Íslendingur - 06.12.1918, Blaðsíða 1
ISLENDINGUR.
• • • • •-•-• • • • • • • • • * * • • • • • • • • • • • • •--•-• • • • • • • • -•••• •••••••••• • • • ••• • ••••« • • • • * • • •
4. árg. j Ritstjóri: Sig. Einarssor) Hlíðar. — Akureyri, föstudaginn 6. desember 1918. • 49. tbl.
Verslunin
ýlsbyrgi
hefir ýmislegt hentugt
til jólaglafa, sjerstak-
lega handa börnum.
i4gætt gerpúlver og ýmis-
konar sælgæti.
Til jóla gefur versl-
unin 10 pct. afslátt á
margskonar vörum svo
sem lömpum, ölglösum,
hnífapörum, peninga-
buddum, barnakerrur,
klossum og ýmiskonar
álnavöru.
1. desember 1918
Púmerkisdagur, fögnuð fœrtoss hefur
og fœrt oss rjett, sem lengi höfum þráð.
Það góðum vonum vœtigi sterka gefur
og vekja hlýtur nýjan hug og dáð,
þvt aukið frelsi eflir þrótt til starfa,
hverunninn sigur gerirliðsmenn djarfa
Þú, guð, sem rœður lands og lýða
högum
og leitt oss hejir gegnum alda strið,
ó, lát oss gleyma horfnum harma
dögum,
en horfa giaða móti nýrri tið.
Og láttu bestu vonir vorar rœtast
og vorrarþjóðar mein að jullu bætast!
Páll J. Árdal.
Skáldið hefir tekið fram í liinu
ágæta kvæði sínu, sem birtist hjer
að ofan, Jjað, sem vjer vildum helst
sagt hafa í minningarskyni merkasta
stjórnmálaviðburðar vor íslendinga,
og látum vjer þá nægja að gefa
stutta lýsingu á fagnaðarlátum
höfuðstaðanna norðan- og sunnan-
lands.
Um hátíöahaldið hjer er fátt að
segja. Fánar voru dregnir upp um
allan bæinn árla dags. Vígslubiskup
mintist merkisdagsins á predikunar-
stólnum á mjög snotran hátt. Bæjar-
fógeti sendi stjórnarráði íslands snjalt
heillaóskaskeyti fyrir hönd sýslu- og
bæjarbúa.
í Reykjavík voru hátíðahöldin
miklu tilþrifameiri, sem vonlegt var.
kl. 113A f. h. hjelt Sig. Eggerz ræðu,
á stjórnarráðsblettinum, snerist hún
mestmegnis um stjórnmálahliðina —
fsland fyr og nú. í lok ræðunnar
var hinn nýi klofni fáni íslands
(„Splitflag") dreginn að hún og
kvað þá við21 fallbyssuskot wlslands
Falk." Er sú fallbyssuskothríð venju-
leg pegar heiðra á fána fullvalda
ríkis. Síðan hjelt foringinn á .Jslands
Falk" ræðu fyrir konungi og priðju
ræðuna hjelt Jóhannes Jóhannesson
bæjarfógeti fyrir Danmöcku. Meðan
á þessari viðhöfn stóð, hjeldu um
20 liðsmenn af „Islands Falk" heið-
ursvörð og sýndu þeir ýms virðing-
armerki. Um kvöldið hjelt Bjarni
Jónsson frá Vogi fyririestur í »Báru-
búð".
Heiðursmerkjum rigndi niður
þenna dag. Ráðherrarnir allir voru
sæmdir Kommandörar annarar gr.,
nefndarmennirnir 3: Einar Arnórs-
son, Bjarni frá Vogi og Þorsteinn
M.Jónsson riddarakrossi Dannebrogs,
en Jóhannes Jóhannesson heiðurs-
merki Dannebrogs.
Jón Krabbe er skipaður fulltrúi
íslands í utanríkisráðaneytiuti danska;
Jón Sveinbjörnsen er skipaður einka-
ritari konungs í íslandsmálum.
Sóttvarnirnar og
landlæknir.
í síöasta tbl. ..íslendings" birtist
grein eftir hr, Steingr. Matthíasson
hjeraðslækni. Fyrri partur greinar-
innar er langt símskeyti frá iand-
lækni og samtal peirra læknanna urn
kvefpestina, sem geisar sunnan og
vestanlands. Við ýms umtnæli höf.
Ieyfi jeg mjer að gera nokkrar at-
hugasemdir.
Landlæknir segir nú fullsannað,
að spanska veikin sje inflúensa (sirnply
influenza and nothing more, einsog
segir í Times 24. okt.). Eigi maður
að fara bókstaflega eftir þessari til-
kynningu landlækttis, mætti segja,
að hún væri ópörf, pví strax í sum-
ar komust bæði pýskir og danskir
vísindamenn að þeirri niöurstöðu,
að „spanska veikin" væri inflú-
er.sa. En sje hinsvegar meiningin
að láta oss vita það, að nú sje full-
sannað, að kvefpestin, sem geisaö
hefir nú og gengur enn um Norð-
urálfuna, sje inflúensa og ekkert
annað, er alt öðru máli að gegna.
Ett í hverju sú sönnun sje fólgitt
fáu m við eklci að vita, síður en
svo, því að á öðrum stað segir
landiæknir, að læknar erlendis sjeu
í mjög miklum vafa, hver eða hverj-
ar væru sóttkveikjur, sem olli veik-
inni, Pfeiffersbacillan finnist ekki
nema stundum í sjúklingunum
Hvernig ber þá að skilja þessa
greinargerð? — í 28 ár hefir það
staðið óhrakið, meira að segja kent
á öllum háskólum heimsins, að hin
svokallaða Pfeiffersbacilla valdi in-
f.úensunni. Próf. Pfeiffer fann bac-
illuna árið 1890. Sennilega hefir sú
uppgötvun bygst á því, að þessa
bacillu var hægt að finna í flestum
þeim inflúensusjúklingum, sem próf.
Pfeiffer hafði rannsakað og að bac-
illan sýkti heilbrigt fólk þannig, að
ekki gat verið um annað en inflú-
ensu að ræða. Sje það nú „fullsann-
að“, að þessi drepsótt, sem geisar
unt Norðurálíuna, sje inflúensa „and
notthing more", án þess þó að orsakast
af Pfeiffersbacillunni, þáhefir»Aethio-
logie der Influenza" Pfeiffers, sem
læknavísindin hafa iifað á í 28 ár,
hvað inflúensuna snertir, verið stór
svikamylna. ,
Sömuleiðis kenna helstu vísinda-
rit læknisfræðinnar, að manndauði
f inflúensu-iiepidemiuni" sje 0,1—0,8
af hundraði. Nú fræðir landlæknir
oss á því, að manndauði hafi náð
10 af hundraði í Norður Svfþjóð
og Capetown. Ennfremur munu
lungnabólgutilfellin miklu tíðari nú
en nokkru sinui áöur, þegar inflú-
ensa hefir gengið. Læknar vita ekki
hver sóttkveikjan er, setn veldur
þesari illkynjuðu kvefpest, þó full-
yrðir landlæknir, að hjer sje aðeins
að ræða um „simply influenza and
nothing more". Alt þetta, svona
hvað á móti öðru, afsakar, að ýmsir
eru enn dauftrúaðir á þennan nýja
sannleika.
Þegar til sóttvarnarviðleitni vor
Norðlendinga kemur, bendir land-
læknir á ummæli Th. Madsen. Eftir
þeim að dæma er ógerningur að
verjast nenia um stundarsakir. • Slík
ummæli hafa síst þau áhrif á menn
sem ætla mætti, að landlækni iægt
næsi, n. l.-að stappa í okkur stáiinu
og lijálpa á alla lund ti! að verjast
veikinni til þrautar, en þar á móti
falla þau vel að sóttvarnarvingli
landlæknis. Og tvennu ólíku er
saman að jafna: Sóttvörnum erlend-
is, þar sem þjettbýlast er og örar
samgöngur og hjer á landi. Það er
sannfæring mín, að hægt hefði verið
að verja landiö okkar í byrjun, ef
sóttvarnaryfirvöldin í Reykjavik hefðu
verið á verði og jeg er ennfremur
sattnfærður unt, að liægt sje að verja
Norður- og Austurland, ef við fáum
að ráða og erum samtaka. Þetta
brýtur raunar í bág við kenningar
þeirra Th. Madsen og landlæknis,
en svo er að sjá á áminstri grein,
að jafnvel Steingr. Matthíasson sje
þar á svipaðri skoðun og jeg, að
minsta kosti þar, sem hann segir, að
«áður hafi sveitaheimilum tekist að
verjast inflúensunni, því skildi ekki
líka geta lánast stærri svæðum."
„Slúður og illmælgi" er yfirskrift
Hjermeðtilkynnist vinum og
vandamönnum, að jarð-
arför föður okkar Sigur-
jóns Jóhannessonar frá Laxa-
mýri, er ákveðið að fari fram
iaugardaginn þann 7. þ. m. og
hefst frá kirkjunni kl. 12.
Kransar afbeðnir.
Akureyri 3. des. 191S.
Börn hins látna.
seinni parts greinarinnar. Á hann
að hnekkja pví ámæli, sem lagst
hefir á landlækni fyrir hans reik-
andi ráð í sóttvarnarmálinu. Slúðri
og illmælgi um landlækni í þessu
máli hefir víst furðu Iítið borið á;
menn hafa hinsvegar ekki farið dult
með óánægju sína yfir framkomu
hans síðan inflúensan barst til Reykja-
víkur, með sjerstöku tilliti til þess,
að hann er æðsta sóttvarnarpólití
landsins, í hans höndum er valdið
til úrskurðar og fyrirskipana um
sóttvarnir og hann átti að leggja á
ráðin til varnar, í stað þess að láta
aðra leggja þau á og samþykkja
þau síðan með hangandi hendi þó.
í þessari varnar- og lofræðu hjer-
aðslæknis St. M. um landlækni spyr
hann (St. M,): „Hversvegna minti
enginn landlækni á, hvað gera skyldi,
þegar fyrst fóru að berast frjettir af
spör.sku veikinni seint í sumar? Allir
þögðu."
Til þessa er því að svara, að
símskeyti bárust hingað um það, að
sýkin væri mjög mögnuð í Khöfnf
löngu áður en hún blossaði upp í
Rvík. Fuliyrt er óg, að Jón Krabbe
skrifstofustjóri hafi í símskeyti varað
stjórnarráðið við „Botníu" því sýk-
in væri þar um borð. Og í þriðja
lagi iná benda á ummæli, sem
standa í stjórnaiblaðinu „Fróni", 41.
tbl. 2. nóv., þau eru þessi: „Stjórn-
arráðið mun hafa skotið því til land-
læknis, hvort ekki mundi gerlegt að
hafa varnir gegn spönsku veikinni,
en landiæknir mun hafa ráðið frá
þvi."
Að hinni duglegu forustu land-
læknis í sóttvörnum á undanförn-
um árum sje að þakka, að nú hafi
verið ráðist í að gera alvarlega til-
raun til að vernda mikinn hluta
landsins fyrir skæðri sótt, eru hr.
Stgr. Malthíassonar orð, en fáir hygg
jeg verði jábræður hans um það
álit, enda álitamál, hvort forusta
landlæknis hafi verið svo skjallverð
í sóttvörnum á undanfarandi árum;
vil jeg þar benda á álit hans um
varnir gegn skarlatssóttinni.
Sig. Ein. Hliðar.
Kirkjan.
Messað á sunnudaginn kl. 2.