Tíminn - 29.08.1992, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Laugardagur 29. ágúst 1992
Margir hafa sjálfsagt undrast
nokkuð þegar þeim var sagt
að Danir væru þjóð sem fram-
leiddi bíla. Engu síður er það
nú þannig: Nú er byrjað að
flytja inn frá Danmörku raf-
magnsbíla og er þetta í fýrsta
sinn sem rafbílar eru boðnir til
sölu á almennum markaði
hér.
Þótt svo að það hljómi ankannalega í
eyrum einhverra að bflar séu fram-
leiddir í öl- og smurbrauðslandinu
Danmörku, þá eru rafbflamir ekki
fyrsta tilraun Dana sviði farartækja: Á
millistríðsárunum voru gerðar til-
raunir með bflaframleiðslu sem að
vísu ekki urðu langlífar. Eftir seinna
stríð var lengi samsetningarverk-
smiðja frá Ford í Suðurhöfninni í
Kaupmannahöfn þar sem settir voru
saman bflar af gerðunum Ford Anglia
og Cortina. Einnig má geta þess að fyr-
irtækið Fisker og Nielsen byrjaði að
framleiða mótorhjól fljótlega upp úr
aldamótunum en þeirri starfsemi var
hætt upp úr 1960. Hjólin hétu Nimbus
og er fjöldi þeirra enn í gangi og m.a.
er eitt gott eintak til hér á landi. Þá eru
til nokkrar danskar flugvélar á íslandi
af gerðinni KZ.
Knud Erik Vestergaard er eigandi Ke-
wet fyrirtækisins sem framleiðir rafbfl-
inn El-Jet sem nú er til sölu á íslandi.
Hann hefur lengi verið iðnrekandi í
Danmörku og átti lengi og rak verk-
smiðju í Hadsund sem framleiddi há-
þrýstidælur og búnað þeim tengdan.
Um 800 manns störfúðu hjá fyrirtæk-
inu og veltan var um fimm milljarðar
ísl. kr. Hann seldi fyrirtækið árið 1988
og bókstaflega lokaði sig inni í ein tvö
ár ásamt verkfræðingum og tækni-
mönnum í þeim tilgangi að hanna og
smíða rafbfl. Hvers vegna? Knud Erik
Vestergaard:
Úr dælum í bíla
„Ég stofhaði dæluverksmiðjuna árið
1971 og fyrsta árið voru aðeins þrír
starfsmenn auk mín. Árið 1988 fannst
mér að kominn væri tími til að snúa
sér að einhveiju nýju og ólíku því að
framleiða háþrýstidælur. Ég kannaði
ýmislegt og sá möguleika í því að
hanna, þróa og ftamleiða rafbfl:
Á heimsvísu er því þannig háttað að
framleiddir eru um það bil 40 milljón
bflar á hveiju ári. Ég taldi mig eiga
innangengt í bflaframleiðslugeirann
með þá hugmynd að skapa bíl sem
tæki mið af framtíðinni en það er alveg
ljóst að kröfur hljóta að verða stórhert-
ar um bætta umgengni við umhverfið
m.a. með vistvænni bflum. Slíkar kröf-
ur eru ekki aðeins uppi í Evrópu held-
ur einnig um alla veröldina. Þá verða
ekki aðeins hertar kröfur um um-
hverfisvænni farartæki heldur einnig
um að bflaframleiðslan sjálf krefiist
minni ágangs á auðlindir jarðar og að
bflamir sjálfir þurfi minna viðhald.
Með þetta að leiðarljósi byrjaði ég
með fyrirtækið Kewet Industri og
stofnaði það í þeim tilgangi að fram-
leiða bfl sem uppfyllti fyrmefndar kröf-
ur. Nú er það svo að menn sitja uppi
með mörg og erfið vistræn vandamál,
ekki síst í mörgum stórborgum þar
sem loftmengun er mikil, aðallega af
völdum bfla. Því eykst stöðugt þörf fyr-
ir farartæki sem ekki spillir umhverfi
og er ekki dýrara í innkaupi og rekstri
envenjulegir bflar.
Tveggja ára þró-
unarvinna
Kewet El-Jet bfllinn er hannaður
þannig að burðarvirki hans er smíðað
úr heitgalvaniseruðu stáli en allt ytra
byrði er úr plasti. Bfllinn er miklu ein-
fáldari að smíð en hefðbundnir bflar og
efni þau sem notuð em í hann krefjast
miklu minna viðhalds. Hann ryðgar
ekki og þarínast yfirhöfúð miklu
minna viðhalds en bflar almennt
Ég ákvað í upphafi að fara rólega af
stað og ekki byrja á því að reisa risa-
verksmiðju með fjölda starfsmanna en
vinna þróunarvinnuna og smíða fyrstu
bflana með lágmarks mannafla, en við
vomm alls fimm manns fyrstu tvö árin
frá 1988 til 1990 en vomm í sambandi
við mikinn fjölda undirverktaka sem
skyldu framleiða einstaka hluta bflsins.
í dag vinna aðeins 25 manns í verk-
smiðjunni og við framleiðum tvo bfla á
Kewet El-Jet, rafblll sem uppfyllir bílþörf þéttbýlisbúans án þess að spilla andrúmsloftinu.
Farvegur fyrir umframorku íslenskra fallvatna. Knud Erik Vestergaard bílaframleiðandi:
Baráttan viö mengun
kallar á umhverfis-
væna bíla — rafbíla
dag. Verksmiðjan er nánast eirrvörð-
ungu samsetningarverksmiðja að því
undanskildu að við framleiðum aðeins
sjálfan stálrammann, öryggisbúrið og
undirvagninn. Allir hlutar aðrir koma
frá undirverktökum, flestum í Dan-
mörku. Um 80% hluta bflsins em
smíðuð í Danmörku eftir okkar teikn-
ingum og forskriftum sem em afrakst-
ur þróunarvinnunnar. Afgangurinn er
fenginn frá stórum erlendum framleið-
endum sem einkum framleiða búnað
fyrir bflaiðnaðinra
Öryggiö fyrir öllu
Það skiptir mig miklu að framleiða bfl
sem er ömggur. Oft er talað um að
smábflar séu hættulegir og hættulegri
en stærri bflar. Það er okkar bfll ekki
sem hefur sannast í fjölmörgum próf-
unum eins og skylt er með bfla, ekki
hvað sístvarðandi öryggi ökumanns og
farþega. Bfllinn hefúr farið í gegn um
sams konar prófanir og allir bflar þurfa
til þess að hljóta viðurkenningu og
gerðarskoðun. Þar á meðal er hið
skylduga árekstrarpróf sem var fram-
kvæmt á El-Jet bflnum hjá TNO stofn-
uninni í Hollandi og leiddi í Ijós að bfll-
inn er mjög ömggur og langt innan
settra öryggismarka.
Staðan er því sú hjá okkur nú að við
framleiðum nýtt farartæki og traust“
—En hefurðu nokkra von til þess að
geta keppt við stóra bflaframleiðendur
um bæði gæði og markaðshlutdeild?
Forskot fram yfir
þástóru
„Ef þú ætlar að kaupa þér rafmagns-
bfl þá er um að ræða El-Jet bflinn og
örfáa aðra bfla sem smíðaðir em hjá
smáfyrirtækjum á mælikvarða bfla-
framleiðenda og fæstir hafa gengist
undir þær prófanir sem bílum er skylt
áður en þeir hljóta gerðarviðurkenn-
ingu. El- Jet er td. einasti rafbfllinn
sem hlotið hefur gerðarviðurkenningu
í flestum löndum Evrópu á sama hátt
og aðrir bflar sem á markaði em og það
gefúr okkur visst forskot Stóm bíla-
framleiðendumir hafa hins vegar enn
engan rafbfl smíðað enn sem þeir hafa
viljað bjóða til sölu á almennum mark-
aði en hins vegar sýnt ýmsar hug-
myndir sínar um rafbfla, sem byggðar
em á bflum sem þeir framleiða þegar.
Við byrjuðum að framleiða Kewet El-
Jet bflinn í aprílmánuði á sl. ári og það
ár ffamleiddum við aðeins 75 bfla sem
vom eins konar tilraunabflar. Flestir
þeirra vom seldir innanlands með því
skilyrði að við mættum fylgjast með
sérhverjum bfl og notkun hans í þeim
tilgangi að bæta síðarí framleiðslu.
Síðasta ár var því eins konar reynsluár
en raunvemleg framleiðsla fór hins
vegar af stað á þessu ári. Nú höfum við
gert sölusamninga við fjölda bflasala í
flestöllum Evrópulöndum þar sem bfll-
inn hefur þegar verið kynntur og feng-
ið gerðarviðurkenningu og gerðar-
skoðun, en hið síðastnefnda er víða
mjög flókið, tímafrekt og erfitt að fa.
Él-Jet bfllinn hefur hingað til einkum
selst í Noregi auk Danmerkur en eftir-
spum er mjög að glæðast í Þýskalandi,
Sviss og Ítalíu. Auk þess höfúm við gert
samninga við umboðsmenn á Spáni,
Frakklandi, BENELUX löndunum,
Austurríki, Grikklandi og Englandi og
nú á íslandi. Þá er verið að gerðar-