sig upp og kveðja
saman aukaþing í næsta mánuði.
Aðrir eru þeir á hinn bóginn, sem
halda að rtjórnin sé hrædd við auka-
þing óg ætli sér að nota sér það, að
einhverjir einstakir þingmenn séu
ófúsir að .yfirgefa bú sin og heimili,
tii þess að humma alveg fram af sér
aukaþiugskröfuna.
En það má stjórninni aldrei hald-
ast uppi. AUs vegna er bráðnauð-
á þvi, að þingið komi saman sem
fyrst. Það er ekki eingöngu fánamál-
ið, sem ekki má sofna i reifunum,
sem forsætisráðherra hjúfraði það
inn í á konungsfundi, heldur svo
margt, margt annað; sem gérir það
•óhjákvæmilegt að skjóta á ráðstefnu
meðal allra fulltrúa þjóðarinnar.
Það sem hvað helzt vakir fyrir
oss i því efni — og engin dul skal
,á dregin — er, að þinginu, er það
kemur saman, verði ljóst hið ófor-
svaranlega atferli sitt, er það skildist
svo i sumar, að una þvi, að stjórn-
artaumarnir væru áfram i þeim höud-
um, sem enn eru þeir.
Af öllum þeim krossum, sem þess-
ari þjóð er nú skipað að bera, mun
sá krossiun erfiðastur reynast, er
stundir líða, að hún hefir yfir sér
landsstjórn, sem er svo gersamlega
Óhæf og frásnejdd því, að vera það
sem hún á að vera, að fæst munu
þess dæmi í nokkuru landi á þessum
ófriðartimum.
Ekki svo að skilja þó, að allir
eigi ráðherrarnir sama vitnisburðinn.
Ekki heldur svo að skilja, að efast
verði I sjálfu sér utn góðan vilja þeirra.
En hitt fullyrðum vér óhikað, að
meiri hluti stjórnarinnar sé svo skip-
aður, að af þekkingarleysi hans, getu-
leysi og tjóðurbandsástandi við harð
snúnar baktjaldakllkur, standi Iandi
og þjóð af honum mikil hætta og
viðbúið stórtjón.
Eins og margoft áður hefir verið
drepið á hér I blaðinu, mundí auka-
þingshald nú þegar margborga sig,
ef því að eins tækist að skifta um
landsstjórnina þannig, að hæfir menn
kæmu í stað óhæfra — kæmu i stað
manna, sem i raun réttri eru oss,
auk þess að vera gagnslausir og
engis nýtir, til hiborinnar skammar,
ef eftir þeim á að mæla og vega
stjórnmálaþroska þjóðarinnar. En
þar fyrir utan ern önnur eins lífs-
nauðsynjamál eins og fánamálið,
dýrtiðarlánin og margt, margt fleira,
sem beint bíður afskifta alþingis.
Alt kallar þetta svo að, að ekki
má með nokkuru móti þola stjórn-
inni það, að hún dragi nú lengur
að kveðja saman þing. Því fyr sem
hún gerir það, þess betra.
Kraftfóður úr saltflski.
Norska landbúnaðarráðuneytið hef-
ir skipað nefnd til þess að ihuga
hvernig unt mundi að vinna kraft-
fóður úr irinlendtfm afurðum. Þessi
nefnd hefir lagt til, að reynt verði
að vinna kraftfóður úr lélegum salt-
fiski, sem miklar birgðir eru af þar
i landi.
Island -- Danmðrk.
Þess hefir verið minst í ísafold,
hvernig landar vorir, þeir Finnur
Jónsson próf og Þ£r. Tulinius stór-
kaupmaður, hafa drengtlega tekið máli
voru í deilum við hinn stórdanska
uppskafning, er skreytir sig fölskum
fjöðrum með því að kalla sig »islandsk
Köbmandt. Vér eigum við hr. Aage
Berléme, dótturson gamla Höepfners
á Akureyri, sem af engu viti, en þvi
meiri uppþembingi, hefir verið að
reyna að slá sér til riddara á íslend-
ingum með rakalausum staðhæfiugum
um máttleysi vort, án danskrar hjálp
ar og ertnislegum háðsyrðum um
þjóðartjón það, er varð þ. 30. nóv.
1916 þá er Goðafoss strandaði.
ísafold hefir eigi birt hinar fyrri
greinar í þessari deilu, að eins sagt
frá aðalinnihaldi þeirra — þar eð
greinarnar hafa birzt annarsstaðar.
Tvær seinustu greinarnar frá þeim
Finni Jónssyni hafa enn eigi birzt
og þykir oss því rétt að Iáta þær
koma hér fyiir almennings sjónir.
í »Politiken« þ. 9. des. ritar hr
Berléme á þessa leið:
«Eftir að mér hefir tejdst að reka
heim aftur hinar gersamlega staðlausu
(uvederhæftig) staðhæfingar Finns
ónssonar prófessors um að allar
skipaferðir og innflutningar frá Dan-
mörku hafi stöðvast og eftir að tek-
is t hefir að fá viðurkent, að Dan-
mörk hefir verið íslandi góð stoð i
stríðinu, tel eg umræðunum, • sem
um. mál þetta hafa orðið, lokið af
minni hálfu.
Hr. Þórarinn Tulinius lætur í dag
i ljós skoðun sina á mér og minu
starfi i þeim tón, sem sérkennilegur
er fyrir hann; en svo er það, að
ekkert er það er mér stendur eins
á sama um og hvernig hr. Tulinius
ítur á þessa hluti.
Kaupm.h. 8. des. 1917.
Berléme.
Þessu greinarkorni svarar Finnur
Jónsson i »Politiken« þ. 14. des. á
þessa ieið:
»Eftir að Þórarinn Tulinius stór-,
kaupmaður er búinn að sýna fram
á hvert mark megi taka á skrifum
hr. Berléme og varpa ljósi yfir af
hvaða toga þau eru spunnin, mætti
og hluttöku minni i umræðunum
vera lokið, því fremur sem ummæli
hr. Berléme um grein hr. Tuliníus-
ar eru alger þrota-yfirlýsing. En
sökum þess, að hr. Berléme hefir
dregið uafa mitt fram í svari sínu,
á þann hitt, sem hooum auðsjáan-
lega er helzt laginn og eg þarf ekki
frekar að lýsa, þá verð eg þó að
gera svolitla athugasemd. í neðan-
málsgrein minni átti eg sérstaklega
Við gufuskipa-sambandið við ísland
(hvernig seglskipasambandinu hefir
verið varið, hefir hr. Tuliníus skýrt
frá). Frá Óndverðum ágústmánuði
hefir ekki yerið hægt að senda bréf
til íslands, né heldur nein blöð.
Öllu gufuskipasambandi við ísland
verið lokið og má af þessu marka
sjálfu sér, hversu muni farið vöru-
Bannmálið í Danmörktí.
Svar til Olufs prests Madsens.
(„Eolitiken“, 27. okt. 1917).
Frá ritaranum í „Kristelig-socialt
Forbund“, herra Norlev, ritstjóra,
hefir oss horist eftirfarandi greinar-
stúfur með tilmælnm nm birtingu.
Mér þykir leitt, að »Hovedstaden«
gat ekki tekið svar sira Madsens til
míu, en jafnframt vil eg þakka
»Politike;i« fyrir, að hún hefir veitt
prestinum tækifæri til að svara 'í
heyranda hljóði, og um leið vil eg
leyfa mér að beiðast rúms fyrir
nokkrar athugasemdir við svar hans.
Það kemur ekki fram i opna bréfinu
frá mér, »að nú eigi að telja það
með auðkennum kristindóms og
kristilegrar árvekni að vera bann-
maður.« Það er þetta, sem eg hefi
sagt skýrt og skorinort: að kristnn
maður verður að gera það, sem
hann getur, til þess að bjarga drykkju-
mönnum, hjálpa ungum mönnum
gegn áfengisfreistingunni og koma í
veg fyrir þá ógæfu, sem óbilgjarn
atvinnuhugsunarháttur á þessu sviði
getur valdið.
innflutningum. Og að lokum að
eins þetta: Hr. Berléme hefir auð-
sjáanlega ekki skilið nokkra vitund
i því í hverja átt grein mín fór í
raun og veru. Hann hefir gripið
dauðahaldi í eitt einstakt atriði og
haldið, að eg ætlaði að fara veita
efnalega fræðslu (ökonomiske Op-
lysninger), eins og hann orðaði það.
Ekkert var mér fjær skapi. En ein-
mitt þetta sýnir hinn gersamlega
skilningsskort frá hálfu hr. Berléme.
Þegar svo ágætur sérfræðingur verð-
ur á vegi hans, leggur hann jafn-
harðan á hraðan flótta; sérfræðing-
inn »stendur honum á sama um«.
Þá er og minum viðskiftum við hr.
Berléme lokið, þótt það væri, ef til
vill freistandi að bera saman síð-
ustu skrif hans við hin fyrri til þess
að mæla uppistöðuna.
Finnur Jónsson.
Þessi ‘Berléme virðist hafa þagnað
eftir þetta svar próf. Finns. En
vissulegra hefði honum verið sæmra
að gera það frá upphafi, því »enginn
bað þig orð til hneigja«, og vel
mætti svo fara, að íslendingar yrðu
ógleymnari en hann grunar, þenna
stórdanska kaupmann, sem virðistein-
göngu hafa »mjólkurkúar«-skilning-
inn á íslandi, en að öðrn leyti, þegar
spenarnir eru búnir að gera hann
að »miljónera«, sýna sitt sanna inn-
ræti.
Eins og menn munu minnast,
gerðist það á aðalfundi Atlantseyja-
félagsins síðast, að íslandsvinurinn(ll)
Knud Berlin var kjörinn i stjórn
félagsins. Stóð Finnur Jónsson próf.
þá drengilega i ístaðinu af vorri hálfu
og mótmælti kosning hans, þvf hún
væri móðgun við íslendinga. Hlaut
hann snuprur fyrir frá fundarstjóra,
Og svo spurði eg, hverjar væru
hvatir yðar, sira Madsen, til þess að
vinna fyrir félagið »Den personlige
Friheds Værn«.
Er það af kristilegum kærleika, og
þá til hvers ? Eg finn ekki í bréfi yð-
ar neitt svar við þessari spurn-
ingu.
Þér viljið vernda frelsið. En hvaða
frelsi er það? Þér viljið þó víst ekki
í alvöru, eins og er að sjá af svari
yðar, bera saman andlegt frelsi og
frelsi til að drekka áfengi? Getur
það verið alvara yðar að leggja að
líku áfengisbann og kristilega nauð-
upgarskírn og trúvillingaofsóknir ?
Getur frelsið til að drekka áfengi
haft meira en fegurðargildi?
Það er engin blekking í orðum
minum um bannið sem tilraun. Þér
vitið það lika eins vel og eg, að lög
eru aldrei samþykt til að gilda um
alla eilífð. Þvi sagði eg í grein minni:
»Er það svo fráleitt, að við leggjum
til að reyna i nokkur ár? Þessu má
alt af breyta aftur, ef ástandið verð-