Siglfirðingur - 31.03.1944, Blaðsíða 1

17. árgangur.
BLAÐ S JÁLFSTÆÐIS M ANN A í SIGLUFIRÐI
Föstudaginn 31. marz 1944
Siglfírðingur
fæst í
Verzlunarfél. Siglufjárðar
Aðalbúðinni.
og
Verzluninni Valur
13. tölublað
▼
Í
:
:
:
AtvinnumáL
i.
Er atvinnuleysi yfirvofandi ?
Undanfarin þrjú ár hefur skap-
azt nokkurskonar atvinnubylting
hér á landi með snöggum hætti og
af ástæðum, sem atvinnuvegum
landsmanna sjálfra var ósjálfrátt
um. Eftirspurnin eftir vinnunni
jókst snögglega og kaupgjaldið
hækkaði þarafleiðandi svo mikið
og óeðlilega, að framleiðslustörf
landsmanna kiknuðu undir. Og dýr
tíð óx og magnaðist. Hið vinnandi
fólk, er ekki stundaði framleiðslu,
græddi fé þrátt fyrir hækkandi lífs
nauðsynja, og um stund virtist allt
leika í lyndi fyrir verkalýðnum:
næg atvinna - nógir peningar. Það
er óþarfi að skýra það nánar hver
var orsök þessa stundar fyrirbrigð
is. Öllum er hún fullljós. En nú
virðist þetta hagsælda tímabil hins
vinnandi fólks vera senn á enda, og
þá verða atvinnuvegir landsmanna
sjálfra þ.e. framleiðslan, að taka
við, og leitast við að fullnægja
vinnuframboðinu. Nú er það sú
þrautin er fyrir liggur í nánustu
framtíð, að leysa þau vandræði er
af þessu kann að leiða. Og að beztu
manna yfirsýn verður sú lausn eigi
fengin nema með gagnkvæmu sam-
komulagi og tilhlíðrunarsemi
beggja aðilja, verkafólksins og
þeirra, er framleiðsluna hafa með
höndum, svo og ríkisvaldsins.
Atvinnuleysisvofan er þegar far-
in að stinga upp kollinum, og hætt
er við, að hún magnist því lengra
sem líður.
Það er nú eingöngu undir því
komið, hvort framleiðslan helzt í
svo háu verði að hún geti borið
þann kostnað, er krafist verður af
þeim, er að henni vinna. Það er
með öðrum orðum að færast í það
horf, að þeir sem framleiðsluna
kaupa, eru raunverulega þeir, sem
allt okkar ráð hafa í hendi sér, enn
þá frekar en verið hefur þrjú
síðastliðin ár.
Það er meira að ségja allt í einu
farið að blasa við Siglfirðingum
(og raunar þjóðinni allri) viðhorf,
er skapað getur það ástand, að ölí
síldarsöltun, og ef til vill síldveiði
yfir höfuð, falli að mestu niður á
sumri komanda.
íslendingar, sem gerzt hafa að-
iljar í alþjóða hjálparstarfseminni
svokölluðu gerðu sér um skeið, og
ekki að ástæðulausu, góðar voiíir
um, að á vegum fyrrnefndar starf-
semi yrði keypt mikið neyzlusíldar-
magn héðan, og samninganefnd er
hingað kom á vegum hjálparnefnd
arinnar, beiddist eftir að fá vit-
neskju um það söluverð neyzlu-
síldar er ríkisstjórnin telti nauðsyn
legt til þess að hægt væri að
standast allan framleiðslu-
kostnað þeirrar’ vöru. Með aðstoð
síldarútvegsnefndar- var fram-
leiðsluverðið áætlað svo nákvæm-
lega og unnt var, og nefnd þessari
látið það í té. Eftir heimkomu
nefndarinnar til Bandaríkjanna,
var verð þetta athugað nákvæm-
lega af stjórn Hjálparnefndarinnar
og fyrir skömmu barzt ríkisstjórn
inni það svar frá henni, að hún sæi
sér á enga lund fært að kaupa sild-
ina við hinu áætlaða framleiðslu-
verði.
Hinsvegar eru vonir um, að hægt
yrði að selja síld við þessu verði á
frjálsum markaði, en til þess virð
ast ekki miklir möguleikar enn
sem komið er, og ósennilegt, eins.
og nú horfir, að slíkur markaður
opnist á næstunni. Ríkisstjórnin
hefur, að því er blöð hér herma
neytt allra ráða til þess að reyna
að selja síldarframleiðslu þessa árs
og unnið að því síðan á síðastliðnu
sumri, en sú viðleitni herma blaða-
heimildir að engan árangur hafi
borið. Kostnaðurinn við íslenzka
framleiðslu er með öðrum orðum
svo gifurlegur, áð litlar vonir eru
til að framleiðsluvörurnar verði
hægt að selja við kostnaðarverði
eins og það nú er, hvað þá með
nokkrum verulegum hagnaði, og
þeir, sem gerzt mega vita, eru
mjög uggandi um, að fiskfram-
leiðslunnar bíði sömu örlög áður en
langt líður að óbreyttum öllum að-
stæðum.
Ástæðurnar til þessa uggvæn-
lega ástands eru ekki langsóttar.
Þjóðin öll hefur nú hart nær í
tvö ár horft á það óttaslegin, hve
þing og stjórn hafa brugðizt 1 allri
meðferð dýrtíðarmálanna. I þing-
inu hefur í þeim málum aldrei ból-
að á nokkurum sáttum né sam-
komulagi milli flokkanna, og þær
litlu og fálmkenndu tilraunir er til
þess hafa. gerðar verið á þinginu
að skapa öryggi í málum þessum,
hafa allar borið neikvæðan árang-
ur. Og stjórnin, sem engan þing-
meirihluta hefur að baki sér er
með öllu óstarfhæf á þessu sviði
og máttvana. Hvar lendir svo
þetta? spyrja menn með ugg og
kvíða. Og svarið er að sjálfsögðu
ókomið enn. En ef dæma má eftir
ýmsum sólarmerkjum, þá verður
það svar tæplega hagstætt þjóðar-
heildinni, því tniður.
Það er að vísu nokkur huggun,
ef illa rætist úr um skeið, að þjóð-
in hefur í heild safnað talsverðum
auði þessi síðustu ár, og margir ein
staklingar hennar sömu leiðis. En
ef sá auður á að verða að einber-
um eyðslueyri um ófyrirsjáanlegan
tíma, þá hverfur hann fljótar en
varir.
Og hvernig sem fer, og allir ættu
að vona hið bezta í þeim efnum, þá
er eitt víst, og það er það, að í
vændum eru miklar og gagngerðar
breytingar á atvinnuskilyrðum
þjóðarinnar frá því, sem nú hefur
verið um hríð. En hvernig snúast á
við þeim „lífsvenjubreytingum“, er
slíkt ástand skapar, er sú ráðgáta
er leysa verður án tafar, því breyt
ingarnar eru þegar byrjaðar, og
þær verða hraðfara. En sú þróun
verður að líkindum öfug við þá, er
skapaðist fyrir þrem árum síðan,
og heimtar ef að líkindum lætur,
miklar fórnir, og velviljað sam-
starf allra stétta þjóðfélagsins.
Takist ekki slíkt samstarf, er hætt
við að vá sé fyrir dyrum.
II.
Oft hefur verið þörf nýrra kosn-
inga, en nú virðast þær nauðsyn.
Eins og áður var sagt spyr þjóð-
in hver nú séu ráð til úrlausnar. Á
| Jóhann Gunnlaugsson |
Nýlega lézt að Kristneshæli,
Jóhann Gunnlaugsson trésmiður
héðan úr bænum. Banamein hans
var berklaveikin. Hafði hann dval-
ið á hælinu síðan í haust. Jóhann
er fæddur hér í Siglufirði 6/2 1907,
sonur hjónanna Gunnlaugs Sig-
urðssonar, fyrrverandi bæjarfull-
trúa og konu hans Margrétar Mey-
vantsdóttur. Jóhann var kvæntur
Sigríði Gístadóttur frá Skarðdal.
Eignuðust þau hjón einn dreng,
Anton, sem nú er fullnaðarprófs-
bekk barnaskólans. Jóhann lærði
trésmíði og stundaði iðn sína er
þess var kostur, einnig stundaði
hann sjómennsku. Hann var hinn
mesti dugnaðarmaður við hvaða
störf er hann fékkzt, drengur hinn
bezti eins og hann átti kyn til,
enda vinsæll.
allt að hjakka' í sama ráðaleysis og
ráðleysisfarinu, eða á að gera djarf
mannlega úrslitatilraun til- þess að
hrista af sér flokkakúguniná ?
Það hefur stundum verið rofið
þing af minna tilefni en nú virðist
fyrir hendi. Og hvenær ætti að
rjúfa þing, ef ekki einmitt þá, er
það reynist óstarfhæft í fyrsta
lagi til að leysa viðunanlega mestu
vandræði er þjóðinni hafa að
höndum borið á þessari öld, og í
öðru lagi, og ekki síður ómegnugt
þess að mynda ábyrga og
trausta þingræðisstjórn.
Enda virðist það einkennilegt
lýðræðisfyrirbæri, að ekki skuli
vera rofið þing í slíkum kringum-
stæðum og hér hafa verið síðustu
tvö árin. Það ber vott um eitt: Það
að þrátt fyrir allt, er þó eitt, sem
þingmenn virðast koma sér saman
um; en það er að hanga á þingsæt-
unum í lengstu lög og njóta sæt-
leika ímyndaðrar hefðar, þrátt
fyrir það, þótt þeir viti velflestir,
að þeir sitja þar í óþökk þjóðar-
innar. Enda hafa vinnubrögðin í
því ‘málinu er mestu varðar ( hér
er þó undanskilið lýðveldismálið)
verið á þá lund, að til hreinustu
hneisu er.
Enda ætti þinginu að vera það