Tíminn - 07.10.1981, Blaðsíða 10

Mibvikudagur 7. október 1981
10
Mrnvrn
heimilistíminn
■ Hvaö er betra en láta fara vei
um sig f góöu rúmi, meö góöa
dúnsæng ofan á sér og mjúkan
kodda undir höföinu. tslendingar
hafa lengst af notaö góöar sængur
og ekki látiö sér nægja aö sofa
undir teppum og lökum, eins og
vföa er gert annars staöar, svo
ekki sé talaö um rafmagnsteppi,
sem lfka eru vinsæl vföa. En hvaö
skyldi kosla aö búa vel um rúmiö
sitt? Svör viö þeirri spurningu
fengum viö I Dún- og fiöurhreins-
uninni viö Vatnsstfg.
Viö ræddum þar viö Þórunni
Sigurjónsdóttur, eiginkonu Bene-
dikts Ólafssonar eiganda fyrir-
tækisins og spuröum hana fyrst,
hvers konar sængur væru á
boöstólum.
— 1 augnablikinu eigum við t.d.
svanadúnssængur, sem ganga
næst æöardúnssængunum að gæð-
um, og svo eigum við lika gæsa-
dúnssængur, sem eru i þriðja
Hvað kostar
góður rúm-
fatnaður?
■ Benedikt ólafsson og Lilja Benediktsdóttir halda á sæng, sem gott væri aö hafa ofan á sér á kaldri
vetrarnóttu. (Timamynd Ella)
Æðardúnssæng fimm sinnum
dýrari en svanadúnssæng
sæti. Æðardúnninn er ekki til eins
og er, þar sem hann er ekki kom-
inn á markaðinn nú i haust, sagði
Þórunn.
— Hvaö kosta þessar sængur-
tegundir?
— Ef við tökum sæng sem er
140x200 cm sero er venjulegasta
stærðin, þá kostar svanadúns-
sængin 970 krónur, gæsadúns-
sængin 645 krónur, en æðardúns-
sængin kostaði siöast þegar hún
var til 5000 krónur. Það er þvi
mikill verömunur á æðardúninum
og hinum dúntegundunum.
— Hvaöan kemur dúnninn?
— Æöardúnninn er að sjálf-
sögðu islenskur en hinn dúnninn
kemur frá Kina eða þaðan austan
að meö viðkomu i Danmörku.
Danirnir hreinsa hann og ganga
frá honum, þannig að hann sé til-
búinn til notkunar og þaöan fáum
við hann.
— Hvaö um fiöursængur?
— Þaö notar ekki nokkur maður
lengur fiðursængur en hins vegar
er fiður notað i undirkodda og
þykir gott til þess. 1 svæfla og
minni kodda þykir samt betra að
nota dúninn. Koddar eru til í ýms-
um stærðum, en ein algengasta
stærðin er 50x70 cm og kostar 130
krónur úr fiðri. Einnig eru til
koddar 60x80 sem eru mikið tekn-
ir í hjónarúm. Þeir ná þá yfir
rúmiö þvert, tveir saman. Ein-
staka maður vill enn stærri
kodda, 80x80, en það er minna um
það.
— En þaö er fleira notað i
sængur og kodda en fiöur og
dúnn?
— Já, við erum með sængur
með ullarflóka. Þær kosta 350
krónur. Diolen (polyester)
sængur kosta 380 krónur. Annars
kaupir fólk, sem vill góða sæng
helst svanadúnssængina. Hins
vegar eru sumir með ofnæmi
fyrir dún og þeir velja sér þá bæði
gerfiefnasængur og kodda. Við
erum þó ekki með gerfiefna-
kodda, enda fyndist mér enginn
ætti aö nota þá, nema ef heilsa
leyfir ekki annað.
— Og svo er þaö sængur-
fatnaöurinn, hvaö kostar hann?
— Sængurver og koddaver
(50x70) kostar frá 115 krónum
settiðí 210krónur, en þá er það úr
damaski.
Þórunn sagði að greinilegt vær'.'
aö fólk væri mikið að hverfa frá
hinum svokölluðu straufriu efn-
um, sem voru mjög vinsæl. Fólk
er fariö að biðja um lérefts-
sængurver og svo auðvitað
damaskiö sem alltaf hefur staðið
fyrir sinu og á eftir að gera það i
framtiöinni, sem finn sængur-
fatnaður.
Ef við leggjum nú saman dæm-
ið um rúmfatnaðinn okkar, þá
kostar dýrasta sæng ekki innan
við 5000 krónur og miðlungskoddi
um I30krónur. Ef við veljum okk-
ur damask utan um svona fina
sæng kostar settiö 210 krónur og
svo er það lakið sem gæti t.d.
kostað um 60 krónur. Þaö kostar
þvi um 5400 krónur að sofa vel en
það má lika gera fyrir 4000 krón-
um lægra verð ef ekki er valin
æðardúnssæng, og þaðan af
minna 'ef fólk léti sér nægja ullar-
flókasængur.
1 framhaldi af þvi sem hér er
sagt um verð sænganna er rétt að
geta þess, að mismunandi mikið
erhaftaf dúni isængum, eftir þvi,
hvar þær eru framleiddar. Hjá
Dún og fiöurhreinsuninni er lkg
af svanadúni og æðardúni i hverri
sængen 1250 grömm ef um gæsa-
dún er að ræða. Sængurnar eru
stungnar með fjórum hólfum, en
sums staðar eru þær t.d. með
þremur hólfum.
fb
Móðurmjólkin besta
fæða fyrirburanna
■ Móðurmjólkin er bezta fæðan
fyrir börn, sem fædd eru fyrir
timann, og mæður fyrirburða
eiga oftast ekki i neinum efiðleik-
um meö aö koma mjólkurfram-
leiðslunni af stað. Alf Meberg
yfirlæknir á barnadeild Ulleval--
sjúkrahdssins i Noregi hefur
kannað tiöni brjóstagjafa hjá
mæðrum, sem fætt hafa börn
fyrir ti'mann. Þessi rannsókn
hefur leitt í ljós, aö bæði þessar
mæður, sem og mæöur bama,
sem fæðst hafa á réttum tima,
gefa börnum sinum nú oftar
brjóstiö, en gert var til skamms
tima.
— Það hefur sýnt sig, segir
læknirinn, aö þessar mæöur eiga
siöur en svo i erfiðleikum meö
brjóstagjöfina. Mjólkurfram-
leiöslan er fult eins góö eins og
hjá mæörum, sem fæða börnin á
réttum ti'ma.
Rannsóknin nær til mæöra
sem fætt hafa börn þrjú undan-
farinár. Þar kemur fram, aö60%
mæðranna gefa börnunum enn
brjóstiö þremur mánuöum eftir
fæðingu, og 45% gefa brjóstið
eftir sex mánuöi. Hér er aðallega
um aö ræöa börn, sem þurft hafa
aö vera aö meðaltali einn mánuö
á sjúkrahúsi eftir aö móðirin fer
heim, en hUn fer af sjúkrahúsinu
5-6 dögum eftir fæöinguna.
Mæðurnar hafa þvi þurft að
notast við mjaltavélar eöa aðrar
álika aöferöir til þess aö mjólka
sig og siðan hefur börnunum
veriö færö mjólkin.
Fleiri og fleiri fyrirburar,.
sem veröa aö vera f hitakössum
eftir fæöingu fá nú næringu sfna
frá móöurinni, sem mjólkar sig,
og færir barninu mjólkina, aö þvi
er segir í grein um þetta mál I
norsku blaöi.
Rannsóknin sýnir, aö þessar
mæöur gefa að meöaltali brjóstiö
i fimm mánuöi. Mæður fullburöa
barna gefa að meðaltali brjóstið i
7 mánuði. Séu þessar niðurstöður
bornar saman viö rannsdknir
fyrir5-6árumer augljóst aö mikil
breyting hefur átt sér stað i
þessum málum siðustu árin.
Besta næringin
Fyrir tiltölulega fáum árum
voru hlutfalllega fáar mæður,
sem gáfu börnum sinum brjósta-
mjólk, og starfslið fæöingarstofn-
ana geröi ekkert til þess að fá
mæöurnar til þess. Siðan hefur
breyting orðið á. Stofnuö hafa
veriö samtök, sem styðja og
hjálpa konum, sem vilja hafa
börn sin á brjósti, og hvetja þær
eindregið til þess. Rannsóknir
hafa einnig sýnt, aö móðurmjólk-
in er þaö allra besta, sem nýfætt
barn getur fengið til að nærast á,
og áreiðanlega hafa niöurstöður
þessara rannsókna haft einhver
áhrif á almenningsálitið i þá átt
að mæður hafa lagt sig meira
eftir brjóstagjöfinni en áður var.
Enn er verið að kanna, og
visindamenn eru ekki á eitt sáttir
um það, hvort móðurmjólkin sé
þaö besta fyrir fyrirbura. Þeir
þurfa nefnilega aukaskammt af
járni og vitamini. Mjólk móður,
sem fætt hefur fyrir timann er
öðru vi'si upp byggð efnafrzeði-
lega, heldur en mjólk móöur full-
burða barns. 1 henni er meiri
eggjahvita og fituprósentan er
hærri.
— En það er llka liffræðileg
staðreynd, að þessi börn þurfa
bæöi meiri eggjahvitu og meiri
fitu imjólkinni en fullburöa i)örn,
segir Meberg. — Þegar svo aug-
ljóst er, að mæður fyrirbura eiga
létt með að mjólka nóg fyrir böm
sin, þá mætti telja fullvist, að
þetta eru ráðstafanir náttúrunnar
sjálfrar, þar sem mæörunum er
ætlaö að geta alið börn sin á
móðurmjólkinni frá byrjun.
Læknirinn heldur þvi fram, að
móðurmjólkin með aukaskammti
af járni, vitaminum og stein-
efnum sé besta fæða fyrirbur-
anna.
Þýðingarmikið frá sál-
rænu sjónarmiði
Þá er það talið þýðingarmikið
frá sálfræðilegu sjónarmiði, að
mæður geti gefið börnum si'num
brjóstamjólk ekki sist, ef þau eru
fædd fyrir timann. A þann hátt
finnur móöirin aö hún getur gert
eitthvaö fyrir barniö, sem hún er
neydd til þess aö skilja við sig ef
til villum tiltölulega langan tima,
strax eftir fæðinguna, einmitt
þegarmikilvægterað sem nánast
samband sémillimóöurog barns.
þfb
Húsráð:
Blóm f fall-
egum krúsum
■ Mörgum finnst fallegra að
hafa pottablómin i alls konar
krukkum og krúsum heldur
en hafa þau i hversdags-
legum blómapotti. Það er
lika mun auðveldara en al-
mennt er talið. Setjið smá-
steina i botninn á krúsinni og
einnig svolitið af viðar-
kolum. Smásteinarnir virka
sem frárennsli fyrir blómið.
Vatnið sest neðst i krukkuna
og skemmir ekki ræturnar.
Viðarkolin draga i sig óþarfa
vatn, og ku einnig koma i veg
fyriraðvatniðsúrnieða fúlni
i botninum. En að lokum skal
benda blómafólki á, að
vökva af meiri varkárni
blóm, sem eru i krúsum eða
krukkum, sem ekki er með
gat á botninum, heldur en sé
það fyrir hendi.
Heimatilbúin
myndabók
■ Börn hafa ósköp gaman af
að skoða bækur. en á meðan
þau eru litil, getur ending
bókanna, sem settar eru i
hendyr þeirra orðið sorg-
lega litil. Hvers vegna ekki
að búa til myndabækur
fyrir börnin sin. Það má
gera meö þvf aö fá sér
sæmilega þykkan pappa,
eða pappfr, sem nóg fæst
af i ritfangaverslunum,
mörgum litum. Svo takiö þið
dagblöð, tfmarit, eða hvað
annaö, með myndum, klippið
myndirnar út, og limið á
pappirinn. Þessar mynda-
siður má setja i plasthulstur.
Að lokum kaupið þið gata-
möppu og setjið plasthulstrin
i hana, og þar með er komin
fyrirmyndar myndabók,
sem meira að segja hefur
þann kost, að þvo má af
henni alls komar matarkám
og óhreinindi, sem gjarnan
fylgja litlum höndum.
Auðvelt er að
sjóða egg
■ Stundum fáum við græn-
meti eða ávexti i netplast-
pokum. Þessa poka má m.a.
nota til þess að sjóða i þeim
egg. Ef þið þurfið að sjóða
nokkur egg f potti er ágætt að
setja þau f pokann og binda
fyrir. Þegar eggin eru soðin
takið þið pokann og dragið
öll eggin upp úr pottinum á
mjög svo auðveldan hátt. Þá
þarf ekkert að vera að vand-
ræðast með aö taka þau upp
með skeið eða ausu.