Bæjarins besta


Bæjarins besta - 10.12.2009, Blaðsíða 15

Bæjarins besta - 10.12.2009, Blaðsíða 15
FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 2009 15 staðar - Þegar ég var unglingur skrópaði ég mig út úr flestum kúrsum í menntaskólanum vegna þess að ég lá á bókasafninu og garfaði í Marx og Dostójevskí, Rimbaud og Ginsberg. Samfé- lagið er ekkert síður í Rimbaud en Marx, pólitíkin er ekkert síður í Gertrude Stein en Saramago. Ekkert síður í bókunum á bóka- safninu en því sem gerist í kenn- slustofunum – ekkert síður á böll- um og börum en í bókum. Það er einfaldlega úti um allt. Og sá sem hefur ekki áhuga á málefnum samfélagsins hefur ekki áhuga á neinu, punktur. Það er einfald- lega dauð sál.“ – Og sá sem ekki hefur áhuga á bókmenntum? „Hann á einfaldlega alla mína samúð. Það er vissulega menning utan við bókmenntirnar - portú- galski rithöfundurinn Saramago sagði að gáfaðasti maður sem hann hefði hitt hefði verið ólæs. Það er bókmenntunum mikil- vægt, tel ég, að losna við þá kreddu að þær séu í sjálfum sér nauðsynlegar eða heilagar. Það þarf enginn á því að halda að hafa lesið bók til að lifa almenni- legu lífi. Á persónulegu leveli get ég alveg viðurkennt að mér þykir hugmyndin um líf án bók- mennta voðalega leiðinleg – en það er bókmenntanna að gera sig gildandi, rithöfundanna að skrifa eitthvað mikilvægt, skáldanna að nálgast heilagleikann. En það á ekki, eins og er alltof algengt, að taka mikilvægi bókmennta sem sjálfsögðum hlut og ýta bókum að börnum eða fullorðnum eins og þær séu vítamín. Það er óttalega mikið af ruslhugsun í bókum, rétt eins og það er mikið um gull og gómsætar gersemar. Og það er ekki alveg sama hvað maður les.“ Alltof innvikl- aður í Ísafjörð Aftur að samfélaginu, sem bókmenntirnar - vonandi - endur- spegla. Heldurðu að þeir sem alast upp á landsbyggðinni hafi aðra sýn á samfélagið en þeir sem alast upp á höfuðborgar- svæðinu? „Ég held að allir séu markaðir uppruna sínum og það er annað að alast upp niðri í Sundstræti en í Breiðholtinu. Síðustu tvær skáldsögur mínar hafa báðar gerst í Reykjavík, og sú fyrsta gerðist að mestu í bát á leiðinni til Danmerkur og svo í Kaup- mannahöfn. Ég hef stundum furðað mig á því hvers vegna ég skrifi ekki meira um Ísafjörð eða Vestfirði og aldrei komist að neinni niðurstöðu. Ég man eftir því að hafa hitt Reykvíking í Önundarfirði einu sinni sem var búinn að læra nöfnin á öllum hólum og hæðum, kominn í lopa- peysu og rifnar gallabuxur, æstur í kindur og fisk eins og það hefði aldrei sést neitt jafn stórkostlegt eða jafn raunverulegt á jörðinni fyrr eða síðar. Til Ísafjarðar koma túristar og segja mér að fjöllin séu falleg eða það sé vond lykt af slorinu. Ég sé þetta ekki, ég er alveg ger- samlega blindur á fegurð fjall- anna eða fýlu slorsins, nema kannski rétt fyrstu fimm mínút- urnar eftir að ég kem heim. Ég átta mig á því hvað fólk er að tala um, en ég finn ekki fyrir því á sama hátt og utanbæjarmaður. Ekki svo að skilja að mér þyki ekki vænt um fjöllin, þau eru bara meira eins og til marks um eitthvað annað – þau eru vegg- irnir heima hjá mér og það eru ekki veggirnir sem skipta máli heldur fólkið sem dvelur á milli þeirra. Reykjavík þekki ég hins vegar passlega vel til að hafa þá fjarlægð á hana að geta sagt eitt- hvað um hana sem skiptir máli. Ég er alltof innviklaður í Ísafjörð, held ég.“ En nú ertu búinn að búa er- lendis í nokkur ár. Skapar ekki fjarlægðin svigrúm til að fara að sjá Ísafjörð í skýrara ljósi? „Mér sýnist ekki. Það er hægt að taka strákinn úr Ísafirði, en Ísafjörður verður ekki tekinn úr stráknum. Hann á ég skuldlaust og gæti ekki losnað við hann þó ég vildi.“ – Ég veit að það er klisja, en hugtakið „hinn reiði ungi maður“ kemur alltaf upp í hugann í sambandi við þig. Nú ertu orðinn þrítugur og nýorðinn pabbi. Eitthvað farinn að mildast? „Ég veit það ekki. Ég hef aldrei upplifað mig sem það sturlaða hörkutól sem sumir hafa kallað mig. Ég held að Gæska sé síst mildari skáldsaga en hinar fyrri. Ég er kannski ekki alveg jafn orðljótur og ég var þegar ég var tvítugur, en það er heldur ekki það sama að vera gamall og orð- ljótur og ungur og orðljótur. Það langar engan að verða Sverrir Stormsker eða Ástþór Magnús- son, það er einfaldlega ekki heillandi hlutskipti. Fyrsta skáld- sagan mín, Hugsjónadruslan, fjallaði að einhverju leyti um þessa undarlegu tvískiptingu til- finningalífsins, að karlar og konur væru ýmist mild eða hörð, en ekki bæði. Ég vil helst vera mildur þegar tilefni er til, þegar ég er að knúsa konuna mína eða kitla strákinn. En það þýðir ekki að grundvallarafstaða mín til lífs- ins sé mildin ein – sumt á ein- faldlega ekki skilið neina mildi og ég hef ekki í hyggju að gera mildina að mínu ævistarfi. Ég vil vera í flúxus í veröldinni, vil að tilfinningar mínar og afstaða stjórnist af þeim aðstæðum sem ég er í. Ég er hvorutveggja mildur og harður og legg mig fram um að finna fyrir mér hvort heldur sem er - lífið er of stutt til að maður eyði því í einhverri lá- deyðu. En ég er í mildari aðstæð- um með heimili, konu og barn en þegar ég bjó í 6 fermetra kytru við Hringbrautina og eyddi námslánunum mínum í bjór og vitleysu. Að því leytinu til er ég áreiðanlega miklu mildari.“ – Gæska er engan veginn mild bók, þótt fyndin sé á köflum er undiraldan þung og ádeilan sterk. Verður það sama upp á teningn- um í næstu skáldsögu? „Ég hef satt að segja ekki hug- mynd. Ég er rétt að byrja að kortleggja næstu skáldsögu og veit ekki einu sinni hvort ég noti það kort eða geri nýtt. Ég geri heldur ráð fyrir að næsta skáld- saga verði öðruvísi, ég er með svo mikla mótþróaþrjóskaröskun – vil helst vera ósammála sjálfum mér og halda á nýjar slóðir. Hún verður kannski pólitísk. Og kannski ádeila. En hún verður á einhverjum öðrum nótum, leikin í einhverjum öðrum skala á önnur hljóðfæri,“ sagði Eiríkur Örn Norðdahl, rithöfundur. – fridrika@bb.is

x

Bæjarins besta

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bæjarins besta
https://timarit.is/publication/1104

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.