Eyjablaðið - 10.01.1980, Blaðsíða 1

EYJABLA
40. árgangur
Vestmannaeyjum, 10. janúar 1980

Samfélag um íslenska menningu”
„landið er ekki eingöngu
auðsuppspretta til þess að fæða
og klæða þjóðina svo sem best
má verða. Það er einnig ætt-
jörð, móðurmold, föðurland,
það eina sem vér inunum
nokkru sinni eignast. Landið og
erfðirnar hafa mótað oss og eru
samgrónar tilfinningalífi voru
og eiga að vera það. Og þjóðfél-
agið sem vér höfum komið upp,
er ekki sambærilegt við fyrir-
tæki, vel eða illa rekið eftir at-
vikum. Það er samfélag um ís-
lenska menningu gamlan arf og
nýja sköpun, ætlunarverk ís-
lensku þjóðarinnar (Kristján
Eldjárn, áramóraávarp, l.jan.
198«).”
Hornsteinn frjáls framtaks.
Að undanförnu hafa fjöl-
miðlar verið yfirfullir af frétt-
um varðandi rekstrarerfiðleika
Flugleiða h.f. Hefur rekstrar-
erfiðleikum fyrirtækisins vart
verið gerð betri skil í annan
tíma.
Fað er allrar athygli vert að
þetta fyrirtæki skuli eiga í erfið-
leikum. Flugleiðir, Eimskip og
Sölumiðstöð Hraðfrystihús-
anna hafa verið hornsteinar
frjáls framtaks hér á landi.
Einmitt þessi fyrirtæki eru
fyrirmyndir boðbera „Leiftur-
sóknarinnar” varðandi stjórn
þjóðarskútunnar. Nú reka
menn e.t.v. upp stór augu og
segja að það sé jú deginum ljós-
ara að Flugleiðir eigi í erfið-
leikum.
Þegar Ólafur Ragnar Gríms-
son boðaði það fyrir ári síðan
að þessi staða kæmi upp og
krafðist þess að alþingi skipaði
nefnd til að kanna rekstur Flug-
leiða töldu menn hann fals-
spámann og þaðan af meira.
Ólafur átti þar með að vera að
lokka alþingi til að þjóðnýta
fyrirtækið. En hvers vegna
urðu menn svona óttaslegnir?
Hví neituðu þeir fyrirsjáanelg-
um rekstrarerfiðleikum?
Þegar Flugleiðir h.f. var
stofnað 1973 komst undir eina
stjórn (a) flugsamgöngur inn-
anlands, (b) flugsamgöngur við
Evrópu og (c) Norður-At-
landshafsleiðin.
Flugsamgöngur innanlands
og við Evrópu eru ekki ein-
ungis nauðsynlegar út frá ör-
yggissjónarmiði. Þær móta einn-
ig atvinnuuppbygginguna, lífs-
kjörin og möguleika fólks til að
ferðast innan lands sem utan.
Við getum nefnt þennan þátt
öryggisþáttinn í rekstri Flug-

Flugsamgöngur innanlands nauðsynlegar út frá öryggissjónarmiði
leiða, því hann er ekki aðeins
þjóðhagslega nauðsynlegur
heldur mikilvægur þáttur í vel-
ferð hér á landi.
N-Atlandshafsflugið er ekki
þjóðhagslega nauðsynlegt.
Rekstur þessa þáttar Flugleiða
stjórnast af hagsmunum fyrir-
tækisins á alþjóðamarkaði. Við
getum því kallað þann þátt
áhættuþáttinn.
Ólafur Ragnar Grímsson
krafðist rannsóknar á rekstri
Flugleiða því fyrirsjáanlegir
erfiðleikar í N-Atlandshafs-
Vandamál útgerðar í Eyjum
3.
Á bæjarstjórnarfundi 25
október sl. var samþykkt sam
hljóða tillaga um að kjósa
manna nefnd sem hafi það
hlutverk að kanna orsakir
þeirrar óheillavænlegu þróunar
sem fækkun bátaflotans og
samdráttur í útgerð hefur í för
með sér fyrir útgerð Eyjanna.
Mánud. 5. nóvember tilnefndi
bæjarráð eftirfarandi aðila í
þessa nefnd. Val Valsson, Ág-
úst Bergsson og Gísla Guð-
laugsson.
Nefndin hóf þegar störf og
var Valur Valsson kosinn for-
maður hennar. Nefndin hélt
alls 9 fundi og átti viðræður við
fulltrúa útgerðarmanna, sjó-
manna, fiskkaupenda og Ut-
vegsbankans.
Eftir viðræður þessar dregur
nefndin þær ályktanir að ors-
akir fækkunar bátaflotans megi
fyrst og fremst rekja til eftirtal-
ina atriða:
1. Mikilla erfiðleika hefur
gætt í útgerð um land allt
undanfarin ár, þó hefur rekstr-
artap Eyjabáta verið allt að
9,1% hærra en landsmeðaltal.
Ástæðan fyrir þessum mis-
mun virðist liggja í því að vaxta-
og viðhaldskostnaður er miklu
mun hærri hér en annarsstaðar.
Skýring á mismun vaxta-
kostnaðar er meðal annars sú
að fyrirgreiðsla Útvegsbankans
er hraðari hér en annarsstaðar
og því fellur vaxtakostnaður
fyrr a útgerðina. Viðhalds-
kostnaður á bátaflotanum er
eðlilega hærri hér vegna eldri
og viðhaldsfrekari báta heldur
en gerist annarsstaðar. Auk
þess hafa óhöpp verið óeðlilega
tíð á undanförnum árum.
2. Síauknar olíuverðshækk-
anir hafa orðið útgerðinni
þyngri greiðslubyrði hér vegna
þess að bátar eru meira gerðir
út á togveiðar hér en þekkist í
öðru byggðarlagi.
3. Rétt er að benda á að þeir
sjóðir sem settir voru á stofn til
Ljósm. Guðmundur Sigfússon
að auðvelda útgerðarmönnum
að losna við óarðbær fiskiskip,
það er aldurslagasjóður og úr-
eldingarsjóður, hafa á þessu ári
afgreitt 27 báta til útborgunar,
þar af eru 6 bátar úr Eyjum.
Nefndin og þeir aðilar sem hún
hefur rætt við álíta að ekki hafi
verið rétt að málum staðið þar
sem útgerðir fyrrgreindra báta
hafa verið metnar eftir rekstrar
- og efnahagsreikningum en
ekki eftir ástandi og gæðum
þeirra báta sem fómað hefur
verið. Má' af þéssu sjá að fyrr-
greindir sjóðir eru íþyngjandi
fyrir utg^rfe. 5
fluginu gætu ógnað rekstrar-
grundvelli öryggisþáttarins
með þeim afleiðingum að við
sætum uppi einn góðan veður-
dag með samgöngukerfi okkar
innanlands og við Evrópu í
rúst.
Eigendur Flugleiða hafa
markvisst keypt upp þau flug-
félög sem reynt hafa að keppa
við það á innanlandsmarkaði
svo sem Flugfélag Norðurlands
h.f., Flugfélag Austurlands h.f.
og Arnarflug. Arnarflug var
reyndar keypt til að styrkja ísl-
Nauðsynlegar
úrbætur nú þegar
Nefndin heldur að allra fyrst
þurfi jákvæða athafnasemi í
öllum greinum útgerðar í stað
þeirrar neikvæðu úrtölustarfs-
emi sem viðgengist hefur
manna á meðal hér í þessum
bæ. Til þess að snúa við þeirri
tilbúnu óheillaþróun sem átt
hefur sér stað, vill nefndin
leggja sérstaka áherslu á tvö
eftirfarandi atriði:
1. Það var samdóma álit
nefndarinnar og allra þeirra er
hún ræddi við, að nú þegar
verði komið á fót sameiginlegri
beitustöð sem yrði rekin sem
sjálfstætt fyrirtæki. Ástæðan til
þess er sú, að menn telja slíkt
fyrirtæki grundvöll til breyttra
veiðiaðferða samfara miklum
olíusparnaði hér í Eyjum.
Umræddar útgerðir hafa ekki
bolmagn eða aðstæður til að
gera út á línu í því formi sem
hingað til hefur viðgengist, og
er það átt við útvegun beiting-
armanna, og aðstöðu til beit-
ingar sem er í raun ekki fyrir
hendi í dag, enda yrði slíkt
fyrirkomulag mun dýrara og
óhagkvæmara. Beitustöð þessi
mundi skapa aukna atvinnu
auk þess gæfi hún námsmönn-
um tækifæri á að afla tekna
samfara námi, og sjómönnum í
landlegum og fríum möguleika
til íhlaupavinnu. Einnig mundi
skapast mikil létt vinna við
undirbúning t.d. uppsetningu á
línu, áhnýtingar á króka og
1. tölublað
enskan aðila á alþjóðarmark-
aði, eins og Magnús Gunnars-
son framkvæmdarstjóri þess
orðaði það. Eigendur Flugleiða
hafa einnig verið duglegir að
stofna dótturfyrirtæki s.s.
International Air Bahama og
hlutdeildarfyrirtæki s.s. Cargo-
lux og Hotel Aerogolf Shera-
ton. Nýjustu fréttir herma að
þrátt fyrir mikla rekstrarerfið-
leika í N-Atlandshafsfluginu,
sem leitt hafi til uppsagnar 350
manns af 1140 manna starfs-
liði, u.þ.b. 30% starfsliðsins,
eigi nú að stofna enn eitt fýrir-
tæki erlendis, sem á að vera
staðsett í Luxemburg. Starfs-
vettvangur félagsins á að vera
N-Atlandshafsflugleiðin.
Við slíkar fréttir er ekki
óeðlilegt að upp vakni sá grun-
ur að hér sé á ferðinni enn einn
leikurinn í refskák fjölþjóða-
fyrirtækis á alheimstaflborði.
Það er óeðlilega dýrt að fljúga
milli íslands og annarra Evr-
ópulanda miðað við hvað það
kostar að fljúga milli Luxem-
burg og New York ef tillit er
tekið til tímalengdar flugs. Flug
innanlands er óheyrilega dýrt.
Er þetta tilviljun eða hafa eig-
endur Flugleiða „lagfært” hjá
sér bókhaldið þannig að innan-
landsflugið og Evrópuflugið
beri óeðlilegan mikinn kostn-
Framhald á 2. síðu
jafnvel mætti fá taumavél. Þessi
vinna er vel við hæfi aldraðs
fólks og annara með skerta
starfsgetu bæði þrifaleg og hægt
að vinna hana eftir getu og að-
stöðu hvers einstaklings.
Nefndin hvetur bæjarráð til að
taka upp viðræður nú þegar við
frystihúseigendur og útvegs-
bændur í framhaldi af viðræð-
um nefndarinnar við þá um
þetta mál. Ennfremur ítrekar
nefndin að hrint verði í fram-
kvæmd umræddri beitustöð
strax í byrjun komandi vertíð-
ar, þar sem hún gæfi möguleika
á mikilli aflaaukningu þegar í
vetur, ásamt fjölgun úthalds-
daga í framtíðinni.
Nefndin telur að þetta sé
eina raunhæfa leiðin til
atvinnuaukningar bæði til sjós
og lands og viðhalds þeim báta-
flota sem fyrir er í Vestmanna-
eyjum.
2. Hvað varðar endumýj-
un bátaflotans vill nefndin taka
fram að það hefur sýnt sig að nú
verði viðurkennt að möguleik-
ar fyrir rekstri nýrra skipa er
fyrir hendi, fáist dugandi út-
gerðarmenn og skipstjórar.
Afkastageta nýrra báta er mun
meira heldur en eldri báta, eins
og komið hefur í ljós hér í Eyj-
um þegar ný og betri skip hafa
bæst í bátaflotann. Nefndin vill
benda á tilboð frá Póllandi um
smíði á 25 til 26 metra löngum
skipum sem virðast henta mjög
Framhald á 2. síðu
JSLA'flM;