Íslendingur - 09.03.1964, Blaðsíða 1

ISLENDINGUR
ULAl) SJÁLFSTÆÐISMANNA í N 0 RÐURL AN D S K J Ö R.D Æ M I EYSTRA
50. ÁRGANGUR . MÁNUDAGUR 9. MARZ 1964 . 10. TÖLUBLAÐ
DAVÍÐ STEFÁNSSON FRÁ FAGRASKÓGI
ijLimiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
= Þetta tölublað af íslendingi er helg- §5
S að minningu Davíðs Stefánssonar S
frá Fagraskógi.
ilmmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil
TTTÐ LOK heimsstyrjaldarinnar
' íyrri verða þáttaskil í sögu ís-
lands og íslenzkra bókmennta. Er
lullveldi íslands var viðurkenmt
og hildarleiknum ægilega úti í
heimi slotaði, væntu margir frið-
ar og frelsis um alla framtíð. Um
myrkar aldir liafði það verið hlut-
skipti þjóðarinnar að eiga sorgir
og þá þrá, sem aðeins mátti upp-
fyllast í draumheimum. Frelsið
var drepið í dróma erlends alræð-
isvalds, tilfinningin færð í fjötur
Stóradóms, alþýðulistin læst í læð-
ing Húsagatilskipunar, guðstrú og
tifbeiðsluþörf afvegaleidd í ótta
við vítiseld eilífrar útskúfunar.
Smáum skrefum, en jafnt og
Jrétt hafði þokazt áleiðis, en nú
virtust djörfustu hugsjónir kyn-
slóðanna um Fróðafrið og frelsi
einstaklings og þjóðar eiga fyrir
sér að rætast, einskis var lengur
örvænt.
Opnast gáttir allar,
óskastjörnur lýsa
leið um lönd og sjó,
kvað Orn Arnarson urn kolbítinn,
sem rís úr öskustónni. Nýjum
tíma hæfir nýr tónn, og skáldin
þyrptust fram að sinna tímans
kalli. Þau lola frelsið, leysa um
viðjar formsins, ljá þránni vængi,
leiða tillinninguna í öndvegið.
Söngvar förumannsins frá Hvíta-
dal ómuðu um landið 1918, Tóm-
as Guðmundsson minnist skóla-
skáldanna mörgu í 4. bekk
Menntaskólans í Reykjavík 1919,
en höfuðljóðskáld hins nýja tíma
varð Davíð Stefánsson frá Fagra-
skógi. Harpa hans átti víðast svið
og sterkust str. ngjatök. Áhrif lians
tiröu mest. í ljóðum lians fundu
íslendingar sitt eigið hjarta slá.
TVAVÍÐ STEFÁNSSON fæddist
1 ’ í Fagraskógi í Arnarneshreppi
21. janúar 1895. Faðir lians var
Stefán Stefánsson bóndi þar,
hreppstjóri og alþingismaður,
leiðtogi og fyrirsvarsmaður ey-
lirzkra bænda um áratugaskeið.
Hann var fæddur á Kvíabekk í
Ólalsfirði, þar sem faðir lians var
prestur þá, cn síðar lékk hann
Háls í Fnjóskadal. Stefán eldri
var sonur Árna prests á Tjörn í
Svarfaðardal Halldórssonar. Móð-
ir Stefáns alþingismanns og síð-
Minningarorð
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.
ari kona Stefáns Árnasonar var
Guðrún Jónsdóttir bónda á
Brúnastöðum í Fljótum Jónsson-
ar.
Móðir Davíðs Stefánssonar,
„héraðskunn gáíukona, gerðar-
kona og höíðingskona", var
Ragnheiður Davíðsdóttir, pró-
fasts og alþm. á Hofi í Hörgárdal
(fyrr á Felli í Sléttuhlíð), Guð-
mundssonar bónda á Vindliæli á
Skagaströnd Ólafssonar bónda
þar Sigurðssonar. Móðir sr. Dav-
íðs var Ingibjörg Árnadóttir
prests á Hofi á Skagaströnd 111-
ugasonar. Bróðir Ingibjargar var
hinn kunni þjóðsagnasafnari og
ágætismaður, Jón Árnason. Kona
sr. Davíðs var Sigríður Ólafsdóttir
Brienis timburmeistara og þjóð-
fundarmanns á Grund í Eyjafirði,
sú sem sr. Matthías Jochumsson
sagðist ætla að dansa við fyrsta
dansinn í himnaríki, en um Ólaf
á Grund segir Jón Daviðsson frá
Reykhúsum (faðir Davíðs á
Kroppi), að hann væri mestur til-
kvæmdarmaður allra þeirra
manna, er prýtt hafa bóndastöð-
una í Eyjafirði um sína daga, og
raunar lengur. Ólafur var manna
fyrirmannlegastur, skarpgáfaður,
lijálpsamur og í senn tneð yfir-
burðum orðhagur og verkliagur.
Foreldrar Ólafs á Grund voru
Gunnlaugur Brient sýslumáður og
Dómhildur Þorsteinsdóttir bónda
á Stokkahlöðum Gíslasonar, en
Hannes Halstein og Davíð skáld
eru að þriðja og fjórða að frænd-
senti frá Gunnlaugi. Bræðttr Ólafs
voru þeir Eggert Briem sýslumað-
ur og sr. Jóhann Briem í Hruna,
en sonur Ólafs og ömmubróðir
Davíðs Stelánssonar var sr. Valdi-
mar Briem „hið hrað-frjóva
kirkjuskáld á Stóra-Núpi“.
Bróðir Ragnheiðar í Fagraskógi
var Ólafur Davíðsson, grasafræð-
ingur og þjóðfræðaþulur „hinn
einkennilegi og hljóðláti maður",
sem lézt fyrir aldur fram og
séra Matthías orti um eitt af sín-
um gullfallegu erfiljóðum. En
með afa sínum og ömmu og þá
samvistum við Ólaf dvaldist Dav-
íð skáld vikum saman í æsku og
liefur minnzt írænda slns fagur-
lega í ritgerð, er liann skrifaði um
hann 1935.
Höfðingsskap, hagmælsku, fræða-
fýsn, ást á þjóðlegum menningar-
verðmætum mátti Davíð taka í arf
af mörgum þeim, sem nefndir eru
í þessari ættartölu.
TTEIMA í FAGRASKÓGl ólst
Davíð upp hjá foreldrum sín-
um, við fjörðinn fagra, sem æ síð-
an vakti í ljóði hans. Umliverfis
hann ómuðu fagrar raddir nátt-
úrunnar, og stefjahreimur þjóð-
kvæða og fornra dansa kvað við
í baðstofunni á Hofi og heima
hjá föður og móður, er söm voru
um ást sína og aðdáun á fögrum
ljóðum. Sjálfur hefur Davið
brugðið upp minnisstæðri mynd
frá bernskuárunum:
— í baðstofuhúsi heima í Fagra-
skógi komst ég fyrst í kynni við
kveðskap sr. Matthíasar. Inni var
haustfriður; aðeins tifið í stunda-
klukkunni barst gegnum kyrrðina
og jók hina sérkennilegu sunnu-
dagshelgi, sem ég hef hvergi
fundið jafnvel og í gömlum torf-
bæjuni til sveita. Þá tók faðir
minn ljóðmæli Mattliíasar ofan af
hillu og las Víg Snorra Sturluson-
ar. Ég var eini áheyrandinn.
Faðir niinn hafði yndi af fögr-
unt kveðskap og las þannig kvæð-
ið, að aðdáun hans leyndi sér
ekki. Þegar því lauk, var það lilut-
skipti hans að hugga son sinn. Þá
var ég átta ára.
Sjö voru börn þeirra Fagra-
skógarhjóna, og eru finun þeirra
enn á lífi. Systkini Davíðs eru,
talin í aldursröð: Þóra, f. 11. marz
1891, átti Árna Jónsson útgm.
Hjalteyri, Sigriður, f. 20. júlí
1892, gift Guðmundi Kristjáns-