Norðurland - 29.09.1977, Blaðsíða 5

Þekktur var Óli P. Möller, en
við hann var kennt Möllers-
hús, byggt 1907. Alls átti Óli
Qögur íbúðar- og geymsluhús á
eyrinni auk bryggju og hafn-
arréttinda.
Bræðurnir. Ludvig og Víg-
lundur Möller voru umsvifa-
miklir kaupmenn sem komu
einnig við sögu útgerðar hér við
Eyjafjörð, t.d. átti Ludvig síld-
arstöð í Hrísey. Fyrirtæki þeirra
bræðra stóð fram á 4. áratug-
inn
Áhrif
útlendinga
Norðmenn stunduðu mikið
síldveiðar hér í Eyjafirði á
árunum 1880 til 1914. Útgerð
hófu þeir þó fyrst árið 1906 frá
Hjalteyri. Þar byggðu þeir hús
og komu sér upp aðstöðu til að
setja upp skip o.s.frv. Norð-
menn höfðu þó lengi áður not-
fært sér kosti eyrarinnar, og fyrr
á öldum lágu Hollendingar
stundum í vari við Hjalteyri.
Útlendingar fara nú að láta
mikið á sér bera á Hjalteyri.
Þjóðverjar höfðu geysimikil
umsvif á eyrinni um langt skeið.
Þeir höfðu um tíma átta togara
auk minni báta. Félag þeirra hét
Nordsee. Þjóðverjarhurfueinn-
rar
ig rétt í upphafí fyrri heims-
styrjaldar.
Skotar og Svíar, sem höfðu
um skeið gert út frá Hjalteyri
hættu sinni útgerð um sama
leyti og aðrir útlendingar, og
varð þetta töluvert áfall fyrir
íbúana á Hjalteyri.
Thor Jensen
kemur til
sögunnar
Ekki hætti útgerð þó með
öllu við brottför útlendingana,
því hinn þekkti útgerðarmað-
ur Thor Jensen hafði flutt starf-
semi sína til Hjalteyrar árið
1913. Með réttu má segja, að
með þessu hafi örlög staðarins
verið ráðin um langa framtíð.
Thor Jensen var umdeildur
maður á sinni tíð. Hann var
einn af eigendum Milljóna-
félagsins svonefnda, en eigend-
ur þess voru flestir danskir.
Fé]ag þetta fór á hausinn og
þótti Thor komast vel frá því
máli. Á Hjalteyri hugðist hann
setja upp stóra útgerðarmið-
stöð. Aðstaða til þess var öll hin
besta, nema hvað húsakost
vantaðh Úr því var þó fljótlega
bætt. Á Hjalteyri hafði verið
verslun eða verslanir allar götur
síðan 1884, en þá hóf Gunnar

Hjalteyri 1903. Teikning eftir Kristínu Jónsdóttur Antonssonar sem stundaði smíðar og útgerð frá Hjalteyri á síðari hluta 19. aldar. Hun varð sioar
þekktur listmálari. Myndina fékk Norðurland lánaða hjá bróðurdóttur Krístinar, Ragnheiði Árnadóttur aðstoðarforstöðukonu Fjórðungssjúkrah.
Einarsson verslunarrekstur
(hann var sonur Einars Ás-
mundssonar í Nesi). Einnig
ráku Ásgeir Pétursson óg
Snorri Jónsson timburmeistari
verslun og útgerð frá Hjalteyri.
Tímabilið 1913-1920 ein-
kenndist af velsæld. Atvinna
var geysileg og margt aðkomu-
manna á sumrum. Mest var
saltað 1916, 21.000 tunnur, og
má það teljast með ólíkind-
um. Thor Jensen og sonum
hans varð því í upphafi ljóst
hverja möguleika Hjalteyri
hafði upp á að bjóða. Kveld-
úlfur, Qölskyldufyrirtæki Thors
aranna, blómgaðist mjög á
þessum árum. fór þar saman
sterk aðstaða í heimi fjármál-
anna og kaupsýsluvit Thors
Jensen og sona hans, sem allir
störfuðu á einhvern hátt fyrir
Kveldúlf.
Mikil umsvif
Uppbygging Hjalteyrar var
að langmestu leyti Kveldúlfi að
þakka. Félagið eignaðist eyr-
ina árið 1924, og réð þar síðan
lögum og lofum í 42 ár. f mest
mun hafa vera ráðist þegar
ákveðin var bygging 10.000
mála síldarverksmiðju árið
1936. Hafist var handa 1937 og
var verksmiðjan tilbúin að
mestu í júní á því ári. Þetta var
einstakt afrek að koma verk-
smiðjunni svo fljótt upp, enda
var vinnuharka mikil. Var þetta
þá jafnvel talin vera stærsta
síldarverksmiðja í Evrópu.
Kveldúlfur var stórskuldugur á
þessum tíma, en verksmiðjan
Framhald á bls. 6.
Hér bjuggu „silkihúfurair“ eða yfirmenn hjá Kveidúlfl, flestir allt árið.
Nýjustu húsin f brekkunni fyrir ofan eyrina. Sveinn S. Einarsson gerði skfpulagstillögu að Hjalteyri og var þar
gert ráð fyrir nokkrum tugum húsa f brekkunni og fyrir ofan hana.
Mjölgeymslur verksmiðjunnar. f húsinu lengst til hægri er Hjalteyrarplast hf. til húsa. Richardshús Thors, stærsta hús Hjalteyrar, byggt árið 1915.