Tíminn - 23.05.1996, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 23. maí 1996
Þórarinn Þórarinsson
fyrrverandi alþingismaöur og ritstjóri Tímans
Sérhver einstaklingur í þjóðfé-
laginu skilur eftir sig spor. Af
eðlilegum ástæðum verða spor-
in misjafnlega áberandi, en allir
geta verið sammála um það að
Þórarinn Þórarinsson markaði
dýpri spor í sögu íslensku þjóð-
arinnar en almennt gerist.
Hann steig ekki alltaf þungt til
jarðar, en með þrotlausu starfi
sem markaðist af hógværð og
rökhyggju hefur hann haft
meiri áhrif en flestir aðrir á 80
ára sögu Framsóknarflokksins.
Hann naut mikils trausts alla
tíð innan Framsóknarflokksins
enda var hann þingmaður, rit-
stjóri, formaður þingflokksins
og formaður utanríkismála-
nefndar Alþingis og rækti öll
þessi störf með miklum sóma.
Þórarinn var ritstjóri Tímans í
yfir 50 ár og sem slíkur var
hann þekktur á flestum heimil-
um landsins.
Hann talaði ávallt fyrir sátt-
um og sanngirni og hógværð
hans í orði og æði aflaði hon-
um margra stuðnings- og vel-
vildarmanna um allt þjóðfélag-
ið án tillits til flokka og óvini
átti hann enga.
Þórarinn skrifaði sögu Fram-
sóknarflokksins frá stofnun
hans og fram til ársins 1976,
sem er mikið verk og vandað
og ómetanleg söguleg heimild
um stjórnmál aldarinnar. Verk-
ið er skrifað af manni, sem var
oftast í miðri þeirri atburðarás,
sem hann lýsir af sanngirni og
drenglyndi um samstarfsmenn
og andstæðinga í stjórnmálum.
Hann var sjálfur mikilvægur
hluti af þessari sögu, sem hann
skrifaði enda ferill hans í ís-
lenskum stjórnmálum svo
langur og farsæll að varla eru
nokkur dæmi slíks.
Ég kynntist Þórarni Þórarins-
syni fyrst eins og margur annar
í gegnum skrif hans í Tímann.
Leiðarar hans og önnur pólitísk
skrif báru vitni um mikið
hyggjuvit og víðtæka þekkingu
á stjórnmálum, jafnt innan-
lands sem utan. Þeir sem lásu
það sem Þórarinn skrifaði hlutu
því ab verða fyrir áhrifum. Síð-
ar átti ég því láni að fagna að
starfa með Þórarni alllengi á Al-
þingi og undir leibsögn hans.
Hann var góður stjórnandi
þingflokks Framsóknarmanna
og lagði mál mjög vel upp og
átti auðvelt með aö finna
kjarna máls og finna tillögur til
lausnar í erfiðum úrlausnarmál-
um. Mér er sérstaklega minnis-
stætt hvernig Þórarinn hélt á
umræðum um landhelgismálið,
en hann hafði gífurlegan áhuga
á því og var sá maður, sem
hvað mest mótaði stefnu Fram-
sóknarflokksins í því máli. Ráð-
herrar flokksins leituðu til hans
um ráð og hann leiðbeindi
þeim í mörgum vandasömum
deilumálum. Hann lagði sér-
staka rækt við að leiðbeina mér
þegar ég steig mín fyrstu skref í
stjórnmálum, sem ef til vill ein-
kenndist af því að hann sjálfur
hóf afskipti af þjóbmálum þeg-
ar hann var mjög ungur að ár-
um og hafði því mikið ab gefa
okkur, sem yngri vorum.
Þórarinn Þórarinsson var
fýrsti formaður Sambands
ungra Framsóknarmanna og þá
spurði hann m.a. þeirrar spurn-
ingar: „Af hverju stafar sundur-
lyndi?" Hann svaraði: „Það á
rætur sínar í því að menn
kunna ekki að vinna saman.
Þeir meta eigin hag svo mikils
að þeir geta ekki tekið réttlátt
tillit til annarra og af því rísa
deilurnar." Þórarinn gerði sér
grein fyrir því að sundurlyndið
er versti andstæðingur allra
þjóða og hann vann að því alla
tíð að vinna gegn því. Hann
hafði ekki eigin hag í huga og
tók ekki sérstakt tillit til sjálfs
sín. Sem ungur maður hóf
hann baráttu fyrir aukinni sam-
vinnu og samheldni. Fram-
sóknarflokkurinn á Þórarni Þór-
arinssyni meira að þakka en
flestum öbrum, sem í flokknum
hafa starfað. Hann hafði meiri
áhrif á stefnu flokksins en
menn gera sér almennt grein
fyrir og hugsjónir hans munu
lifa áfram.
Um leib og ég þakka af heil-
um hug hans gifturíka framlag
votta ég Ragnheiði konu hans
innilega samúð okkar Sigur-
jónu og við biðjum Guð að
styrkja hana þegar hún nú
kveður mann sinn, sem hún
hefur stutt í gegnum þykkt og
þunnt á langri og erilsamri ævi.
Halldór Ásgrímsson,
formaður Framsóknarflokksins.
Þórarinn Þórarinsson ásamt
Einari Ágústssyni átti mestan
þátt í því að rífa upp fylgi
Framsóknarflokksins í Reykja-
vík á sjöunda áratugnum. Það
var ekki heiglum hent, enda
harður áróður gegn framsókn-
armönnum í Reykjavík í þá
daga.
Þórarinn kunni hins vegar
öðrum fremur þá Iist að benda
á sameiginlega hagsmuni þétt-
býlisbúa og landsbyggðar-
manna til að draga úr gagn-
kvæmri tortryggni þeirra. Þann-
ig öðlaðist hann traust langt út
fyrir kjördæmi sitt Reykjavík,
sem hann þjónaði dyggilega í
tæpa tvo áratugi.
Þórarinn Þórarinsson naut
mikils trausts framsóknar-
manna í Reykjavík og eignaðist
fjölda stuðningsmanna. Var
með ólíkindum hversu vel
hann ræktaði samband sitt við
kjósendur sína, þrátt fyrir eril-
söm störf á Alþingi, þar sem
hann gegndi stöðu þingflokks-
formanns ásamt því að vera
stjórnmálaritstjóri Tímans.
Það var mér ómetanlegt sem
ungum manni að fá tækifæri til
ab njóta handleiðslu Þórarins á
árum mínum sem blaðamaður
á Tímanum. Hann kunni þá list
að skilja kjarnann frá hisminu
og var jafnan fljótur að átta sig
á aðalatriðum hvers máls. Þór-
arinn var ekki öfgamaður og
taldi að Framsóknarflokkurinn
gæti unnið ýmist til hægri og
vinstri. En engin launung var
það þó, að hann taldi að Fram-
sóknarflokkurinn ætti frekar að
vinna með félagshyggjuflokk-
unum svonefndu, ef þess væri
kostur.
Það átti ekki fyrir Þórarni að
liggja að verða ráðherra. Hann
sóttist heldur ekki eftir því.
Sem stjórnmálaritstjóri Tímans
og þingflokksformaður hafði
hann jafnmikil áhrif og ráb-
herra. Hann barst aldrei á og
vann sín verk meira í kyrrþey.
Það var hans stíll.
Þórarinn átti við vanheilsu að
stríða hin síöari ár. Þó gat hann
fylgst með fréttum og í samtöl-
um, sem ég átti við hann,
spurði hann mafgs úr stjórn-
málabaráttunni.
Að leiðarlokum þakka ég og
kraftar entust, sem voru stuttar
og hnitmiðaðar að hætti góðs
blaðamanns. Hann var á rit-
stjóratíð sinni ekki aðeins höf-
undur forustugreina og annars
ritstjórnarefnis, heldur var
hann fastur dálkahöfundur um
alþjóðamál.
Ég vil nú að leiðarlokum
þakka allt þetta starf og veit að
ég tala þar fyrir munn allra að-
standenda Tímans og annarra
velunnara blaðsins. Orð eru
ekki mikils megnug að tjá þær
þakkir.
Aðstandendum hans votta ég
dýpstu samúð.
Jón Kristjánsson
Kær vinur, Þórarinn Þórarins-
son, er allur.
Hugurinn leitar langt aftur til
fornra kynna í kyrrlátri minn-
ingu um samvistir vib góðan
dreng, sem aldrei mátti vamm
sitt vita og öllum vildi gott
gera.
Minningin um Þórarin Þórar-
insson er ljúf og mild.
Við hjónin sendum Ragn-
heiði og fjölskyldu samúðar-
kveðjur á þessari stund minn-
inganna. Þær þökkum við og
biðjum að þær megi ylja ykkur
á ókomnum tíma.
Andrés Bjömsson og
Margrét Vilhjálmsdóttir
t MINNING
fjölskylda mín Þórarni sam-
fylgdina um leið og við vottum
Ragnheiði konu hans og fjöl-
skyldu samúð á skilnaðar-
stundu.
Blessuð sé minning Þórarins
Þórarinssonar.
Alfreð Þorsteinsson
Fyrri hluti þessarar aldar voru
umbrotaár í íslenskum stjórn-
málum. Þá voru umbrotatímar í
kjölfar nýfengins fullveldis,
heimskreppan setti sitt mark á
íslenskt þjóðlíf og leiddi til
harðra stéttaátaka hérlendis.
Heimsstyrjöldin síðari um-
breytti íslensku þjóðfélagi og
um miðja öldina voru harðvít-
ug átök um hvar bæri að stað-
setja hið unga lýðveldi í alþjóð-
legum samskiptum með tilliti
til öryggismála.
í þessum jarðvegi mátti finna
marga litríka stjórnmálamenn.
Hinn litríkasti og umdeildasti
þeirra allra var Jónas Jónsson
frá Hriflu. Hann var athafna-
samur með ólíkindum og með-
al þess sem hann hrinti í fram-
kvæmd var að fá unga menn til
þátttöku í því verkefni að skapa
nýtt samfélag á íslandi. Einn af
þessum mönnum var Þórarinn
Þórarinsson, sem viö kvebjum
nú í dag. Einn af merkari
stjórnmálamönnum þessarar
aldar er horfinn yfir landamær-
in miklu. Okkur samferða-
mönnunum er efst í huga þakk-
læti fyrir trausta leiðsögn og
samfylgd þessa heiöursmanns.
Ævistarf Þórarins var með
ólíkindum. Hann sat á Alþingi
um árabil og ritstýrði Tímanum
áratugum saman. Þetta tvennt
er þó ekki nema toppurinn af
ísjakanum, ef svo má að orði
komast. Sem þingmanni var
honum falinn mikill trúnaður. /
Hann var um áratugi talsmaður
flokksins í utanríkismálum og
mér er kunnugt um að hann
var um tíma lykilmaður í flest-
um erlendum samskiptum.
Hann tók virkan þátt í þeim
stórmálum að endurskoða
stjórnarskrá lýðveldisins og
sjálfstæðisbaráttunni hinni síð-
ari ab koma hafréttarsáttmálan-
um á sem fulltrúi á hafréttar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna
um árabil. Jafnframt þessu gaf
hann sér tíma til að sinna rit-
störfum og skrifa sögu Fram-
sóknarflokksins, en hann var
flestum mönnum kunnugri
henni.
Þórarinn lét ekki mikið yfir
sér né fór með hávaða á stjórn-
málavettvanginum. Hann var
traustið uppmálað, farsæll for-
ustumaður sem er þyngdar
sinnar virði í gulli í hverjum
stjórnmálaflokki. Þingmönn-
um, sem lutu hans forustu er
hann var formaður þingflokks
Framsóknarflokksins, ber sam-
an um það. Hans hlutverk var
að leggja línurnar í samvinnu
vib þingmenn og forustu
flokksins, draga aðalatriði frá
aukaatriðum og koma þeim til
skila í skrifum um stjórnmál.
Hann var virtur blaðamaður og
ritstjóri. Slíkt hlutverk sem
hann hafði krefst árvekni og
skýrrar hugsunar.
Persónuleg kynni okkar Þór-
arins voru ekki mikil, enda
hafði hann dregið sig út úr
hringiðu stjórnmálanna er ég
kom þar inn. Hins vegar hög-
uðu atvikin því þannig að ég
var á sviptingatímum í sögu
Tímans kallaður til hans gamla
hlutverks, sem var að skrifa um
stjórnmál í blaðið. Það var mér
mikil uppörvun ab fá frá hon-
um upphringingar þar sem
hann fór viburkenningarorðum
um starf mitt. Ég hef ávallt
metið hann mikils og óskir
hans voru mér gott veganesti.
Hann bar ávallt mikla um-
yggju fyrir Tímanum og vildi
hag hans sem mestan, og skrif-
abi greinar í blaðið meðan
Þórarinn Þórarinsson hafði
stjórnmál að starfi langan aldur
sem ritstjóri og alþingismaður.
Þegar ferill hans er athugaður
koma í hugann orðin þolin-
mæði, hófsemi og þrautseigja.
Þau voru einkenni hans og
gerðu hann farsælan stjórn-
málamann.
Þórarinn kom víða við sögu,
en nú finnst mér að sérstök
ástæða sé til að minnast á
þorskastríð og hafréttarmál. Þar
var Þórarinn í fremstu röð
áhrifamanna. Það réð á sinni
tíð úrslitum þegar stjórnarand-
staðan á síðustu árum Viðreisn-
arstjórnarinnar sameinaðist um
stefnu í þeim efnum. Um þá
stefnu var kosið og Veiðreisnar-
stjórnin felld eftir 12 ára völd.
Á þeim sama grundvelli lauk
svo deilunni við Breta með sigri
íslendinga, svo sem allir ættu
að vita.
í þeirri vinnu, sem lá að baki
samstöðu og sigri í þessum haf-
réttarmálum, átti Þórarinn mik-
ið starf. Þar komu kostir hans
fram og urðu sigursælir. Hann
var mannasættir, Iaginn og
drjúgur málamiðlari.
Þeir, sem endast lengur en
svo að þeir nái meðalaldri, sjá á
bak mörgum félögum og sam-
ferðamönnum þegar árin líba.
Hópur samstarfsmanna og fé-
laga þynnist. Þeir eru nú fáir
eftir sem með mér unnu við
Tímann þegar ég kom þar til
starfa um hríb fyrir hálfri öld.
En margs er að minnast. Með
þakklátum huga nýt ég minn-
inganna frá samstarfinu vib
Þórarin Þórarinsson. Það var
margs að njóta í þeirri sam-
fylgd. Honum var gott að
fylgja.
H.Kr.
Svo spáði spaks manns vör, ab
vín veiti stundargleði, hjóna-
band munað fárra mánaða, en
garðyrkja heillar ævi hamingju.
Þannig var Þórarinn Þórarins-