Tíminn - 13.07.1989, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 13. júlí 1989
Mikillar fjölgunar villtra refa hefur oröið vart á s.l. fimmtán árum. Stofninn hefur fjórfaldast á Vesturlandi og Vestfjöröum:
VilKum refum fjölgar um
rúm 100% á f iórtán árum
Villtum refum hér á landi hefur farið ört fjölgandi á
síðast liðnum árum og hefur stofninn rúmlega tvöfaldast á
einum og hálfum áratug. Síðustu útreikningar á stofnstærð
eru frá árunum 1986-87 og eru þá villtir refir á íslandi
áætlaðir 2400-2800 talsins. A árabilinu 1971-1973 var hins
vegar mun minna af tófunni hér á landi eða 900-1200 dýr.
upplýsingar fengnar, hefur tófu-
stofninn staðið í stað og sumstaðar
fækkað, á svæðinu frá Skagafirði
til Norður Þingeyjarsýslu. í Arnes-
sýslu og syðst á Suðurlandi hefur
hins vegar orðið töluverð fjölgun
þó hún sé ekki eins mikil og á
Vesturlandi og Vestfjörðum. Að
sögn Páls gæti sú fjölgun átt rætur
sínar að rekja til aukins fjölda refa
vestanlands, en í kjölfar fjölgunar
þar óx stofninn á Suð-Vesturlandi
og breiddist sú fjölgun síðan út yfir
í Ámessýslu.Ekki eru til áreiðan-
Iegar tölur um fjölgun á suð- vest-
urhorni landsins, en þar hefur
fjölgunin orðið mest, en á áttunda
áratugnum varð lítið sem ekkert
vart við tófur á því svæði.
Smitsjúkdómur er veldur
hvolpaláti og ófrjósemi
Páll Hersteinsson segir að stærsti
áhrifavaldur í breytilegri stærð
Fjölgun hefur orðið áberandi
mikil á Vesturlandi og Vestfjörð-
um. Þar var stofnstærðin áætluð á
bilinu 300-400 dýr veturinn 1972-
1973 og talin f lágmarki. Fjórtán
árum seinna, árið 1986-1987 er
áætluð tala refastofnsins á sama
svæði komin upp í 1400-1600 dýr.
Þar er því um fjórföldun að ræða.
Séu teknir aðrir landshlutar,
Norðurland, Austurland og Suður-
land, samanlagt hefur stofninn
ekki breyst mjög mikið. Þar náði
fjöldi refa lágmarki árið 1971-1972
og var þá talinn vera á bilinu
600-800 dýr. Veturinn 1986-1987
var stofninn talinn vera 1000-1200
dýr og hafði þá fjölgað um
þriðjung. Þetta er meðaltal innan
þriggja landsfjórðunga og segir
þess vegna ekki mikið um einstök
svæði. Á sumum svæðum hefur
engrar fjölgunar orðið vart og
sumstaðar jafnvel fækkunar. Að
sögn Páls Hersteinssonar veiði-
stjóra, en frá honum eru þessar
Stálpaður tófuhvolpur situr yfir bráð sinni
refastofnsins séu veiðarnar, en
hugsanlega hafi komið upp sýking
í stofninum á Suð-Vesturlandi,
Vesturlandi og Vestfjörðum. Þar
sem lítið var farið að fylgjast með
sjúkdómum í refum í byrjun átt-
unda áratugarins eru ekki til áreið-
anlegar skýringar á þessari fækkun.
Það þykir hins vegar hugsanlegt að
orsök fækkunarinnar hafi að ein-
hverju leyti verið svo kallaður
refavanki, sem er sjúkdómur er
veldur ófrjósemi og fósturláti í
tófum. Sjúkdómurinn er ekki
bráðsmitandi, hann smitast með
eðlun og eins með slefu og munn-
vatni. Dýr sem smituð eru af
refavanka geta þó komið upp
hvolpum og í sumum tilfellum
gengur got með eðlilegum hætti.
En oftar veldur sjúkdómurinn af-
föllum á hvolpum, að einhverju
eða öllu leyti. Eins og er er sjúk-
dómurinn mjög sjaldgæfur á Suð-
vestur- og Vesturlandi og að sögn
Páls gæti það stafað af því að hann
hefði nærri því útrýmst þegar stof-
ninn var í lágmaríci. Refavankinn
er aftur á móti mun algengari í
dýrum á Austurlandi og Norður-
landi og mælist þar mótefni í
25%-65% dýra, mismunandi eftir
svæðum.
Grenjaskyttur fara
seint af stað í ár
Vegna óvenjumikilla snjóalaga
og þess hve voraði seint, hafa
grenjaskyttur víða um land farið
seinna af stað nú í sumar til þess að
Ieita á grenjum, en venja er til. Þá
eru einhver brögð af því að got hafi
misfarist vegna klaka og bleytu í
grenjum og refaskytta á Norður-
landi sem Tíminn hafði samband
við taldi ekki ósennilegt að ástand-
ið nú hefði verið svipað og það var
árið 1949, en þá voraði seint og
hvolpadauði var mikill vegna kulda
og bleytu. ÁG
Jón Baldvin Hannibalsson formaður Alþýðuflokksins
ber til baka að kratar vilji litlu fórna til að fá Borgaraflokkinn í stjórn:
Stendur ekki á krötum
Júlíus Sólnes formaður Borgara-
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra og formaður
Alþýðuflokksins segir Alþýðuflokksmenn vera til viðræðu
um að láta af hendi ráðuneyti til Borgaraflokksins, gangi
flokkurinn til liðs við ríkisstjómina. Jón Baldvin sagði mjög
skiptar skoðanir um þetta innan Alþýðuflokksins, enda ekki
komið tíl niðurstöðu um hvort af stjórnarþátttöku Borgara
verður cöð ekki*
Utanríkisráðherra sagði öll ráðu- verður stjórnarflokkur eða ekki.
neyti hafa verið nefnd í þessu sam-
bandi. Áður hefur verið greint frá í
Tímanum að alþýðubandalagsmenn
séu til umræðu um að gefa eftir
samgöngumálaráðuneyti og fram-
sóknarmenn dómsmálaráðuneyti og
jafnvel eitthvað því til viðbótar.
Hvað þetta eitthvað er sem fram-
sóknarmenn eru til með að láta af
hendi til viðbótar, er ekki að fullu
ljóst, en Borgarar hafa lýst áhuga
fyrir því að fá heilbrigðisráðuneytið
í sinn hlut. Eftir því sem næst verður
komist, er um þrjú ráðuneyti að
ræða, sem komið gætu til greina að
flyttust til, frá krötum, til Borgara-
flokksins. Þau eru: Félagsmálaráðu-
neytið, viðskiptaráðuneytið og iðn-
aðarráðuneytið. Ljóst er að Jóhanna
Sigurðardóttir félagsmálaráðherra
mun verða treg til að láta af ráð-
herraembætti og þess vegna líklegra
að það ráðuneyti sem kratar gefa
eftir til Borgara verði annað hvort
ráðuneyti Jóns Sigurðssonar, iðnað-
ar- eða viðskiptaráðuneytið. Allt
veltur þetta á því sem ekki er ljóst
enn, það er hvort Borgaraflokkurinn
flokksins er í sumarfríi og mun
verða erlendis til 20. þessa mánaðar.
Jón Baldvin segir að ekki séu neinar
formlegar viðræður í gangi þessa
dagana, hins vegar hafi menn hist og
málinu sé haldið vakandi. Þingflokk-
ar stjómarflokkanna funda þessa
dagana og taka þá m.a. ákvörðun
um hvað þeir eru tilbúnir að láta af
hendi. Engra ákvarðana er aftur á
móti að vænta fyrr en formaður
Borgaraflokksins kemur aftur heim.
Jón Baldvin Hannibalsson segir að
til greina komi að Borgarflokkurinn
fái ráðuneyti frá Alþýðuflokknum
og það megi skoða öll þeirra ráðu-
neyti í því augnamiði.
Verð á loðnu
gefið frjálst
Verðlagsráð sjávarútvegsins
ákvað á fundi sínum á þriðjudag að
gefa frjálsa verðlagningu á loðnu til
bræðslu. Ákvörðunin nærtilbræðslu
loðnu frá byrjun loðnuvertíðar
sumarið 1989 til loka hennar 1990.
-ABÓ
BRANDUGLUUNGIÁ VESTFJÖRÐUM
Minkaskyttan Sævar Sigurðsson rakst á sjaldséðan gest
á einni af ferðum sínum um Vestfirðina fyrir skömmu. Þar
var um að ræða stálpaðan brandugluunga sem var á vappi
við vegkantinn. Sævar óttaðist að unginn yrði fyrir bfl, tók
hann heim með sér og hafði samband við Ævar Petersen
fuglafræðing.
Brandugla
Timamynd Pjetur
Ævar sagði honum að algengt
væri að þessir fuglar yfirgæfu
hreiðrið áður en þeir væm orðnir
almennilega fleygir en móðirin
væri venjulega nærri til að fylgjast
með og þvi þyrfti ekki að hafa
nokkrar áhyggjur af unganum.
Sævar fór því með hann aftur og
sleppti.
„Við fundum ungann við veginn
milli Króksfjarðamess og Hóla, á
sunnudagskvöldið var. Ég hef ver-
ið á minkaveiðum hér á Vestfjörð-
um og fylgist vel með öllu fuglalífi
og þess vegna rak ég augun í hann.
Ég hef aldrei sé brandugluunga
áður. Ég hafði sérstaklega gaman
af því að kynnast þessum unga því
hann starir alltaf í augun á manni.
Við athuguðum þetta, veifuðum
hendi fyrir framan augun á honum
og færðum andlitið hratt að
honum, en það var alveg sama,
hann starði allan tímann beint í
augun á okkur. Ef ég fór of næirri,
gerði hann sig líklegan til að gogga
í andlitið á mér. Einu hljóðin sem
komu frá fuglinum vom smellir og
skellir í goggnum" sagði Sævar
þegar Tíminn hafði samband við
hann.
Branduglan er eina uglutegund-
in sem með vissu getur talist varp-
fugl á fslandi, en varpheimkynni
hennar em víðsvegar um jörðina.
Uglan er þó fremur sjaldgæf hér á
landi og telur stofninn aðeins um
nokkur hundmð varppör. Hún er
fremur stygg og vör um sig og helst
á ferðinni í ljósaskiptum þó hún sé
bæði dag- og náttfugl. Um tveggja
vikna gamlir yfirgefa ungamir
hreiðrin en em samt háðir foreldr-
unum um matföng í nokkrar vikur
eftir að þeir verða fleygir.
Brandugla er láglendisfugl og
auðþekkt frá öðmm íslenskum
varpfuglum. Hún er staðfugl að
einhverju leyti en ekki er vitað í
hvaða mæli hún heldur sig hér að
vetrarlagi. Hljóð uglunnar ein-
kennast af gelti, hvæsi og vængja-
smellum. Raddir unganna eru lítið
þroskaðar framan af en þeir hvæsa
þó þegar æti er annars vegar. jkb