Íslendingur - 17.04.1959, Blaðsíða 1

Kjtrdmmálinu trnðiir fmm-
oomiur d Alþingi
8 kjördæmi — 60 þingmenn
Kosið verði hlutfallskosningu í öllum kjördæmum,
og allt að 11 þingsætum verði úthlutað til jöfnunar
milli flokka.
Síðastliðinn laugardag var lagt fram í Neðri deild Alþingis frum-
varp til stjórnskipunarlaga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins
íslands frá 17. júní 1944 (kjördæmafrumvarpið). Flutningsmenn
frumvarpsins eru: Olafur Thors, formaður Sjálfstæðisflokksins, Em-
il Jónsson, form. Alþýðuflokksins og Einar Olgeirsson, form. Sósíal-
istaflokksins. Fer frumvarpið hér á eftir, ásamt greinargerð þess.
1. gr-
31. gr. stjórnarskrárinnar orð-
ist svo:
Á Alþingi eiga sæti 60 þjóð-
kjörnir þingmenn, kosnir leyni-
legum kosningum, þar af:
a. 25 þingmenn kosnir hlut-
bundinni kosningu í 5 fimm
manna kjördæmum:
Vesturlandskjördæmi: Borgar-
fj arðarsýsla, Akraneskaupstaður,
Mýrasýsla, Snæfellsnes- og
Hnappadalssýsla og Dalasýsla.
Vestfjarðarkjördæmi; Barða-
strandasýsla, Vestur-ísafjarðar-
sýsla, ísafjarðarkaupstaður,
Norður-ísafjarðarsýsla, Stranda-
sýsla.
Norðurlandskjördæmi vestra:
Vestur-Húnavatnssýsla, Austur-
Húnavatnssýsla, Skagafjarðar
sýsla, Sauðárkrókskaupstaður
og Siglufjarðarkaupstaður.
Austurlandskjördæmi: Norður-
Múlasýsla, Seyðisfjarðarkaup-
staður, Suður-Múlasýsla, Nes-
kaupstaður og Austur-Skaftafells-
sýsla.
Reykjaneskjördæmi: Gull-
bringu- og Kjósarsýsla, Hafnar-
íjarðarkaupstaður, Keflavíkur-
kaupstaður og Kópavogskaup-
staður.
b. 12 þingmenn kosnir hlut-
bundinni kosningu í 2 sex manna
kjördæmum:
Norðurlandskjördæmi eystra:
Eyjafjarðarsýsla, Akureyrar-
kaupstaður, Ólafsfjarðarkaup-
staður, Suður-Þingeyjarsýsla,
Húsavíkurkaupstaður og Norður-
Þingeyjarsýsla.
Suðurlandskjördæmi: Vestur-
Skaftafellssýsla, Vestmanna-
á henni verulegar breytingar til
bóta, en þó eigi svo gagngerar, að
þær gætu til lengdar staðizt.
Nú hefir orðið
milli þriggja flokka
eyjakaupstaður, Rangárvalla'
sýsla og Árnessýsla.
c. 12 þingmenn kosnir hlut
bundinni kosningu í Reykjavík.
d. 11 landskjörnir þingmenn til
jöfnunar milli þingflokka, svo að
hver þeirra hafi þingsæti í sem
fyllstu samræmi við atkvæðatölu
sína við almennar kosningar.
Þingmenn skulu kosnir til 4
ára. Á hverjum framboðslista
skulu að jafnaði vera tvöfalt fleiri
menn en kjósa á í því kjjördæmi,
og skulu varamenn, bæði fyrir
kj ördæmakosna þingmenn og
landskjörna, vera svo margir sem
til endist á listanum.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
3. gr.
Akvœði um stundarsakir.
Almennar kosningar til Al-
þingis skulu fara fram, þegar
stjórnskipunarlög þessi öðlast
gildi, og falla umboð þingmanna
niður á kjördegi.
Greinargerð.
Lengi hefir verið ljóst, að ó-
hjákvæmilegt væri að taka til
gagngerðrar endurskoðunar á-
kvæði stjórnarskrárinnar um
kjördæmaskipun landsins, jafn-
hliða endurskoðun á ákvæðum
laga um kosningar til Alþingis.
Kjördæmaskipunin hefir um
langan aldur verið undirrót mis-
réttis og ranglætis i íslenzkum
stjórnmálum og torveldað heil-
brigða, lýðræðislega þróun í
landinu.
Af og til hafa mikil átök orðið
á Alþingi um kjördæmaskipunina
og síðustu áratugina verið gerðar
samkomulag
þingsins,
Sjálfstæðisflokksins, Alþýðu-
flokksins og Alþýðubandalagsins,
um að flytja þetta frv. til laga um
breytingu á stjórnskipunarlögun-
um.
Aðalatriði þessarar stjórnar-l
skrárbreytingar er, að Alþingi
verði skipað í sem fyllstu sam-1
ræmi við þjóðarviljann. Lagt er
til, að landinu sé skipt í 8 stór
kjördæmi og alls staðar hlutfalls-
kosningar: Kj ördæmi utan
Reykjavíkur verði 7 með 5—6
þingmönnum, en þingmönnum í
Reykjavík fjölgað í 12. Jafnframt
verði 11 landskjörnir þingmenn
til jöfnunar milli þingflokka, svo
að hver þeirra hafi þingsæti í sem
fyllstu samræmi við atkvæðatölu
sína við almennar kosningar. Það
er meginsjónarmið í frumvarpi
þessu, að breytingarnar frá nú-
verandi kjördæmaskipun fækki
ekki þingmönnum dreifbýlisins í
heild. Hefir þótt rétt að fjölga
þingmönnum nokkuð til þess að
geta fylgt þessari reglu. Leitazt er
við að liafa sem j afnasta atkvæða-
tölu að baki hvers þingmanns í
strjálbýli, en nokkru fleiri at-
kvæði að baki hvers þingmanns í
þéttbýlinu. Með þessu er reynt að
varðveita sérstöðu strjálbýlisins í
þjóðfélaginu, en taka þó tillit til
jafnréttar fólksins í þéttbýlinu til
áhrifa á skipan Alþingis.
Auk breytinganna á sjálfri
kjördæmaskipuninni og tölu þing-
manna er í frv- sú breyting frá
því, sem áður var, að tala lands-
kjörinna þingmanna er fastákveð-
in og ákvæðin um landslista felld
burt.“ .
Að málinu er frekar vikið í for-
ustugrein blaðsins í dag.
------X---------
Axel Schiöth
lótinn
Axel Schiöth bakarameistari
lézt sl. mánudag í sjúkrahúsinu
eftir nokkurra mánaða legu þar.
Hann var 89 ára að aldri. Þessa
mæta borgara Akureyrar verður
nánar niinnzt hér í blaðinu síðar.
Við löggæzlu á hafinu.
Eitt ofbeldisverkið eius
Brezkt herskip hindrar töku togara innan 4
mílna fró landi.
Svo virðist sem floti „hennar
hátignar“ hafi ekki nægileg verk-
efni, og hverfi því að aðgerðum,
sem ósæmilegar eru hverjum
þeim, sem njóta vill virðingar.
Því enn hefir sá atburður gerzt,
að herskip kemur í veg fyrir lög-
lega töku veiðiþjófs í íslenzkri
landhelgi.
Þetta gerðist sl. þriðjudag út af
Jökli, er varðbáturinn Óðinn
kom að brezkum togara 3.5 mílur
undan landi að togveiðum. Tog-
arinn hafði sig þegar á brott, en
varðbáturinn veitti honum eftir-
för og skaut að honum föstu skoti,
en þá nam hann staðar. Kom þá
á vettvang brezkt herskip, H.M.S.
Scarborough og hindraði töku
togarans. Neituðu yfirmenn skips-
ins að viðurkenna mælingar Óð-
insmanna. Varðskipið Ægir kom
síðan á staðinn og framkvæmdi
mælingar og bar í öllu saman við
niðurstöður Óðins.
Ekki verður annað séð en
SAMA ÖRDEYÐAN
ENN
Olafsfirði í gær.
Hér er enn sama ördeyðan fyrir
bátaútveginn, og því lítið róið.
í gær lönduðu hér tveir togbát-
ar, Sigurður 42 tonnum og Gunn-
ólfur 38 tonnum.
Sú villa hefir slæðst inn í frétt
héðan í síðasta blaði, að dagsaf-
köst Mjólkursamlagsins væru 500
lítrar af mjólk, en þar var átt við
afköst á klukkustund.
S. M.
brezka ríkisstjórnin leggi blessun
sína yfir hverja lögl'eysuna eftir
aðra, sem brezkir togarar og her-
skip hafa í frammi gegn íslend-
.ingum, þar sem hún virðir ekki
mótmæli svars, eins og komið hef-
ir á daginn.
-----X---------
Ritgtrtamlicppni
í vetur efndi Áfengisvarnanefnd
Akureyrar til ritgerðasamkeppni
í ölluin 12 ára bekkjum barnaskól-
anna hér á staðnum. Ritgerðar-
efnið var: Hvers vegna ber ungu
fólki að varast áfengi og tóbak,
og voru verðlaun veitt fyrir beztu
ritgerð í hverri bekkj ardeild.
Þessi börn hlutu verðlaunin:
I Barnaskóla Akureyrar: Kristj-
án Árnason, Margrét Valgeirs-
dóttir, Una Hjaltadóttir og Valdís
Þorkelsdóttir.
I Barnaskóla Oddeyrar: Inga
Sigurðardóttir og Pétur Torfason.
I Barnaskóla Glerárþorps: Ól-
afur Baldursson.
Formaður Áfengisvarnanefnd-
ar, séra Kristján Róbertsson, af-
henti verðlaunin í hverjum skóla,
en þau voru 100 kr. í peningum.
Öll taka börnin ákveðna af-
stöðu gegn áfengis- og tóbaks-
nautn, en hve lengi endist sú af-
staða? Þar veltur mikið á því um-
hverfi, sem börnin alast upp í.
---------□---------
Starfsfrœðsludeginum sem fyrirhug-
aður var n. k. sunnudag, hefir verið
frestað' um óákveðinn tíma vegna in-
flúenzu í skólum bæjarins.