Íslendingur - 04.11.1944, Blaðsíða 1

t
ÍSLENDINGUR
Utgefandi:
Blaðaútgáfufélag Akureyrar
Ritstjóri og afgroiðslum.:
Jakob Ó. Pétursson
Fjólugötu 1.
Sími 375. Pósthólf 118.
Verð árg. 12 kr. í lausasölu 35 au. eint.
PrentsmiSja Björns Jónssonar h.f.
Sex manna ríkisstjdrn
sezt að völtlum
Ráðuneytið skipað 2 S/álfstæðismönn^
um, 2 Alþýðufiokksmönnum og 2
Sósíalistum
Um mánaðamót sept.—okt. sneri
forseti íslands sér til Ólafs Thors,
formanns Sjálfstæöisflokksins og
fól honum að gera tilraunir til
síjórnarmyndunar, þar sem fyr-
verandi ríkisstjórn hafði beðizt
lausnar. Tókst Ólafi að ná sam-
komulagi við Alþýðuflokkinn og
Sósíalistaflokkinn um samstarf á
Alþingi og myndun ríkisstjórnar.
Tók hin nýja stjórn við völdum
fyrsta vetrardag, og er þannig
skipuð:
Ólajur Thors forsætis- og
utanríkisráðlierra.
Pétur Magnússon fjármálaráð-
herra. Fer hann jafnframt með
skatta- og tollmál, viðskiptamál,
banka- og gjaldeyrismál, verð-
lagsmál og landbúnaðarmál.
Áki Jakobsson atvinnumálaráð-
herra. Fer hann með sjávarútvegs-
mál, flugmál o. fl.
Brynjólfur Bjarnason rreinta-
málaráðherra. Fer hann með
s óla- ogútvaipsmál, barnavernd-
armál o. fl.
Emil Jónsson samgöngumála-
ráðherra. Fer hann með vegamál,
vita- og hafnarmál, skipaútgerð
ríkisins, póst- og sfmamál, iðn-
aðar- og rafmagnsmál, kirkju-
mál o. fl.
Finnur Jónsson féiagsmála- og
dómsmálaráðherra. M. a. fer hann
með tryggingarmál, heilbrigðis og
sveitarstjórnarmál, kjördæmamál-
og kosningar til Alþingis, land-
helgismál, áfengismál o. fl.
fiin nýja ríkisstjórn nýtur
stuðnings 32 þingmanna, þ. e.
15 Sjálfstæðismanna, 10 sósialista
og 7 Alþýðuflokksmsnna. 5 þing-
menn' Sjálfstæðisflokksins telja
sig ekki stuðningsmenn hinnar
nýju stjórnar. Eru þeir: Oísli
Sveinsson, Ingólfur Jónsson, Jón
Sigurðsson, Pétur Ottesen og
Po st Porsteinsson,—Alþingi hef-
ir verið mjög legið á hálsi fyrir
það, að ekki skuli hafa verið
mynduð þingræðistjórn. Margar
tilraunir hafa verið til þess geið
ar, en jafnan misheppnast þang-
að til nú Framsóknarflokkurinn
hefir skorið upp herör og boð-
að fundi víða um land til að ræða
stjórnmálaviðhorfið, og hafaþing-
menn flokksins hlaup^t brott
af Alþingi til þessara fundahalda,
úöur en hin nýja stjórn var kunn-
ge-ð. Að sjálfsögðu eru Sjálf-/
stæðismenn einnig misjafnlega
ánægðir. Þykir sumum lítill hlut-
ur flokksins, að hafa ekki nema
2 ráðherra af 6. Einnig líkar
þeim og fleirum verkaskiptingin
mlsjafnlega. Finnst, að dónmmál-
in t. d. heíðu átt að vera í hönd-'
um þess ráðheirans, er mestan
kunnleika hefir á þeirn, þ. e. Pét-
urs Mrgnússonar, enda mundi
honum hafa verið bezt fyrir þeim
trúað af miklum meirihluta þjóð-
arínnar vegra mannkosta og
þekkingar, sem enginn véíengir,
En þó að svo hafi ekki getað
orðið, þá má telja það mikið
happ, að hann skyldi fást til að
Laugardaginn 30. september
sl. fór bæjarstjórn og rafveitu-
nefnd Akureyrar ásaml tíðinda-
mönnum blaða og útvarps aust-
ur að orkuverinu við Laxá, en þá
liafði hin nýja vélasamstæða raf-
stöðvarinnar verið tekin til notk-
unar fyrir nokkrum dögum. Er
aflstöðin með liinum miklu og
márgbrotnu vélabáknum liafði
verið skoðuð, var boðið til kaffi-
.drykkju í loftsal vélahússins.
Meðan setið var undir borðum
flutti rafveitustjórinn, Knut Ott-
erstedt, ræðu, þar sem liann
skýrði frá undirbúningi og fram-
kvæmd viðbótarvirkjunarinnar.
Auk hans tóku til máls Indriði
Hel gason raffræðingur, Þor-
steinn Stefánsson settur bæjar-
stjóri, Ólafur Thorarensen
bankastjóri og Jónas Þór forstj.
taka sæti f ríkisstjórn og fara
þar með þau mál, er honum
hafa falin verið,
Það má mjög um það deila.
á hvern hátt hefði verið heppi-
legast að mynda þíngræðisstjórn.
Mjög margir telja, að æskilegast
hefði verið, að allir flokkar þings-
ins hefðu myndað samstjórn,
Aðrir. að mynduð yrði svoköll-
uð »vinstri< stjórn með stærsta
þingflokkinn í sljórnarandstöðu,
og enn aðrir, að tveir stærstu
flokkar þingsins mynduðu stjórn
í andstöðu við báða verka-
mannaflokkana og alþýðusam-
tökin í landinu. Allar þessar
stjórnarmyndunartilraunir munu
hafa verið gerðar án nokkurs
árangurs, og má þvf segja, að
þessi síðasta tilraun: Myndun
stjórnar með fulltrúum ALLRA
STÉTTA þjóðféiagsins án Fram-
sóknarflokksins, hafi verið úr-
slitatilraun. Sú tilraun hefir nú
tekizt og Alþingi þar með rekið
aí sér það slyðruorð, að það
geti ekki myndað þingræðis-
stjórn. H.tt verður svo tíminn
að lerða i Ijós, hvort samstarf
stjórnaiflokkanna verður varan-
legt eða nær þeim tilgangi, sem
forgöngumenn þess vænta.
um greinargerð rafveitustjórans:
Þegar Laxárvirkjunin tók til
starfa árið 1939 bættust urn
1700 kw. við orku þá, sem Akur-
eyrarbær hafði til umráða frá
Glerárstöðinni, en það voru um
300 kw.
í byrjun fyrsta rekstursársins
fór notkunin hægt vaxandi, sem
stafaði af því, að erfitt var fyrir
notendur að afla sér tækja, svo
sem eldavéla og ofna, vegna
miklu meiri eftirspurnar en
framleiðslu. Þó lagaðist þetta
smám saraan, svo að í desember
1940 var meðalálagið orðið
Vikulegar samkomur í Verzlunarmanna-
húsinu. Fimmtudaga kl. 8.30. Sunnudaga
kl. 5. í salnum niðri. Allir velkomnir. —
Nila Ramaeliua, — Fílodelfía.
1060 kw. móti 380 kw. í janúar.
Framleiðsla Laxárstöðvarinn-
ar á tímabilinu 1940—’43 var
sem hér segir:
Tekjur rafv.
hrúttó
kr.
1940 4*857 milj. kw. 380493
1941 7.535 — — 570724
1942 9.309 — — 842452
1943 10.879 — — 1372000
Eins og þessar tölur bera með
sér, hefir orkuframleiðslan
meira en tvöíaldast og tekjur
Rafveitunnar meira en þrefald-
ast. *
Aulc framleiðslu Laxárvirkj-
unarinnar hefir verið framleidd
orka í Glerárstpðinni síðan vet-
urinn 1941—’42. Fyrsta vetur-
inn fyrri hluta dags, meðan notk*
unin var mest en síðari árin all-
an daginn á vetrum, eða þegar
kalt hefir verið í veðri, með
fullu álagi, þegar rennsli árinn-
ar hefir leyft það.
Veturinn 1941 var álagið orð-
ið svo mikið, að ekki var hægt að
leyfa meira rafmagn til upphit-
unar á daginn, og var þá farið að
takmgrka það til þeirra hluta.
Þegar svo var komið, sam-
þykkti rafveitunefndin (í apríl
1941) að fela Rafmagnseftirliti
ríkisins að útvega tilboð í nýja
vélasamstieðu frá Englandi.
Nokkur tilboð bárust, og var
samþykkt að kaupa 4000 liest-
afla vélasamstæðu. En þegar til
kom að fá útflutningsleyfi, neit-
aði enska ríkisstjórnin, og við
það sat, þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir við að fá því breytt.
Þá var horfið að því að reyna
að fá tilboð frá Ameríku.
Steingrímur Jónsson raf-
magnsstjóri í Rvík, sem þá var
staddur í Ameríku, útvegaði tib
boð í 3000 og 4000 hestafla
vélasamstæðu.
Samþykkt var að kaupa 4000
lia. vatnsvél frá Leffel, og 3600
kw. rafal með útbúnaði og tvo
3600 kw. spenna frá Westing-
liouse fyrir samtals 154693
dollara. Áttu vélarnar að vera
tilbúnar í júlí 1943.
Lán hafði fengist hjá Lands-
banka Islands að upphæð 2.5
milj. króna til þess að greiða
andvirði vélanna, uppsetningu
þeirra og umbætur á bæjarkerf-
inu.
Vélarnar urðu fullbúnar á til-
settum tíma, en vegna skorts á
skipsrúmi fengnst þær ekki flutt-
ar fyrri en í septembermánuði,
og var þeim skipað upp á Húsa-
vík í október. Var strax byrjað
að flytja þær að orkuverinu, þar
sem allt var undirbúið fyrir nið-
ursetningu þeirra.
Þegar Steingrímur Jónsson
rafmagnsstjóri keypti vélar fyrir
Rafmagnsveitu Reykjavíkur,
samdi hann við verksmiðjurnar
um að fá menn til að setja þær
niður. Reyndi hann einnig að fá
menn fyrir Rafveitu Akureyrar,
en vegna skorts á faglærðum
mönnum var það ekki hægt. Þá
var fengið samþykki verksmiðj-
antia fyrir því, að þeir memi, er
Framh. á 4. síðu
Frú Hólmfríður Jóns-
dóttir,
ekkja Axels heitins Kristjáns-
sonar kaupmanns, lézt að heimili
sínu, Hlíðargötu 5 hér í bæ 22.
f. m. eftir þunga sjúkdórnslegu.
Verður þessarar látnu sæmdar-
konu nánar minnst síðar hpr í
blaðinu.
Njrja vélasamstæðan við
Laxð tekin tii notkunar.
Endurbótum á bæjarkerfinu er þó ekki enn
lokið
Fer hér á eftir í höfuðdrátt-
I
\
i