Austri - 19.11.1964, Blaðsíða 1

tTtgefandi:
Kjördæmissamband
Framsóknarmanna í
Austurlandskjördæmi.
Austri
9. árg. Neskaupstað, 19. nóvember 1964. 9. tölublað.
Ritstjórar og ábyrgðarmenn:
Kristján Ingólfsson
Vilhjálmur Hjálmarsson
Fjármál og auglýsingar:
Björn Steindórsson,
Neskaupstað.
NESPRENT
Þungt fyrir fœti
1 haust náðist samkoimiulag í
sexmannanefnd um verðlags-
grundvöll landbúnaðarins. Þetta
kom mönnum á óvart. Árið áður
var ekki samið. Mikið bar á milli
og fór málið fyrir yfirdóm'. Síðar
birti Hagstofa Islands sikýrslur
uim meðaltekjur hinna ýmsu at-
vinnustétta. Kom í ljós, að bænd-
ur voru tekjulægri en nokkur
önnur stétt að undanskildum ör-
yrkjum og gamalmennum. Á hinu
leitinu býr öli alþýða í kaupstöð-
um og kauptúnum — sem og aðr-
ir landsmenn við skattarán, dýr-
tíð og aðrar búsifjar „viðreisnar-
innar“ Það oniátti því teljast
fremur ósennilegt, að samningar
tækjust um búvöruverðið mi'li
fulltrúa framleiðenda og neyt-
enda.
Blöð og útvarp sögðu frá 'samn-
ingunum og verðlagsgrundvöllur-
inn hefur verið birtur. Verður
það ekki endurtekið hér. En
spyrja má: hvers vegna gengu
fulltrúar bænda til samninga nú
í haust? Og hver var aðstaða
þeirra í samningunuim ?
Eftir alllangt samningaþóf þótti
sýnt, þegar litið var til reynslu
undanfarinna ára, að úrskurður
yfirdóms yrði bændum óhagstæð-
ari en þeir kostir, sem líklegt var.
að fulltrúar neytenda gengju að.
Auk þess hafði ríkisstjórnin heit-
ið fyrirgreiðslu um nokkur þýð-
ingarmikil atriði, en sett þar við
skilyrði, að samningar tækjust
um verðlagið.
Enda þótt engum koimi til hug-
ar, að hinn nýi grundvöllur tryggi
bændum jafnháar tekjur og þær
stéttir njóta nú, sem kjör bónd-
ans skulu miðast við að lands-
lögum, þá felast í honum veruleg-
ar leiðréttingar frá þvi verðlagi,
er gilt hafði áður.
Við þessar aðstæður verður það
vitanlega alltaf matsatriði hvort
og á hvaða stigi skuli ganga til
samninga ellegar vísa til úrskurð-
ar yfirdóms. Margir iíta svo á, að
ævinlega sé rangt að semja á sig
óréttinn, svo fremi, að nokkrar
aðrar leiðir séu færar (hér yfir-
nefnd).
Aðrir teija, að rétt sé og skylt,
að ganga til samninga ef veru-
lega þoki í áttina, enda þótt ber-
sýnilega skorti miikið á fyllsta
réttlæti. Hér réði það sjónarmið
gerðum fulltrúa framleiðenda í
sexmannanefnd.
Stéttarsamband bænda hafði á.
þess,u ári beitt sér fyrir allvíð-
tækri söfnun gagna til undirbún-
ings fyrir verðlagninguna í haust.
Niðurstaða þeirrar könnunar
studdi í ölium meginatriðum það,
seim fulltrúar bænda höfðu áður
haldið fram um tilkostnað við
búreksturinn. Má það og ljóst
vera hverju barni, að því aðeins
reynist bændastéttin tekjulægst
allra stétta, að eitthvað er bogið
við þær tölur, sem lagðar hafa
verið til grundvallar verðiagning-
unni undanfarin haust.
Sennilega hafa aldrei legið fyr-
ir gleggri upplýsingar um bú-
rekstur bænda þegar setzt hefur
verið að samningum um verðlags-
grundvöll landbúnaðarvara.
Stéttarsambandið mun -halda
áfram söfnun gagna og upplýs-
inga og á þann hátt leitast við
að rökstyðja svo sem unnt er
kröfur bændastéttarinnar í verð-
lagsmálum.
Það var alger nýlunda, að nú
var leitað til ríkisstjórnarinnar
um tiltekin hagsmunamál bænda
eins og vikið var að hér að fram-
an. Hafnaði hún sumum óskum
bændanna en tók aðrar til greina
og viðurkenndi þannig í verki að-
ild sína að verðlagsmálunum.
Verður að telja, að nokkur
vinningur sé að þeirri viðurkenn-
ingu. Þegar svo einnig er á það
litið, að fyrir lá staðfesting á
því frá sjálfri Hagstofu Islands,
að hallað hefur á bændur í verð-
lagsmálum að undanförnu og all-
víðtæk athugun á afkomunni
1963 sýndi hið sama, hefði átt að
mega vænta þess, að fulltrúar
bænda nytu ágætrar vígstöðu við
samningaborðið í haust.
Sú varð þó ekki raunin. Við-
semjendur þeirra neituðu raun-
verulega að taka tillit til þeirrar
vitneskju er fyrir lá, m. a. í opin-
berri skýrslu Hagstofunnar. Og
ríkisstjórnin setti það skilyrði
fyrir réttarbótum af sinni hálfu,
að saimningar tækjust, vitandi vel
um óbilgjarna afstöðu neytenda,-
fulltrúanna. Lék jafnvel grunur á
því, að fullt samspil væri með
nokkrum hluta ríkisstjórnarinnar
og fulltrúum -neytenda í sex-
mannanefnd um það, að halda bú-
vöruverðinu og þar með kjörum
bænda sem allrá lægstum.
Mörg hagsmunasamtök í land-
inu njóta viðurkennds verkfalls-
réttar og önnur hafa skipulagt
hliðstæðar .aðgerðir til að tryggja
rétt sinn við skiptingu þjóðar-
tekna. Bændastéttin hefur verið
seinþreytt til vandræða og ekki
um búið svo hnúta, að gripið
verði til líkra aðgerða með litlum
fyrirvara.
Allt þetta veikti mjög aðstöð-
una við samningaborðið í haus:
og stuðlaði að því að leiðrétting-
ar urðu iminni en efni stóðu til í
raun og veru.
Fyrir bændastéttina er það
höfuðnauðsyn að ná fram breyt-
Aðalsteinn Aðalsteinsson, fuil-
trúi kaupfélagsstjórans á Höfn
lyítir tólinu, þegar síminn hring-
ir...
—- Hvernig er atvinna hjá ykk-
ur?
— Hún er næg.
—- Farnir að hugsa um síldar-
bræðslu ?
— Nei, reyndar farið að impra
á henni, en enn hefur ekkert ver-
ið gert formlega í þeim efnum.
— Mikið byggt?
— Já, það er nú verið að ljúka
húsum, seim byrjað var á í fyrra,
og þar að auki verið að byrja á
3—4 nýjum í sumar. Svo stendur
yfir kirkjubygging hér á Höfn.
Það verður mikil bygging. Hún
stendur hér rétt innan við kaup-
túnið, og er komin undir þak.
Þá er verið að ljúka við kaup-
félagsbygginguna. Fyrir jólin er
áætlað að búið verði að taka allt
verzlunarhúsnæðið til afnota.
Skrifstofur kaupfélagsins verða
áfram á sama stað, og þar verð-
ur væntanlega einnig útgerðar-
vörudeild.
— Hvað slátriuðuð þið miklu?
— Við slátruðum 12.750 fjár.
Meðalþungi dilka varð 14.3 kg.
Þyngsti dilkurinn var ekkert smá-
smíði, skal ég segja þér. Hvorl.i
meira né minna en 36 kg. Þennan
dilk átti Sigurbergur Sigurðsson
á Stapa í Nesjum. Ætli þunginn
sé ekki landsmet? — Já, og svo
annað landsmet gæti ég trúað. Éig
las nefnilega um daginn blaða-
frétt um á, sem samtals kom
undan 54 kg. dilkþungi. Hér var
nefnilega ein á, sem lagði frá sér
57 kg. á haust. Hvoru tveggja
voru þrílembdar. Ætli 57 kg. hér
séu ekki landsmet? Eigandi ær-
ingum á þeim lagaákvæðum er nú
gilda um verðiagsmálin. Engar
horfur virðast á því, að það tak-
ist imeðan núverandi ríkisstjórn
fer með völd.
Verður því enn að sækja og
verja málin á hinum sama vett-
vangi og fyrr, með þeim ráðun,
sem tiltæk eru hverju sinni.
En vissulega imá vænta þess, ao
þungt verði fyrir fæti eins og
stundum áður og mikið reyni á
samtakamátt og félagsþroska
bændastéttarinnar.
innar er Vigfús Vigfússon, hér é
Höfn, sem áður bjó á Baldurs-
haga á Mýrum. Ærin gekk á sand
rækt frá því í júlí, og hafði öli
lömbin undir.
Leikfélagið hér er að æfa „Þrjá
skálka“. Leikstjóri er Höskuldur
Skagfjörð.
Svo í lokin máttu geta þess, að
kornuppskera í haust var mis-
jöfn; sæimileg sums staðar, eins
og t. d. í Hoffelli Heyfengur var
hinsvegar ágætur almennt.
Síminn hringir í skrifst. kaupfé-
lagsins á Djúpavogi. Kjartan Karls-
Framh. á 4. síðu.
Til lesenda
Það hefur löngum verið
hlutskipti austfirzkrar blaða-
mennsku að vera hjástarf á-
hugamanna. Af þeim orsökum
hafa austfirzk blöð oft orðið
skammlífari en skyldi.
Þannig hafa annir dagsins
í þetta skiptið bitnað á
Austra, sem nú hefur ekki
komið út um imisseris bil. Er
hann þó hefur göngu sína að
nýju, væntir hann þess, að
'geta komið út tregðulaust
hálfsmánaðarlega í vetur.
Sem fyrr er það hlutverk
hans að vera vopn til fram-
sóknar í hagsmunamálium
fjórðungsins, og jafnframt að
leggja lið lífsbaráttu íslenzkr-
ar alþýðu til sjávar og sveita.
! Ritstj.
V. H.
FREGNAD fiR FJfiRDUNGNUM