Samvinnan - 01.03.1951, Blaðsíða 24

mmncfarot'
á
Jónas Baldursson
frá Lundabrekku
„Shjótt hefir sól brugðið sumri.“
Það vai’ liaustkvöld, þegar fundum
okkar Jónasar Baldurssonoar bar
fyrst saman. Eg liafði lesið nokkuð,
bæði eftir og um manninn, og ein-
liver deili vissi hann á mér. En það
var einhvern veginn eins og við hefð-
um alltaf þekkzt, og sem gamlir vin-
ir töluðum við saman tveir einir lengi
fyrstu nætur. Þótt skoðanir okkar
væru ntjög skiptar um sumt, féllu þær
þó alveg santan um margt, og þ. á m.
sérstakt áhugamál okkar beggja, sam-
vinnuhreyfinguna. Það leyndi sér
ekki, að hugðarefni Jónasar voru
mörg og félagsáhugi hans mikill, en
þó var ég þess fullviss, að hugsjón sam-
vinnusamtakanna bar þar liæst. Elann
var heill og sannur samvinnumaður.
Lífsviðhorf lians, nám og störf báru
því glöggt vitni.
★
Jónas Baldursson var fæddur á
Lundarbrekku í Bárðardal 28. sept.
1916 — og þar andaðist hann 21. jan.
s. 1. Þar sem vagga lians var, hlaut
liann gröf. Foreldrar Jónasar voru
þau hjónin Guðrún Jónasdóttir og
Baldur Jónsson á Lundarbrekku, og
alsystkini María og Jón Lundi, en
hálfbróðir Sigurður, og voru þeir
Jónas samfeðra.
Veturinn 1934—’35 stundaði Jónas
nám í Laugarvatnsskóla og lauk burt-
fararprófi þaðan um vorið. Þrem ár-
um síðar, er faðir ltans var þrotinn
að heilsu, tók hann raunverulega við
búsforráðum heima, þótt til 1945
drægist, að Jónas tæki algjörlega við
búinu. Síðar veitti hann einnig for-
sjá heimili Sigurðar, þegar hann
missti heilsuna. Haustið eftir seldi
hann það á leigu um tveggja ára skeið
og sigldi í austurveg til kynningar
og náms við lýðháskóla og Samvirke-
skolen í Noregi og Jakobsbergs lýð-
háskóla í Svíþjóð. Úr þessari ferð
kom Jónas heim á öndverðu sumri
1947 og hóf þá störf með því að gerast
sjómaður á síldveiðum, en stundaði
barnakennslu í Laugardal veturinn
el'tir. Snemma vors 1948 fór hann
utan á ný, og þá aðallega til Englands.
Var liann með Jakobsbergsnemend-
um í námsferð til Stanford Hall í boði
brezkra samvinnumanna, og urn tíma
í Oxford, þar sem hann kynnti sér
einkum samvinnu- og félagsmál. Sýna
ltáðar utanfarir Jónasar, hvað honum
var efst í lmga. Heimleiðis hélt liann
svo um haustið og settist nú að á búi
sínu.
A ofanverðum vetri 1949 ferðaðist
Jónas um telagssvæði Kaupfélags
Þingeyinga og flutti fræðsluerindi
um samvinnumál. Um vorið tókst
hann ferð á hendur til Suð-Vestur-
lands með það fyrir augum að kynna
tillögur Austfirðinga og Norðlend-
Jónas lialdursson með honu sinni, lngigerði
Nyberg.
inga í stjórnarskrármálinu, en um það
var Jónas mikill áhugamaður.
Snennna var Jónas formaður ung-
mennafélagsins í sveit sinni, og frá
1945 var hann óslitið deildarstjóri
Bárðdæladeildar Kaupfélags Þingey-
inga, að undanskildum þeim tíma, er
hann dvaldi erlendis. í sambandi við
það trúnaðarstarf má sérstaklega
nefna forystu hans um það, að mjólk-
urflutningar yrðu hafnir úr Bárðar-
dal til samlags kaupfélagsins á Húsa-
vík. Fulltrúi K. Þ. var hann á síðasta
aðalfundi S.Í.S. og vakti þá athygli
fyrir málflutning. A heimleiðinni
mætti Jónas fyrir hönd Sambandsins
á nterkisafmæli kaupfélagsins á Hofs-
ósi og mundu þeir Austur-Skagfirð-
ingar vel komu hans þangað. Hann
tók virkan þátt í starfsemi Framsókn-
armanna; liafði lengi verið formaður
Eramsóknarfélags Bárðdæla, átt sæti
í stjórn flokksfélags sýslunnar og var
kjörinn í miðstjórn flokksins á síðasta
þingi hans. Þá var Jónas einn af
frumkvöðlum að stofnun Bændafélaos
o
Þingeyinga og átti sæti í stjórn þess
frá upphafii, en það félag hefur stund-
um vakið á sér athygli út um land
vegna sérstæðra og djarfra ályktana
um landsmál. Ahugamaður um sauð-
fjárrækt var Jónas mikill. Beitti hann
sér m. a. fyrir stofnun Sauðfjárrækt-
arfélags Austur-Bárðdæla, átti sæti í
stjórn þess og var, ásamt frænda sínum
Jóni Jónssyni á Bjarnagili, kosinn til
þess að velja kynbótafé. Árið 1942 var
Jónas skipaður formaður skólanefnd-
ar Bárðdælahrepps og vann þar hið
bezta verk, svo sem alls staðar annars
staðar, þar sem hann kom nærri.
Þetta stutta yfirlit um náms- og
starlsferil tæplega hálffertugs manns
segir ekki lítið. Einkum má gera sér
í hugarlund hver maður hér var á
ferð, þegar j>ess er gætt, að hann lifði
og starfaði í sveit og liéraði, Jiiar sem
mikið mannval er til livers konar op-
inbers trúnaðar og starfa. En hér er
Jj() að sjálfsögðu ekki um neina tæm-
andi mannlýsingu að ræða. Jónas
Baldursson var harla óvenjulegur og
góður rnaður fyrir margra hluta sak-
ir. Hann var að upplagi örgeðja og
tilfinningaríkur, en kunni jró vel að
stjórna skapi sínu. Ræddi hann álmga-
mál, var grunnt á því, að honum svlli
móður. Sótti hann Jrá mál sitt fast og
24