Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.11.2012, Blaðsíða 50

50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.11. 2012
H
lutverk okkar er ekki
að finna börn fyrir
foreldra heldur að
finna foreldra fyrir
börn. Þeir sem koma til okkar í
viðtal eru yfirleitt fólk sem vill
ættleiða barn sem fyrst. Maður
verður samt að gæta þess að það
eru alltaf réttindi barnsins að eign-
ast fjölskyldu en það eru ekki
mannréttindi að eignast barn“ seg-
ir Kristinn Ingvarsson, fram-
kvæmdastjóri Íslenskrar ættleið-
ingar. Íslensku lögin eru ágæt og
þau gera ekki greinarmun á stöðu
fólks. Jafnt giftir, sambúðarfólk,
einhleypir og samkynhneigðir á
aldrinum 25-45 ára geta sótt um að
ættleiða barn og er tekið á móti
öllum umsóknum. Umsækjendur
þurfa að átta sig á að regluverkið
er tvískipt, annars vegar eru ís-
lenskar reglur og hins vegar reglur
í upprunaríkjum barnanna og þess-
ar reglur geta stangast á. Þó að
umsækjendur séu komnir með leyfi
íslenskra stjórnvalda til að ættleiða
er ekki sjálfgefið að upprunaríki
barnanna taki á móti umsóknunum
eins og á við í tilfellum samkyn-
hneigðra. „Ekkert okkar sam-
starfslanda tekur á móti umsókn-
um samkynhneigðra og þekkjum
við ekki neitt land sem gerir það.
Við erum samt sem áður með sam-
kynhneigða félagsmenn sem óska
eftir að fá að ættleiða barn og við
spyrjumst reglulega fyrir um um-
sóknir samkynhneigðra í sam-
starfslöndum okkar,“ segir Krist-
inn þegar hann er spurður út í
Ættleiðingarferlið
1 Fólk byrjar á því að koma í viðtalhjá Íslenskri ættleiðingu. Sumirhverjir hafa átt í vandræðum með
að eignast barn en alls ekki allir.
Kristinn bendir á að aðgát skuli
höfð í nærveru sálar þegar þetta er rætt því mörgum ættleiddum
börnum sárnar sú umræða að ættleiðing sé eitthvert lokaúrræði.
2 Því næst tekur við námskeið sem verðandi foreldrar þurfa aðfara á. Námskeiðin eru hönnuð af dönskum sálfræðingi, LeneKamm, en hún er ættleidd sjálf. Þessi námskeið Lene eru notuð
víða á Norðurlöndunum undir yfirskriftinni Er ættleiðing fyrir
mig? Námskeiðið er mjög mikilvægt þegar þessi stóra ákvörðun
er tekin og kemur fyrir að fólk dragi sig út úr ferlinu að nám-
skeiðinu loknu. „Verðandi foreldrum er
gerð grein fyrir að ættleidd börn koma
alltaf með eitthvað inn í fjölskylduna.
Í bakpokanum þeirra getur leynst
ýmislegt. Það er ekki bara bleikt ský
sem fylgir barninu. Því fylgja líka ýmiss
konar viðfangsefni sérstaklega hjá barni
sem hefur fram að þessum tíma alist
upp á stofnun. Ef fólk fer í gegnum
þetta námskeið og er enn sannfært um að það vilji ættleiða að
því loknu þá er það á réttum stað og sama má auðvitað segja
um fólk sem hættir við,“ segir Kristinn.
3 Íslensk ættleiðing fer yfir pappíra umsækjenda og sendir tilSýslumannsembættisins í Reykjavík sem áframsendir skjölin tilviðkomandi barnaverndarnefndar þegar farið hefur verið yfir
skjölin. Það er síðan mismunandi fyrirkomulag hjá barnavernd-
arnefndum eftir sveitarfélögum en yfirleitt eru þetta þrjú til
fimm viðtöl við umsækjendur. Starfsmaður barnaverndarnefndar
skrifar skýrslu sem er í raun mikilvægasta plaggið í þessu ferli.
„Þetta ferli truflar fólk oft en við megum ekki gleyma því að
það er verið að meta fjölskylduna,
hvort hún sé hæf til að ættleiða
barn þar sem það er alltaf verið að
hugsa um hag barnsins. Það verða
líka allir að átta sig á því að þetta
barn er til og býr við einhverjar
aðstæður og aðstæðurnar sem
barnið fer í,“ segir Kristinn. Það eru
nokkur dæmi um það að umsækjendum hafi verið hafnað og
þá er þar oftast fjárhagur eða heilsa sem spilar inn í. Eina landið
sem er með kröfur um ákveðna eignastöðu foreldra er Kína en
umsækjendur verða að eiga eignir upp á 80.000 dollara til að
vera gjaldgengir, en í öðrum samstarfslöndum eru reglurnar í
samræmi við íslenskar reglur, þ.e. að fjárhagur skuli vera traustur.
4 Skýrsla barnaverndarnefndar er send til Sýslumannsembættisinsí Reykjavík og þar er skýrslan metin. Ef sýslumaður er í vafagetur hann leitað til ættleiðinganefndar sem er ráðgefandi
líkt og barnaverndarnefnd. Sýslumaður
tekur síðan endanlega afstöðu. Einhver
dæmi eru um að sýslumaður hafi synjað
umsækjendum. Þann úrskurð er þá hægt
að kæra til innanríkisráðuneytisins og
eru dæmi um að úrskurði sýslumanns hafi
verið snúið við.
5 Þegar forsamþykki liggur fyrir ganga umsækjendur frá öllumgögnum, eins og til dæmis að safna vottorðum og að láta þýðaumsögn barnaverndaryfirvalda, og senda til erlendra yfirvalda.
6 Eftir að erlend yfirvöld fá umsóknina í hendur líður nokkur tímiþar til unnið er úr henni og hún samþykkt, mislangur eftir þvíum hvaða land er að ræða. Síðan kemur að því að væntanlegir
foreldrar fá upplýsingar um barnið. Oftast fá þau mynd ásamt
læknisvottorði, skírteini með nafni barnsins og fæðingardegi
og fleiri upplýsingar ef til eru.Væntanlegir foreldrar skrifa þá
undir yfirlýsingu um að þeir óski eftir að ættleiða þetta barn og
þá tekur við ákveðinn biðtími á meðan kerfið í upprunalandi
barnsins lýkur við frágang málsins.
7 Foreldrarnir leggja í ferð til að ná í barnið sitt.Ferðalögin taka 2-6 vikur, allt eftir því frá hvaðalandi börnin koma. Börnunum er fylgt eftir
fyrst eftir heimkomu. Þau fara í læknisskoðun á
Barnaspítalanum þegar þau koma til landsins og
síðan er þeim fylgt eftir af félagsráðgjöfum en
upprunaríkin gera kröfur um að fá eftirfylgnis-
skýrslur eftir að heim er komið.
Ættleidd börn á Íslandi í gegnum
Íslenska ættleiðingu á árunum 2004-2012
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
28
35
8
20
13 14
18
19
15
Indland Kína Kólumbía
Tékkland Tógó
Börn með skilgreindar þarfir, frá Kína
HAGSMUNIR BARNSINS HAFÐIR AÐ LEIÐARLJÓSI
Finna foreldra fyrir
börnin
ÞAÐ ERU BÆÐI FJÖLMARGAR OG MJÖG SVO ÓLÍKAR ÁSTÆÐUR FYRIR ÞVÍ AÐ FÓLK TEK-
UR ÞÁ ÁKVÖRÐUN AÐ ÆTTLEIÐA BARN. ÞEIR ÍSLENDINGAR SEM SÆKJAST EFTIR ÞVÍ AÐ
ÆTTLEIÐA BÖRN UTAN ÚR HEIMI GERA ÞAÐ MEÐ MILLIGÖNGU ÍSLENSKRAR ÆTTLEIÐ-
INGAR. Í ÞESSU FERLI ERU HAGSMUNIR BARNSINS HAFÐIR AÐ LEIÐARLJÓSI OG MARK-
MIÐIÐ ALLTAF AÐ FINNA BARNINU GOTT OG ÁSTRÍKT HEIMILI.
Signý Gunnarsdóttir signy@mbl.is
Úttekt