Alþýðublaðið - 16.11.1929, Blaðsíða 2

2

Msfsmg iUMöusamfcauds
íslanfls
hófst i dag. Var pað sett í húsi
alpýðufélaganna, Iðnó, kl. 2 e.
h. Mörg mál og merkileg liggja
lyrir þinginu, par á meðal kaup-
gjaldsmál, skipulagsmál flokks-
ins og þingstarfsemi. Alþýðublað-
ið býður fulltrúana velkomna tiJ
starfs.
Jafnaöarmaimaíélag stofnað
á Patrelcsíliðl-
Jafnaðarmannafélag var stofn-
að á Patreksfirði síðast liðinn.
sunnudag. Formaður er Ragnar
iKristjánsson. 1 verklýðsfélaginu á
Patreksfirði er hátt á annað
hundrað manns.
Drakknnn.
Það slys vildi til í fyrra dag,
að stýrimanninn tók út af vest-
firzka togaranum „Hafsteini" og
drukknaði hann. Kiptist hann út
með vörpunni. Stýrimaðurinn hét
Haraldur Pálsson, skipstjóra Haf-
liðasonar. Hann var 32 ára, ó-
kvæntur og átti heima hjá for-
eldrum sínum hér í Reykjavík.
Haraldur heitinn var einn af
traustustu félögum í Sjömannafé-
félagi Reykjavíkur og hefir ver-
fð það um langt skeið. Bar hann
hag stéttarinnar ávalt mjög fyrir
brjósti. Hann var drengur hinn
bezti, ósérhlífinn og duglegur
sjómaður og mjög ástsæll af fé-
lögum sinum og þeim, er hann
átti yfir að segja. Er mikil eftir-
sjá að því, að missa slíka menn
á bezta skeiði æfinnar, en mestur
er þó missirinn fyrir aldraða for-
eldra hans og nánustu vini.
Söugslíeniínn
Eggerts Stefánssonar
í gærkveldi í Gamla Bíó var hin
hátíðlegasta og stórlega hrífandi.
Söngmaðurinn var ágætlega fyr-
irkallaður og hreif áheyrendur
sína svo, að hann ætlaði aldrej
að fá að sleppa af söngpallinum.
Áheyrendur voru fáir að þessu
sinni, enda er Eggert búinn að
ayngja fimm sinnum áðiur og þá
oftast fyrir fullu húsi.
. R.
Messur
á morgun: I dómkirkjunni kL
11 séra Friðrik Hallgrímsson, kl
5 séra Bjarni Jónsson, altaris-
ganga. í fríkirkjunni kl. 2 séra
Árni Sigurðsson. í Landakots-
kirkju kl. 9 f. m. hámessa, engin
síðdegis-guðsþjónusta. í Spítala-
kirkjunni í Hafnarfirði kl. 9 t
m. hámessa, kl. 6 e. m. guðs-
þjónusta með predikun. — Sam-
komur: Sjómannastofunnar kl. 6
e. m. í Varðarhúsinu. Á Njáls-
götu .1 kl. 8 e. m.
MvUnpbætiir.
Sœsifilíiöllíaa. — SlaiasfiSðiEs. — Mtfsleiðslaii áa*
Sá timi ársins, sem jafnan er
örðugastur fyrir verkalýðinn, er
nú byrjaður.
Htmdruð manna, sem í sumar
og haust hafa haft vinnu i
sveitum landsins, kaupstöðum
og kauptúnum, eru nú aftur kom-
in hingað til bæjarins. Vegavinnu
og húsagerð er hætt. Sumarönn-
um, haustverkum og sláturtíð er
lokið. Hér er og húsabyggingum
hætt áð mestu. Togararnir stunda
flestir ísfiskveiðar. Vinna við
höfnina er því með allra minsta
móti og byggingavinna nær eng-
in, en hópur verkafólksins með
fjölmennasta móti.
Framundan, svo mánuðum
skiftir, blasir ekki annað við
fjölda verkamanna en atvinnu-
leysi. Þeir, sem eru svo lánsamir
að eiga afgang af sumarkaupinu,,
verða að eta hann upp. Hinir,
sem engan afgang hafa, verða að
lifa á lánum eða fátækrahjálp
eða líða skort. Starfsorka þeirra
fer til ónýtis, margir þeirra
verða öðrum byrði, beinlínis eða
óbeinlínis.
Fyrir verkafólkið eru atvinnu-
leysistímabilin örðuggst. allra.
Þau eru enn þá þyngri kross en
erfiði, strit og vosbúð. Áhyggj-
Fefklíðshreyflnsln
í
fesíiaannaeylam.
Vestmannaeyjar hafa fram að
þessu verið taldar eitt aðalvígj
íhaldsins hér á landi. Alþýðu-
flokkurinn er þar enn í minni
hluta við kosningar, þótt at-
kvæðamunur sé orðinn mjög lít-
ill. Fylgi íhaldsins grundvallasí
að miklu Jeyti á úreltu láns-
verzlunarfyrirkomulagi, sem gef-
ur tveimur, þremur kaupmönnum
ótakmarkað drottnunarvald yfir
lífi útvegsbænda.
Samt sem áður hefir verka-
lýðshreyfingin í Vestmannaeyjum
verið í stöðugum uppgangi síð-
ustu árin. Verkfall verkamanna
í janúar 1925 átti ekki lítinn þátt
í því að auka skilning þeirra á
mætti samtakanna. Verkamanna-
félagið „Drífandi", sem stofnað
var 1917, er lifandi félagsskapur,
sem fram á síðustu tíma eitt
hefir haft á hendi forustuna i
liinni daglegu baráttu verkalýðs-
ins. Samt skortir það enn mikið
á að vera fullkomið í fagleguro
skilningi, eins og reyndar flestum
öðrum fagfélögum utan og innan
Alþýðusambandsins. Því verður
að kenna skipulagsleysinu á hinni
faglegu starfsemi, sem verið hefir
og er enn einkenni íslenzkrar
verkaiýðshreyfingar. Væri ósk-
ancíi, að þíngi Alþýðusambands-
urnar um afkomu slna og sinna,
kviðinn fyrir komandi degi, biðin
eftir vinnu, leitin að vinnu, bænir
um vinnu, — ált er þetta marg-
falt örðugra en erfiðið sjálft. Fyr-
ir þjóðina er það milljóna tap að
láta hundruð og þúsund af starf-
fúsu og starfhæfu fólki ganga at-
vinnulaust svo mánuðum skiftir,
Það er óhæfa, að starffúsir
menn skuli ekki geta fengið nóg
að vinna hér, þar sem alt er
ógert. Hér, þar sem verkefni bíða
í tugatali. Verk, sem þarf að
vinna, verk, sem ekM þola bið.
Sundhölhn á að vera komin
undir þak næsta haust. Enn er
ekki farið að hreyfa við grunn-
inum. Hitaleiðslan úr Laugununj
í barnaskólann nýja, landsspítal-
ann og fleiri stórhýsi er enn þá
að eins til á pappírnum. Síma-
stöðvarhús á að reisa hér á
næsta ári, — og svona mætti
lengi telja.
Ríkisstjórn og bæjarstjórn
verða tafarlaust að láta byrja
á þessum verkum. Nú þegat
verður að byrja að grafa fyrir
grunni símastöðvarinnar og sund-
hallarinnar og fyrir leiðslunni úr
Laugunum.
Þetta þolir enga bið.
ins, er nú stendur yfir, tækist að
skapa góðan grundvöll til skipu-
lagningar verkalýðsfélaganna.
öflugt sjómannafélag er nú
einnig starfandi í Eyjum, og hefir
það á skömmum tíma skapað sér
þá stöðu, að það er nú orðinn
aðili, sem ekki er hægt að
ganga fram hjá í kaupgjaldsmál-
um sjómanna. í fyrra vetur leiddj
það kaupdeilu til góðrar lykta og
nú stendur kaupgjaldsmáhð aftur
fyrir dyrum.
Verkamannafélagið á nú einnig
í deilu við verzlun G. J. John-
sen, sem hefir gert sig seka í að
greiða ekki eða mjög treglega
kaup fyrir daglaunavinnu verka-
manna við afgreiðslu þeirra
sMpafélaga, er hún starfar fyrir.
Samþykti síðasti félagsfundur
verkfallshótun á hendur afgreiðsl-
unnar, sem án vafa verður ein-
arðlega fram fylgt svo fremi, að
Johnsen og skipafélögin ekkj
Mppa þessu í lag.
Svo er vert að minnast á stór-
mál, er bæði verkalýðsfélögin
hafa unniö kappsamlega að. Það
er bygging alþýðuhúss. Undanfar-
in ár hafa félögin ávalt átt undir
högg að sækja með að fá leigð
fundarhús, og þó aðallega á ver-
tíð, þegar mesta nauðsyn bar tij
að halda uppi lifandi starfsemí.
Byrjað var á byggingu hússins
snemma í sumar og með miklum
dugnaði. Var það ekki sízt verk
eínhvers ötulasta foringja ís>
lenzkrar verkalýðshreyfingar,
Jóns Rafnssonar, að málið e»
komið í það horf, að nú er rauði
fáninn dreginn að hún á húsi al-
þýðunnar. Húsið var vígt í gær-
kveldi. ! því er vandað-
asti og um leið einhver stærstí
samkomusalur í Vestmannaeyjum
og stendur húsið ekM að bald
samkomuhúsum hér. Mun það
gefa viðgangi verkalýðshreyfing-
arinnar byr undir báða vængi.
Ótalið er jafnaðarmannafélagið,
er hefir hin pólitísku mál á hendi
og gefur út eigið málgagn, „Vik-
una". Það hefir nú gengist fyrir
stofnun félags ungra jafnaðar-
manna.
Hreyfing jafnaöarmanna fer
vaxandi í Eyjum. Munu bæjar-
stjórnarkosningarnar næstu verða
sönnun þess.
H. B.
Leikféiag Revkjavikinr:
Lénharðar fðpti.
Eftir Eincir H. Kvaran.
Nokkur foTvitni var í leikhúss-
gestum í fyrrakvöld. Margir
þeirra höfðu séð „Lénharð fó-
geta" leikinn áður, en nú voru lí
ár liðin síðan og nýir leikendur
teknir við, — ný kynslóð komin
á leiksviðið. Leiðbeinandinn var
og nýr maður, sem á marga luntj
hafði sýnt, að hann var ágæturo
kostum búinn.
Tjaldið lyftist. Bæjarburstin á
Selfossi er til vinstri handar, en
beint framundan sést ölfusá og
Ingólfsfjall, tignarlegt og fagurt-
Á hlaðinu á Selfossi situr Ingólf-
ur bóndi (Brynjólfur Jóhannes-
son) og dóttir hans Guðný (Þóra
Borg) kemur fram. Þau tala uro
Magnús Ólafsson, uppeldissop
biskupsins og Eystein Brandssop
hinn sterka úr Mörk á Landi.
Ingólfur ræðir við dóttur sína unt
þessa menn. Hann vill að hún
játist Magnúsi til eiginorðs, en
hann hallmælir ofstopamahninum
og kotungnum Eysteini. Guðný
gefur engin svör. En er þeir
koma, Magnús og Eysteinn, vísar
hún þeim báðum á bug, en Ey-
steiiin hótar þá að hann skuli'afla
sér kyrtils og vopna, sem standi
ekM að baM vopnum og klæðunj
uppeldissonar grjót-biskupsins 3
Skálholti. Síðan gengur hann; í lið
Lénharðs fógeta, valdsmanns
konungsins, en hann er yfirgangs-
maður mikill og harðskeyttur í
garð alþýðu. Sögur hafa borist
austur um rán fógetans og bænd-
ur örvænta um sinn hag, ef of-
stopamaðurinn sækir þá heim.
Torfi á Klofa (Tómas Hailgríms-
son) er höfðingi þeirra austan-
manna. Og er Lénharður er sest-
ur að í Arnarbæli og ofsækir
bændur í Árnessýslu, safnar Toríji
bændum til herferðar og ræðsí
að Lénharði og tekur hann af
lífi.
Saga fógetans er áhrifamikil og