Morgunblaðið - 16.11.2009, Blaðsíða 23

Menning 23FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 16. NÓVEMBER 2009
Ég hef mikið dálæti á
orðum sem lesa má
eins afturábak og áfram,
svokölluðum samhverfum28
»
LEIKARINN
og kvikmynda-
gerðarmað-
urinn Richard
Attenborough
lávarður, seldi í
vikunni 51 af
málverkum sín-
um á 4,6 millj-
ónir punda, 962
milljónir króna.
Attenborough
hefur safnað myndlist í yfir sex-
tíu ár og segir í samtali við
breska blaðið Times að þegar
hann hafi keypt þá fyrstu hafi
hann verið svo snauður að hann
átti ekki einu sinni fyrir glugga-
tjöldum.
Ástæðan fyrir því að lávarð-
urinn, sem er 86 ára að aldri,
ákvað að selja verkin er sú að
hann hefur ekki lengur nægj-
anlegt rými fyrir þau á heimili
sínu í Richmond í Lundúnaborg.
Verkin voru seld á uppboði hjá
Sotheby’s og fékkst meira en
tvöfalt það sem talið væri að
fengist fyrir þau. Meðal verka
sem seld voru var verk L. S.
Lowry, Old Houses og Thorn
Head eftir Graham Sutherland.
Attenborough
selur hluta af
málverka-
safni sínu
Tiltekt Richard
Attenborough
TATE Britain
hefur í fyrsta
sinn ráðið til sín
konu sem fram-
kvæmdastjóra.
Dr. Penelope
Curtis var áður
safnstjóri
Henry Moore-
stofnunarinnar í
Leeds og mun
hún taka við
starfinu í Tate í apríl á næsta
ári. Yfirmaður Tate á heims-
vísu, Nicholas Serota, fagnar
ráðningunni og tiltekur sér-
staklega þátt Curtis í rann-
sóknum á skúlptúrlist. Susan
Daniel-McElroy er eina konan
sem hefur verið framkvæmda-
stjóri hjá Tate áður, en hún
starfaði fyrir Tate St. Ives í
Cornwall þar sem hún lauk
störfum árið 1997.
Kona fram-
kvæmda-
stjóri Tate
Penelope
Curtis
GLÆSILEG
söngveisla verð-
ur með stjörn-
unum Dísellu
Lárusdóttur,
sópran og
Garðari Thór
Cortes, tenór á vegum Listafélags Langholts-
kirkju í Langholtskirkju í kvöld. Hefjast hljóm-
leikarnir kl. 20. Meðleikari verður Krystyna Cort-
es. Efnisskrá tónleikanna samanstendur af
erlendum og íslenskum sönglögum, aríum og dú-
ettum. Söngparið er gríðarlega samhæft nú um
stundir enda syngja þau saman í Ástardrykknum
sem er á fjölum Íslensku óperunnar um þessar
mundir, en þar um er að ræða leikandi létta og
skemmtilega óperu eftir meistara Donizetti.
Tónlist
Garðar og Dísella í
Langholtskirkju
Dísella Lárusdóttir og Garðar Thór
GUÐFRÆÐISTOFNUN
stendur fyrir málstofu undir
heitinu Uppruni altarissakra-
mentisins í ljósi helgisiðafræð-
anna í Aðalbyggingu HÍ, stofu
229. Hefst hún kl. 11.40. Það er
Gordon Lathrop sem tala en
hann er einn fremsti helgisiða-
fræðingur í heiminum í dag.
Hann var um árabil prófesssor
við Lutheran School of Theo-
logy í Philadelphia í Bandaríkjunum, en hefur
undanfarið kennt helgisiðafræði við ýmsa háskóla
og verið ráðgjafi um helgisiðafræði m.a. á Norð-
urlöndunum. Hann er Íslendingum að góðu kunn-
ur því hann hefur komið hingað til fyrirlestrahalds
áður og haldið námskeið.
Guðfræði
Uppruni altaris-
sakramentisins
Gordon Lathrop
RÚSSIBANAR koma
fram í Sláturhúsinu,
nánar tiltekið Frysti-
klefanum, á Egilss-
stöðum í kvöld. Sveitin
hefur haft hægt um sig
undanfarin misseri en
rýfur nú þögnina meðan
harmónikusnillingurinn
Tatu Kantomaa dvelur hér í nokkra daga.
Rússíbanarnir munu leika efnisskrá sígildra tón-
verka í bland við ný íslensk verk og heimstón-
list. Sveitin er nú á tónleikaferð um Austurland
sem lýkur 20. nóvember næstkomandi. Meðlimir
Rússíbana eru Guðni Franzson, Tatu Kantomaa,
Jón Skuggi, Kristinn H. Árnason og Matthías
M.D. Hemstock.
Tónlist
Rússibanar spila í
Frystiklefanum
Rússibanar
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
Súperamma og sjóræningjarnir er ný barnabók
eftir Björk Bjarkadóttur og er fjórða bókin um
Óla litla og ömmu hans. Amma hans Óla er sann-
arlega engin venjuleg amma. Hún er amma sem
getur svo að segja allt, er sterk og ráðagóð og get-
ur meira að segja flogið. Hún grípur til sinna ráða
þegar sjóræningjaskip stefnir að landi.
„Ömmur mínar voru mjög duglegar konur. Þær
straujuðu, elduðu, skúruðu og bökuðu meðan þær
sögðu mér sögur. Hugmyndin að súperömmunni
er ef til vill að hluta til sótt til þeirra og svo var ég
afar hrifin af Línu langsokk þegar ég var lítil,“
segir Björk.
Vinnur saman texta og mynd
Björk er menntuð myndlistarkona og hönn-
uður. Hún býr í Osló þar sem hún hefur deilt
vinnustofu með öðrum hönnuðum og myndlist-
armönnum síðastliðin fjögur ár og hefur unnið
jöfnum höndum við hönnun, skriftir og myndlist.
Núna hefur hún flutt vinnustofuna heim um
stundar sakir vegna nýs fjölskyldumeðlims til
þess að auðveldara sé að nýta hverja rólega stund
við skriftir eða önnur verkefni.
Björk er höfundur allmargra barnabóka en sú
fyrsta kom út árið 1999. Hún myndskreytir sögur
sínar sjálf og leggur mikla vinnu í myndirnar sem
eru stórskemmtilegar, frumlegar og litríkar.
„Þegar ég fæ hugmynd að sögu sé ég myndirnar
strax fyrir mér. Þannig vinn ég saman texta og
mynd,“ segir hún. „Ég geng oft lengi með hug-
myndina í kollinum áður en hún verður að texta.
Ég er svo nokkuð lengi að vinna myndirnar, geri
fyrst grófa skissu og vinn svo hverja mynd í
nokkra daga.“
Mikilvægar viðurkenningar
Árið 2006 hlaut Björk Dimmalimm – íslensku
myndskreytingarverðlaunin fyrir bókina Amma
fer í sumarfrí og sama ár fékk hún vorvindavið-
urkenningu IBBY fyrir framlag sitt til barna-
bókmennta. Fyrir stuttu var svo bókin Allra fyrsti
atlasinn minn tilnefnd á heiðurslista IBBY 2010.
Hún segir þessar viðurkenningar skipta sig afar
miklu máli: „Þær gefa manni kraft og mann lang-
menntir fullorðna fólksins. Barnabækur eiga líka
að skilja eftir góðar tilfinningar, það er gott ef í
þeim er smá fyndni eða lærdómur þannig að les-
andinn læri eitthvað af því að lesa þær. Mér finnst
mikilvægt að börnum þyki gaman að bókinni sem
þau lesa og svo hugsar maður líka til foreldranna
sem munu lesa bókina fyrir börnin, best er að þeir
hafi eitthvert gaman af henni líka.“
ar til að halda áfram og gera meira og enn betur.“
Um hlutverk barnabóka segir Björk. „Barna-
bókahöfundar hafa mjög mikil völd og geta komið
skilaboðum áleiðis á lúmskan hátt. Fyrstu sex ár-
in í lífi barnsins eru þau mikilvægustu og allt sem
barnið lærir og heyrir á þessum tíma hefur áhrif á
það hvernig einstaklingar það verður. Svo barna-
bókmenntir eru ekki síður mikilvægar en bók-
Súperamma hittir sjóræningja
 Ný barnabók frá Björk Bjarkadóttur  Höfundurinn er bæði rithöfundur og
myndlistarmaður  Segir barnabókahöfunda hafa mikil völd
Morgunblaðið/Ómar
Björk „Barnabókahöfundar hafa mikil völd og geta komið skilaboðum áleiðis á lúmskan hátt.“
Er KARLSVAGNINNbara fyrir karla? spurðistelpan Gunnur ömmusína eitt sinn. Við upp-
haf nýrrar skáldsögu Kristínar
Mörju Baldursdóttur er Gunnur
miðaldra geðlæknir sem dvelur í
sumarbústað sín-
um eina helgi
með Hind, ung-
lingsgelgju sem
er henni annars
algerlega óvið-
komandi. Af
þeirri skyldu-
rækni og kurteisi
sem kynslóð
Gunnar var innrætt (og til að fylla
upp í sjónvarpsleysið) reynir hún
að halda uppi samræðum við stelp-
una og fer að rifja upp bernsku
sína og uppeldi. Hún leiðir Hindina
með sér inn á æskuheimilið, hús
ekkjunnar með hvítum dúkum og
silfri (136), þær gægjast inn í fínar
stofur og snyrtileg herbergi, sjá
Gunni litlu engjast af þrá eftir ást
móður sinnar og viðurkenningu,
móðirin alltaf að vinna, skaffa,
halda fjölskyldunni saman og
kenna dætrum sínum mannasiði og
ósérhlífni. Þær sjá Gunni á ung-
lingsaldri brjótast undan valdi móð-
ur sinnar og byrja nýtt líf, mörkuð
af uppeldi og arfi kynslóðanna.
Upprifjunin kemur róti á tilfinn-
ingar beggja, ólíkt hafast þær að
meðan þær alast upp og málfar
þeirra undirstrikar kynslóðabilið,
Hindin slettir „gekt, sorrí“, en
Gunnur leiðréttir og segir skipu-
lega frá. Geðlæknirinn og gelgjan
ná slitróttu sambandi, gríman fellur
af Hindinni, Gunnur opnar sig og
gefur henni minningarnar sínar.
Lokasenan er skemmtileg og tákn-
ræn en svo er skyndilega allt búið,
ég hefði viljað fá að vita meira sem
þýðir að sagan endar á hárréttum
stað.
Í bókinni birtast sterkar skoð-
anir á barnauppeldi Íslendinga.
Fyrir nokkrum áratugum þótti best
að börnum væri hampað sem
minnst, þau áttu að þegja og hlýða.
Vinnulúnir foreldrarnir keyptu sér
frið til að geta unnið enn meira
með því að senda börnin í sveit, til
vandalausra og ókunnugra og svo
áttu þau að bjarga sér sjálf þess á
milli. Dugnaður var æðsta dyggðin,
vinnan göfgaði manninn. Og van-
rækslan hefur lítið breyst í gegnum
árin, Hindin er mest ein heima, að
borða „teikavei“, sítengd við netið,
gemsann og sjónvarpið. Mamman
er að vinna, pabbinn víðs fjarri.
Margir hafa sinn djöful að draga
eftir misjafnlega gott uppeldi og at-
læti í bernsku og eru jafnvel mörg
ár að tjasla saman sjálfsmyndinni.
Í Karlsvagninum er bernska fortíð-
arinnar sem svo oft hefur verið lof-
uð í bókmenntunum svipt nostalg-
ískum ljóma sínum, þetta er saga
mæðra og dætra sem komast af
þrátt fyrir uppeldið.
Skáldsaga
Karlsvagninn
bbbmn
Eftir Kristínu Mörju Baldursdóttur
Mál og menning 2009. 176 bls.
STEINUNN INGA
ÓTTARSDÓTTIR
BÆKUR
Mæður og dætur
Bernsk Kristín Marja Baldursdóttir
veltir fyrir sér bernsku og barna-
uppeldi í nýjustu bók sinni.
Morgunblaðið/Einar Falur