Nýi tíminn - 26.05.1960, Blaðsíða 1

tmimiiiiiiiiiimimmiiiiiiiuiiiimitt
iiimiimimmiimimimmmmiimii:
Greiðið
Nýja timarn
Kaupið
Nýja tímiann
immmmmmmmmmmmmmmi)
Fimmtiidagur 26. maí 1960 — 19. árgangur — 19. tölublað
... ■■■------------—- ........ iiimmmimiiimmmmmmmniiiii
Hreinn gróði ellefu milljónir krðna
en kaupgjald aðeins flinni milljónir
Afkoma ÁburSarverksmiSjunnar sannar a3 hœgf er
að hcekka kaup verulega með þvi oð skerða gróðann
jjiimmmimmmmmimmimmiiii
~ Myndin er tekiii þegar =
= leiðtogar stórveldanna =
E gengu af fyrsta fundi sín- E
E um í París: Macmillan, E
E Krústjoff Eisenliower og E
E fyrir aftan hann de E
“ Gaulle. (Sjá 11. síðu) =
Á síðasta ári nam hreinn gróði Áburðarverksmiðjunn-
ar sem næst 11 milljónum króna, nærri fjórðungur af
tekjum fyrirtækisins varð ágóði. Þaö ár námu öll greidd
vinnulaun til verkafólks við verksmiðjuna tæpum 5
milljónum króna; gróðinn varð þannig meira en tvöfalt
hærri en allt kaupgjaldið. Tekjur verksmiðjunnar af
framleiddum áburöi á árinu námu 46 milljónum króna
Þetta eru mjög athyglisverð-
ar staðreyndir á sama tíma og
búið er að skerða stórlega kjör
alJs verkafólks og stjórnarblöð-
in ha'da því fram að atvinnu-
reksturinn geti með engu móti
staðið undir hærra kaupgjaldi
en nú er greitt. Engin fullgild
rök eru rakin til stuðnings
þsssum staðhæfingum, enda er
þhð svo með allan þorra einka-
reksturs á Islandi, að hann
þarf ekki að skila nein-
um skýrslum um afkomu
sína •— hún á að vera
einkamál atvinnurekenda. —
Áburðarverksmiðjan er eitt
þeirra fáu iðnfyrirtækja sem
verða að birta reikninga sína,
en afkoma hennar er áreiðan-
lega ekkert einsdæmi; fullvíst
er t. d. að öll stærstu hrað-
frystihúsin skila ámóta miklum
og meiri gróða.,
falli með. Aðeins vextir þeir
sem Áburðarverksmiðjan greið-
ir nema svo til sömu upphæð
og öll vinnulaunin. Þannig
hirða fjármálastofnanir í sinn
hlut sömu upphæð á ári og
allt verkafólkið við Áburðar-
verksmiðjuna fær.
• Heildargróði
11 miíljónir
Augljóst er að ráðamönnum
Áburðarverksmiðjunnar hefur
vaxið í augum hversu stórfelld- j
ur gróðir.n er. Eins og áður j
hefur verið rakið hér i blaðinu
hafa þeir gripið til þess ráðs
að afskrifa nærri því tvöfalt
hærri upphæð en lög leyfa. Af-
skriftir eru á reikningunum
bókfærðar tæpar 15 milljónir,
en samkvæmt lögum er aðeins
Framhald á 2. síðu
• Vextir jafnháir og
kaupgjald
í síðustu viku birti Einar
Olgeirsson á þingi ársreikning
Áburðarverksmiðjunnar fyrir
síðasta ár- Niðurstcðutölur
hans eru rúmár 48 milljónir
króna. Þar af er greitt kaup-
gjald aðeins tæpar 5 millj., og
er það athyglisverð staðreynd
svo mjög sem því er hald-
ið fram að vinnulaunin séu
j:að meginatriði í rekstri allra
fyrirtækja, sem allt standi og
BandaríkjamaSur
skotinn á Kúbu
Bandarískur flugmaður sem
lenti flugvél sinni skammt
frá Havana, höfuðborg Kúbu,
var skotinn til bana af lög-
reglumönnum í síðustu viku
Lögreglan segir að flugmaður-
inn hafi komið til Kúbu frá
Florida í Bandaríkjunum að
sækja fimm gagnbyltingar-
menn sem ætluðu að flýja land.
ndaríkin senda á loff
gervifungl fil
Bandaríkjaiimenn skutu í
gær á loft frá Canaveralhöfða
í Florida nýju gcrvitungli af
gerðinni Midas en það er
l'yrsta gervitunglið af mörgum
sem ætluð eru til njósna.
Það var flugherinn sem
sendi þetta tungl á loft með
flugskeyti af Atlasgerð. Hann
revndi það fyrst í febrúar en
sú tilraun mistókst. Þyngd
tunglsins er sögð 2,5 lestir, en
þar mun þyngd síðasta þreps
burðarflaugarinnar vera talin
með. Tunglið átti að fara á
braut umhverfis jörðu, næst
henni 260 km en fjærst 425,
en vegna einhverrar bilunar
® *
í úrvinnsluvélum á jörðu niðri
hafði það ekki verið staðfest
í gærkvöld hvort tungl'ð hefði
komizt á tilætlað" braut. Það
mun aðeins verða á lofti i:
nokkrar vikur.
Midastunglunum er ætlað að
veita upplýsingar um eldflaug-
ar sem skotið er frá jörðu og
eiga þau að geta gefið við-
vörunarmerki ef langdrægum
flugskeytum er skotið í hern-
aðarskyni.
Öryggisráð SÞ ræddi I gær
njósnaflug Bandaríkjanna og
tillc.gu Sovétríkjanna út af því.
Mæltu fulltrúar Frakka og
Framhald á 5. siðu.
Samræmd verSskrskrsífa og
þrefalit dreifingarkerfi
Reynslan af „frjálsri samkeppni46 olíufélaganna
síðustu viku kom til umræðu á Alþingi írumvarp Luðvíks Jósepssonaf
jm olíuverzlun ríkisins. Framsögu íyiir málinu flutti Ásmundur Sigurðsson,
?q hér birtist fyrri hluti framsöguræðu hans.
Þetta mál. sem nú er hér til
umræðu. er írá fyr.ri þingum
nokkuð kunnugt hér, enda er
verzlun með olíuvörur orðin
svo mikill þáttur í öllum rekstri
atvinnulífsins, að ekki mun of
sagt, að hún snerti hagsmuni
hvers einasta atvinnuíyrirtækis,
og hvers einasta einstaklings
að meira eða minna leyti.
Enn l'remur má geta þess, að
ríkisverzlun með olíuvörur hef-
ur verið reynd hér á landi og
reynzt vel að því er bezt er
kunnugt. Það var á tíma heims-
styrjaldari'in-r fvrri. — 1914—
1918 — eð r'kið tók olíuverzl-
unina i :r h'mdur til þess
að f’orðn b.ió'ivii írá þeirri
hæ'tu. er '•—vii -tafaði af skorti
a þessum vörum. Þessi verzlun
var við liði lil ársins 1927 að
hún var afnumin. En áður
höfðu þó aðrir aðilar haft hér
einnig aðstöðu til ohuverzlun-
ar. Má þar fyrst nefna Hið
íslenzka steinoiíuhlutafelag. seni
vitað er að var raunveruleg
eign hins danska félags D.D.
P.A.. sem aftur var dótturíelag
Bandariska olíuhringsins Stand-
ard Oil.
Hinn aðilinn, sem hér hafði
fengið aðstöðu var Shell h.f.,
sem aftur var í nánum tengsl-
um við hinn brezka olíuhring
með því sarna naíni. Þegar svo
Olíuverzlun ríkisstiórnarinnar
var lögð niður 1927. var stofn-
að fyrirtækið Olíuverzlun ís-
l^nds B.P. í nónum tengsl-
um við brezka Anglo Tranian
olíuhringinn. eða nónast sem
dótturfélag hans.
Þannig' þróuðust þessi mál
fram að síðari heimsstyröld-
inni, og raunar líka öil styrj-
aldarárin, að segja mátti að er-
lend verzlunarfélög helðu með
höndum jafn þýðingarmiklar
I
greinar verzlunarinnar hér á'
landi, sem olíuverzlunin var orð-
in. Hefur hón þó orðið enni
þá veigameiri síðan. og sá þesS
greinilega merki í iok striðsins,-
Framhald á 11. síðu.
Ásmuiulur Sigurðsson