Ný þjóðmál - 26.01.1980, Blaðsíða 1

Ný þjóðmál - 26.01.1980, Blaðsíða 1
7. árg. Fimmtudagur 26. janúar 1980 1. tbl. MALGAGN JAFNAÐAR- OG SAMVINNUMANNA Til úrslita dregur í stjórnarkreppunni Mikið til vinnandi fyrir þingflokkana að ekki þurfi að koma til skipunar utanþingsstjórnar Umboðið til stjórnarmyndunar hefur nú farið hringinn milli oddvita þingf lokkanna, frá því kosningaúrslit lágu fyrir í desem- berbyrjun. Þó er almenningur engu nær um hver endir verður á stjórnarkreppunni. Þess sjást þó ýmis merki, að nú dregur til úrslita. Sér í lagi má marka þetta á mál- flutningi talsmanna flokkanna og flokks- blaða um þessar mundir. Þar er farið með löndum, talað í hálfkveðnum vísum, um- mæli um aðra flokka eru langtum gætilegri og hófsamari en menn eiga að venjast. Ástæðan til þessarar varfærni er að stjórnmálamenn telja að stjórnarmynd- unartilraunirnar séu nú komnar á það stig að lokaákvarðana geti orðið skammt að bíða, en þó er enn svo óljóst hvað ofaná verður, að enginn vill eiga það að á hættu að spilla möguleikum sem upp kynnu að koma fyrir sig eða sinn f lokk með harðyrðum eða eindregnum yfirlýsingum. Þær þrjár tilraunir til stjórnarmyndunar sem afstaðnar eru voru allar dæmdar til að verða árangurslausar. Bæði Alþýðuf lokkur og Alþýðubandalag gengu til viðræðna við Framsóknarflokkinn undir forsæti Stein- gríms Hermannssonar með hangandi hendi. Alþýðuflokkurinn gat ekki látið um sig spyrjast, að hann færi umsvifalaust í stjórn af nákvæmlega sömu gerð og hann var nýbúinn að sprengja, og forusta Al- þýðubandalagsins var ákveðin að leggja ekki sín spil á borðið fyrr en hún hefði feng- ið tækifæri til að kanna, hver tök væru á fyrir hana að ná höndum saman við Sjálf- stæðisflokkinn um stjórnarmyndun. Áþreifingar Geirs Hallgrímssonar um myndun þjóðstjórnar gerðu það helst að leiða í Ijós, að ástandið í forustuliði Sjálf- stæðisf lokksins var þannig á þvi stigi mála, að formaðurinn fékk ekki tekist á hendur stjórnarmyndunartilraun, nema allir hinir flokkarnir væru með í leiknum. Tillögur Alþýðubandalagsins í efnahags- málum, sem SVavar Gestsson hafði að veganesti í sinni lotu í viðræðum um stjórnarmyndun gátu með engu móti orðið undirstaða nýrrar vinstri stjórnar, þegar af þeirri ástæðu að uppistaðan í þeim reyndist bráðabirgðaúrræði af sama tagi og urðu síðustu vinstri stjórn að hengingaról eftir eins árs setu. Alþýðubandalagsforingjarnir eru ekki svo skyni skroppnir' að þeim hafikomið til hugar að raunhæft væri að bjóða Alþýðuflokki og Framsóknarflokki að endurnýja stjórnarsamvinnu upp á siík býti. Nútekur Benedikt Gröndal við, þegar sjö vikur eru frá kosningum og tíminn er að hlaupa frá stjórnmálamönnunum. Bráða- birgðagreiðsluheimildin sem Alþingi veitti í f járiagaleysinu rennur út 15. febrúar. Nýju skattalögin eru enn hálf köruð. Beiðnir opin- berra stofnana um hækkanir á gjaldskrám bíða enn af greiðslu síðan snemma á síðasta ári. Og nýtt vísitölutímabil hefst með mars- mánuði. Nú reynir því á það, hvort nýkjörið Alþingi er fært um að mynda ríkisstjórn, eða hvort forseti íslands verður að grípa til þess óyndisúrræðis að skipa utanþings- stjórn til þess að glíma við verkefnin sem ekki er unnt að ýta lengur á undan sér. Þetta er ástæðan til að stjórnmála- foringjarnir gerast nú varfærnir og vega hvert orða sem þeir segja opinberlega um stjórnarmyndun á gullvog. Mat þeirra er að horf ur séu á að tilraun Benedikts Gröndals til st jórnarmyndunar ráði úrslitum um.hvort myndun meirihlutastjórnar tekst á Alþingi eða hvort utanþingsstjórn kemur til skjalanna, því flestir eru þeir búnir að afskrifa minihlutastjórn sem raunhæfan möguleika. Hvar í f lokki sem alþingismenn standa er þeim jafn óljúftað standa frammi fyrir því að þingið sé óstjórnhæft og leita verði til manna utan þings til að stjórna landinu. Nú verður því ræðst við í alvöru um stjórnar- myndun, eftir þrjár tilraunir sem allar voru af einhverra þátttakenda hálfu gerðar meira til að sýnast gagnvart kjósendum en að koma stjórn á laggirnar. Benedikt Gröndal hefur gert Ijóst, að hann hyggst ekki útiloka fyrirfram neinn samstarfsmöguieika til að koma saman meirihlutast jórn. Varfærni foringja annarra f lokka þessa dagana sýnir að þetta gera þeir ekki heldur. Hvers vegna var kosið og um hvað? NU eru liðnar sjö vikur frá þvi þjóðinni var att út i kosningar .A þessum tima hefur ekki tekist aðmynda rfkisstjórnsem styðst við meiri hluta þingmanna. Það fer ekki á milli mála að þessum staðreyndum velta menn mjög fyrir sér nú og þá ekki siður hinu hvers vegna til þessara kosn- inga hafi verið efnt. Alþýðuflokkur og Sjálfstæðis- flokkur bera ábyrgð á þvi að til kosninga var gengið, Alþýðu- flokkur með þvi að rjúfa fyrr- verandi stjórn en Sjálfstæðis- flokkurmeð linnulausum áróöri sinum fyrir nýjum kosningum. Viðhorf kjósenda voru hins veg- ar önnur en þessirftokkar höfðu gert fyrir. Sá flokkurinn sem sist vildi kosningar fékk mestan stuðning eins og kunnugt er. Cr- slit kosninganna sýndu einnig aðmeirihluti kjósenda kærði sig ekki um forystu Sjálfstæöis- flokks, en vildi jafnframt veita Alþýðuflokki og Alþýðubanda- lagi aðhald til betri vinnubragða i nýrri samstjórn. Það er varla hægt að túlka Utkomu kosn- inganna i grófum dráttum á annan hátt. Flokkarnir vilja samt helst engir taka mark á þessu nema þá helst Sjálf- stæðisflokkurinn. Þegar stjórnarsamstarf „vinstri flokkanna” rofnaði var kjósendum alls ekki ljóst hvað oíti. Þeir höfðu að visu orðið áhorfendur að sjaldgæfu sjónar- eftir Kára Arnórsson spiii í fjölmiðlum þar sem keppst var um að leika „sterka” leiki sem kæmu samstarfsaðil- unum i vanda þó svo vitað væri að áhrif þeirra entust ekki nema til einnar nætur. Þessar æfingar tóku kjósendur ekki hátlðlega. Þær voru skrifaðar á reikning auglýsingastarfsemi og svo þess að A-flokkarnir yndu þvi illa hvað þeir voru stórir hvor um sig. Allt þetta héldu menn að myndi hverfa i skuggann þegar mesti galsinn væri farinn eftir kosningasigur og alvaran kæmi til skjalanna við lausnir erfiðra mála. En þettafór áannan veg. Stjórninni var slitið og ekki fer á milli mála að það var skyndi- ákvörðun, {to svo gerjun hafi verið búin að vera einhver. Fulltrúar Alþýðuflokksins i stjórnarmyndunarviðræðunum hafa haldið því fram, að erfiðleikarnir við sjónarmynd- un nú sýndu að stjórnarrofið hefði verið af málefnalegum ástæðum. Auðvitað verður að láta líta svo út, annars stæðu þeir bersjaldaðir. Hitt er hins vegar miklu liklegra að vegna stjórnarrofsins geti Alþýðu- Framhald á bls. 3

x

Ný þjóðmál

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný þjóðmál
https://timarit.is/publication/553

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.