Vesturland - 23.09.1939, Blaðsíða 1

v fsturlan
BLAÐ VESTFIRZKRA SJÁLFSTÆÐISMANNA
RITSTJÓRI: ARNGR. F R. BJARNASON
XVI. árgangur.
ísafjörður, 23. september 1939.
38. tölublað.
Sögulegur septembermánuður
Septemermánuður það herrans
ár 1939 mun lengi verða minst
á spjöldum sögunnar, sökum
hildarleiksins sem þá byrjaði
aftur eftir 25 ára h!é.
24. ágúst gerðust þau óvæntu
tiðindi, að stefnur þær, sem hat-
ramlegast höfðu barist hvor móti
annari, nazisminn og kommún-
isminn, gerðu með sér vináttu-
samning, og undirmái um skift-
ingu herfangsins.
Með þennan samning að bak-
hjarli hófu svo þýzkar.hersveitir
innrás i Pólland 1. dag septem-
bermánaðar, og er sýnt var þ.
17. þ. m. að Þjóðverjar væru að
gersigra landið, hófu rússneskar
hersveitir innrás I austanvert
Pólland, og um leið tilkynti
rússneska stjórnin hátiðlega 24
rikjum, að hún væri hiutlaus í
aðaideiiunni milli Þjóðverja og
Pólverja.
Eru Rússar og Þjóðverjar nú
þegar þetta er ritað, að brjóta
síðustu varnir Pólverja, sem
barist hafa af mikilli hreysti, en
sýnilega skort bæði einhuga
yfirstjórn og þá forustu sem
hreysti þeirra og hernaðarundir-
búningur átti skilið. Er það
eftirtektarvert að pólska ríkis-
stjórnin skuli flýja iand, áður en
höfuðborg ríkisins og aðrar
þýðingarmiklar borgir eru fallnar
í hendur fjandmannanna. Það
væri svipaðast þvi, að skipstjóri
yfirgæfi skip I nauðum fyrstur
allra, og léti hásetana eftir í
háskanum.
Tala rússnesku hersveitanna,
sem reka eiga endahnútinn á
hin hörmulegu forlög Póllands,
er legíó. Segja fregnir að Rússar
hafi haft 1 milj. manna her á
þessum slóðum, auk varaliðs,
og innrás sina gerði rússneski
herinn samtlmis á ölium austur-
landamærum Póllands. Hafa
rússnesku hersveitirnar sótt fram
af mesta ákafa og þýzkar her-
sveitir hafa þokað frá þeim
borgum, er þeir höfðu umkringt,
t. d. Lemberg, svo að Rússar
geti hertekið þær og þar með
dregið þær í sinn hlut þegar
herfanginu verður skift. Innrás
rússneska hersins er því engu
siður stefnt gegn Þjóðverjum
en Pólverjum, þótt enn sé alt
slétt og felt á yfirborðinu milli
Þjóðverja og Rússa. Skal engu
spáð hvaða dilk það dregur á
eftir sér, en það liggur i augum
uppi, að þær ástæður eru ekki
fyrir hendi, að Rússar þurfi nú
neinu að bjarga frá Pólverjum,
sem eru að missa Iand sitt. Ef
Rússar þykjast einhverju þurfa
að bjarga, er það úr höndum
Þjóðverja en ekki Pölverja.
Vert er að minnast þess, að
Póliand hefir iöngum orðið auð-
unnið fyrir innrásarher, en jafn-
an hefir oltið á ýmsu að halda
yfirráðum þar I landi og þau
hafa jafnan reynst dýrkeypt fyrir
sigurvegarana. Er ekki ólíklegt
að svo reynist enn, að hinir
glæsilegu sigrar Þjóðverja í Pól-
landi verði þeim dýrkeyptir og
ljómi þeirra fölni.
Með samningunum við Rússa
er lfka talið, að Hitler hafi fórnað
vonum sinum og fjölda annara
um voldugt stórt Ukrainskt riki,
sem hefði orðið til þess að halda
Rússum I skefjum með land-
vinninga i vestur-átt. Ennfremur
hljóta þessir samningar, að veikja
trú þýzku þjóðarinnar á höfuð-
kenningu nazista um baráttuna
gegn kommúnismanum. Gæti
þar auðveldlega myndast sú
meinsemd, sem græfi út innan
frá. Lítur og út fyrir að Bretar
ali þá von, að stjórnarbylting
geti orðið í Þýzkalandi og hafa
lagt mikla áherzlu á áróður í
þá átt.
Enskar fregnir segja llka nú
siðustu dagana, að viðtæk upp-
reisn hafi orðið I Bæheimi og
Mæri. Hafi þar orðið snögg
vopnaviðskifti við stormsveitar-
inenn. Fjöldi manna verið hand-
tekinn. Eru Tékkar vitanlega
uppreysnargjarnir, studdir áróðri
voldugra þjóða og vonum um
endurheimt frelsi. Hafa þeir að
sögn unnið margvisleg hermdar-
verk til skaða fyrir Þjóðverja.
Þótt ensku fregnirnar kunni að
vera ýktar nokkuð er það stað-
fest af þjóðverjum, að mikil
hermdarverk hafi verið unnin af
verkamönnum við Skoda-vopna-
verksmiðjurnar í Bæheimi. Það
er lika kunnugt, að meiri hluti
þýzku þjóðarinnar vill frið, en
ekki strið. Leynileg útvarpsstöð
hefir starfað I Þýzkalandi frá
striðsbyrjun. Nefnir hún sig
frelsisstöðina og beinir viðtæk-
um áróðri að Hitler og öðrum
foringjum nazista. Þrált fyrir
mikla leit þýzku leynilögregl-
unnar hefir stöð þessi ekki
fundist enn. Útvarpsstöð þessi
segir, að dr. Göbbels sé nú
fangi og gætt af einkavarðmönn-
um Göhrings. Var Göbbels ó-
vinveittastur Rússum af foringj-
um nazista og sjálfsagt verið
fórnað á altari hinnar nýju
Rússavináttu með þvl að gera
hann áhrifalausan í opinberu lífi.
Þótt septembermánuður hafi
orðið ærið viðburðarlkur geta
næstu mánuðir orðið enn örlaga-
rlkari. Slíðra Þjóðverjar og Rúss-
ar sverð sln og morðtól þegar
þeir hafa slátrað nóg I Póllandi
eða halda þeir áfram, vaða yfir
fleiri lönd og stofna nýja ríkja-
skiftingu í Evrópu? Enginn getur
enn svarað þessum spurningum,
en það er vist að sameinaðir
eru Þjóðverjar og Rússar svo
hernaðarlega sterkir, að fátt
stenzt fyrir þeim. Það er llka
eftirtektarvert, að ýmsar þjóðir,
er hafa þýðtngarmikia aðstöðu
hernaðarlega, t. d. Tyrkir, vingast
nú mjög við Þjóðverja og Rússa,
þótt þeir hefðu áður lýst yfir
stuðningi og vináttu við Frakka
og Breta. Þetta þarf þó ekki að
þýða það, að Tyrkir séu albúnir
að styðja Rússa og Þjóðverja f
áframhaldandi ófriði, heldur að
eins hitt, að þeir telji nauðsyn-
legt að bllðka voldugan nágranna
og ofstopamann, sem ella sé til
alls ills búinn.
Innrás Frakka í Þýzkaland og
hernaðaraðgcrðir þar eru enn
ekki svo þýðingarmiklar að Iik-
legt sé að þær breyti verulega
áforinum Þjóðverja, og þótt von
sé meiri herstyrks hjá Bretum og
Frökkum á vesturvlgstöðvunum
er talið liklegt að Þjóðveijar séu
einfærir um vörnina.-
Sumir ala þá von I brjósti, að
strlðið muni hætta bráðlega, þeg-
ar Pólland er sigrað að fullu.
Sú von er veik og ólikleg til að
rætast, enda hafa Bretar og
Frakkar nú siðustu dagana lýst
því yfir, að ófriðinum verði hald-
ið áfram unz þeir hafi náð fullum
sigri.
Það má þvi búast við, að Ev-
rópuþjóðirnar verði enn að þola
hörmungar og eyðileggingu ófrið-
arins, sem teygir ógnarhramm
sinn lika til hlutlausra þjóða.
Hannibal, Helgi, Hálfdán.
í blaðinu Skutull 16. þ.m. birtast
greinar frá þeim Hannibal Valde-
marssyni og Helga Hanness., þar
sem þeir leggja allmikla áherzlu
á að sýna fram á, að Hálfdán Hálf-
dánsson sé félagsmaður I Vinnu-
veitendafélagi ísfirðinga. Vegna
þessara skrifa, vil eg, til viðbótar
við grein mína I næst siðasta tbl.
Vesturl., taka fram eftirfarandi:
Það er alþekt fyrirbrigði, að
menn tilkynna þáttlöku sina I ein-
hverjum félagsskap, en láta undir
höfuð leggjast að uppfylla þær
skyldur sem félagsmönnum ber að
uppfylla. Leikur þá oft vafi á.hvort
telja skuli manninn löglegan fé-
laga. Einmitt þetta hefir átt sér
staðmeðHálfdánfumræddutilfelli.
Eg vil taka það fram, að þvl fer
fjarri, að eg hafi viljað gera Verka-
lýðsfélaginu „Baldur" nokkra erf-
iðleika I þessu máli. Eg hefi ávalt
lagt mikla áherzlu á, að allir okkar
samningar við verkalýðsfélögin
væru stranglega haldnir. Eghefi
heldur ekki minstu löngun til að
þóknast Hálfdáni í þessu máli,
enda hygg eg að hann hafi ekki
vænst þess af mér.
Að lokum vil eg taka það fram,
að samtal það, sem Helgi Hannes-
son segist hafa átt við mig, og sem
hann birtir I slðasta Skutli, er i
aðalatriðum rangt. í samtali okk-
ar lagði eg, þegar í upphafi, aðal-
áherzlu á, að eg teldi vafasamt að
Hálfdán gæti talist félagsmaður,
sbr. grein mina I næst slðasta VI.
Þegar svo stjórn V. í. hafði athug-
að málið tilkynti hún Verkalýðsfél.
„Baldur “, að hún liti svo á, að Hálf-
hafi aldrei löglega verið með-
limur i félaginu.
Þá vil eg geta þess, að eg hefi
aldrei krafið Hálfdán um félags-
gjöld I V. í, eins og Hannibal
hefir eftir Hálfdáni í grein sinni.
Þetta er ranghermi hjá öðrum
hvorum þeirra. Ennfremur vil eg
ítreka það, að Hálfdán hefir aldrei
mætt á fundum V. í., og er það þvf
misminni, ef einn úr stjórn V. í.
hefir sagt Helga Hannessyni, að
sig minti að Hálfdán hefði mætt
þar á fundi.
Eg bið menn að athuga, að Helgi
Hannesson viðurkennir I grein
sinni, að eg hafi í upphafi viðtals
okkar, i fyrra skiftið, getið þess, að
eg teldi vafasamt hvort Hálfdán
gæti talist félagsmaður i V. í.
Finst mönnum þá líklegt að eg hafi
svo siðar I samtali okkar gefið
honum yfirlýsingu um, að Hálfdán
hlyti að vera i félaginu?
Ólafur Guðmundsson.