Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.2010, Blaðsíða 18

Á M I Ð V I K U D E G I
96 ÞÚSUND Á AVATAR
Kvikmyndin Avatar situr enn á toppnum yfir aðsóknarmestu
kvikmyndir í bíóhúsum landsins. Á eftir koma Sherlock
Holmes og Bjarnfreðarson. Mamma Gógó er í 4. sæti og ný
inn á lista er myndin Planet 51 sem stekkur beint í 5. sætið. Nú
hafa rúmlega 96 þúsund Íslendingar séð Avatar en hún hefur
setið í 6 vikur á listanum og halað inn meira er 116 milljónir.
18 MIÐVIKUDAGUR 27. janúar 2009 FÓKUS
Það er víst óhætt að segja að síð-
asta helgi hafi verið íslensk í leikhús-
um borgarinnar. Þrjú ný íslensk leik-
rit voru frumsýnd frá fimmtudegi til
sunnudags og skal nú stuttlega greint
frá þeim og hvernig þau fóru í undir-
ritaðan við fyrstu kynni.
Komplexar í
Nemendaleikhúsinu
Fyrst í röðinni var leikrit Sigtryggs
Magnasonar Bráðum hata ég þig í
Nemendaleikhúsinu, annað verkefni
útskriftarhópsins í ár. Þetta er í aðal-
atriðum hefðbundið fjölskyldudrama
um fjórar systur sem koma sam-
an eftir langan aðskilnað í jarðarför
móður þeirra. Að sjálfsögðu eru ýmis
fjölskylduleyndarmál grafin undir yf-
irborðinu: gamall sársauki, gamalt
svekkelsi, óútkljáð og óuppgert, sem
brýst svo fram í erfisdrykkjunni og eft-
irleik hennar. Mér finnst ekki ástæða
til að rekja það frekar hér; sjón er sögu
ríkari, eins og þar stendur. Þetta er
lipurlega saminn texti og hélt athygli
manns ágætlega lengst af, þó að tæp-
ast búi hann yfir þeirri sálfræðilegu
dýpt sem hefði þurft til að gera þessi
samskipti öll trúverðug; framvindan
virtist einkum knúin áfram af gamal-
kunnum hugmyndum um kynferð-
islegar bælingar sem hér eru látnar
enda í þreföldum samfara-klímax,
býsna grafískt útfærðum af leikstjóra
með hjálp leikmyndar og ljósa. Fyrir
minn smekk gerði það ekki mikið fyr-
ir verkið. Annars var leikmyndin vel
heppnuð og ljósabeiting til fyrirmynd-
ar, enda Egill Ingibergsson pottþéttur
í sínu fagi.
Leikendur stóðu sig vel; þetta er
býsna góður hópur og ættu flestir að
eiga möguleika eftir útskrift. Sem fyrr
vakti þó Hilmar Guðjónsson mesta
athygli fyrir einkar sannferðuga túlk-
un; hér lék hann sambýlismann einn-
ar systurinnar, íslenskan alþýðustrák,
svolítið búralegan en alls ekki slæman
í sér – ætli við þekkjum ekki flest týp-
una. En eitt skil ég ekki: hvers vegna
í ósköpunum setti leikstjórinn, Una
Þorleifsdóttir, þetta upp í svona hægu
tempói? Þó að persónurnar eigi ef-
laust að vera frekar lokaðar og inn í sig,
flestar þeirra alltént, var ekkert, það ég
gat séð, í lýsingu þeirra eða samskipt-
um, sem kallaði á slíkan hægagang.
Tveir tímar án hlés með ekki meiri
dramatískri spennu, það er nú held-
ur mikið á áhorfendur lagt, og enginn
greiði við verkið, öðru nær.
Samtíðin í Borgarleikhúsinu
Á föstudagskvöld var komið að nýj-
um leik þeirra Halls Ingólfssonar, Jóns
Atla Jónassonar og Jóns Páls Eyjólfs-
sonar á Nýja sviði Borgarleikhúss-
ins. Þeir kalla sig Mindgroup og leik-
inn Góðir Íslendingar. Þeir félagar
sýndu í fyrra á þessu sama sviði ekki
óáþekkan satíruleik, Þú ert hér, sem
mér fannst undarlega lítið fara fyrir og
ekki fá þá athygli í kynningu og um-
ræðu sem hann átti skilið. Hann beit
ágætlega á sukkið og svínaríið sem við
höfum horft upp á og þurfum nú öll
að borga fyrir að hafa látið viðgangast;
hann var líka skemmtilega leikrænn.
Skeytingarleysi hins venjulega Ís-
lendings, meðal-jónsins, hugsun-
ar- og afskiptaleysi okkar allra, átti
greinilega að vera helsti skotspóninn í
Góðum Íslendingum. Sem fyrr standa
þeir þremenningar á sviðinu, en hafa
nú fengið til liðs við sig fjóra leikara:
Halldór Gylfason, Berg Þór Ingólfsson,
Halldóru Geirharðsdóttur og Dóru Jó-
hannsdóttur. Þessi hópur er lokaður
inni í einhvers konar búri úr vírdrusl-
um; þar flýtur allt í gluggabréfum sem
þau eru að sanka að sér, nánast eins og
úti á þekju; þau eru þarna þegar áhorf-
endur koma inn og einnig þegar þeir
fara út. Útgangurinn á þessu liði er all-
ur fremur kyndugur; þó er víst engin
ástæða til að efast um að þarna séu
„góðir Íslendingar“ á ferð. Í baksýn er
veggur með mörgum sjónvarpsskjá-
um með síbreytilegum myndbrot-
um sem enginn horfði þó á nema rétt
þegar eitthvað var kynnt með þess-
um venjulegu látum sjónvarpsfrétt-
anna; fyrst kom forsetinn og tilkynnti
að hann ætlaði að láta okkur kjósa um
Icesave, síðast voru það auglýsingar á
kjúklingum sem fólkið glápti á eins og
naut á nývirki, áður en það snéri aft-
ur að sínu. Sem sagt: enginn greinar-
munur á stóru og smáu í sljóum heila-
búum sjónvarpsfíklanna. Öðru hverju
er eins og opnist fyrir gátt yfir sviðinu
og heljarskammtur af nýjum glugga-
bréfum hrynur yfir hópinn; á því geng-
ur allan leikinn. „Samræður“ fólksins
eru mestanpart fólgnar í því að það
segir af sér sögur, gerir grein fyrir ýms-
um viðbrögðum sínum og lífsviðhorf-
um; í reynd eru þetta langmest eintöl,
því hér er enginn í sambandi við ann-
an og trúlega minnst við sjálfan sig.
Óneitanlega sveif andi absúrdismans
yfir vötnum, en það var þá pólitískur
absúrdismi – sem var kannski, þegar
öllu er á botninn hvolft, skásti absúr-
disminn.
Það var margt reglulega smellið í
þessu sem auðheyrilega hitti í mark
hjá áberandi velviljuðum áhorfenda-
hópi á frumsýningu. Þetta varð bara
alltof, alltof langt, tilbreytingarlaust og
fyrirsjáanlegt – sem var líka auðfundið
á áhorfendunum, þó að þeir væru allir
af vilja gerðir að hafa gaman af og láta
leikendur finna það. Það væri auðvelt
að kenna því um að leikstjóri og höf-
undur/höfundar hafi sjálfir verið uppi
á sviði; það hefur sjaldnast þótt giftu-
samlegt, eftir að leikhúsið sagði skil-
ið við stjörnudýrkun nítjándu aldar-
innar, að hræra því svona hressilega
saman. En nú voru þeir félagar allir á
sviðinu í Þú ert hér og þar gekk það
svo ljómandi vel. Kannski var ástæð-
an sú að hér voru þeir með fleiri leik-
ara sem voru sumir áberandi illa nýtt-
ir; ég nefni Halldór Gylfason og ég
hefði líka viljað sjá meira til Halldóru
Geirharðsdóttur. En ég skal játa að ég
fæ seint nóg af Halldóru þegar hún er
í essinu sínu. Hún er örugglega einn af
vannýttum snillingum leikhússins og
sýndi það enn og sannaði; fór meist-
aralega með síðustu ræðu sína um
konuna sem efnaðist skyndilega og
tapaði svo aftur öllu jafn skyndilega,
en reynir bara að vera jákvæð og taka
hlutunum með æðruleysi. Á því and-
artaki náðist þetta hárrétta jafnvægi
milli kómedíu og tragedíu sem var svo
miklu meira af í Þú ert hér.
Og meðal annarra orða: mér
finnst að Jón Atli ætti að einbeita sér
að skriftunum en halda sig fjarri leik-
sviðinu. Þangað á hann sannast sagna
ekki meira erindi en hver annar. Jón
Páll er hins vegar afbragðs leikari og
ég vildi gjarnan sjá hann leika meira
og oftar, þó að þá myndi ég að öðru
jöfnu mæla með því að hann léti aðra
stýra sér. Hallur getur verið spaugilega
aulalegur, að vísu á nokkuð einni línu;
að þessu sinni byrjaði hann sýning-
una ágætlega, þó að hvorki færi hann
þá né síðar fram úr prestinum í Þú ert
hér.
Strindberg og Þór í Iðnó
Það var ánægjulegt að koma í Iðnó
á sunnudagskvöldið, þetta hús sem
er svo þrungið andblæ löngu liðinna
leikkvölda. Af hverju finnst manni þau
öll hafa verið góð, í endurminning-
unni?! Að þessu sinni tróð flokkur leik-
enda undir stjórn Ingu Bjarnason þar
upp með leikrit eftir Þór Rögnvalds-
son sem nefnist því einfalda nafni Til-
brigði við stef. Stefið er fengið úr leik
Strindbergs, Hinni sterkari, sem fram
fer á kaffihúsi; þar setjast tvær kon-
ur við sama borð; þær hafa þekkst
fyrir þó fátt hafi verið með þeim um
skeið, önnur lætur móðan mása, hin
segir ekki neitt – ekki með orðum, en
því meira með þögulum viðbrögð-
um. Á daginn kemur að þær hafa bar-
ist um sama manninn; rimma þeirra
snýst að sjálfsögðu um hvor sé „hin
sterkari“, eiginkonan eða viðhaldið,
því að Strindberg var á þeim árum,
er hann samdi leikinn, afar upptek-
inn af „glímu kynjanna“, valdabaráttu
karla og kvenna í ástar- og hjúskap-
arsamböndum. Sjálfur stóð hann í
erfiðum skilnaði um það leyti, skiln-
aði sem lagðist svo þungt á hann að
hann missti nánast vitið og þurfti að
skrifa sig frá ósköpunum – sem hann
gerði í þessum leik og ýmsum öðr-
um. Af hverju skyldu þeir aldrei sjást
á íslenskum sviðum nú orðið? Sýn-
ing leikflokksins, sem nefnir sig engu
sérstöku nafni, fer ekki fram í aðals-
alnum, heldur veitingasalnum á efri
hæð; áhorfendur sitja við borð eins og
á kaffihúsi sem er vel til fundið, því að
leikurinn – eða öllu heldur leikirnir –
fara, sem fyrr segir, fram í þess konar
umhverfi.
Fyrrnefnt stef Strindbergs tekur
Þór sem sé upp og býr til fjögur til-
brigði við, lauslega sniðin að íslensk-
um samtíma: fyrst er texti Strindbergs
leikinn, svo koma tilbrigðin í sama
mynstrinu: tvær konur hittast á kaffi-
húsi og einnig tveir karlar; í flestum
tilvikum er einhvers konar þríhyrn-
ingsflækja að baki. Það er út af fyrir
sig aðdáunarvert þegar höfundar sýna
slíkan kjark að leggja sinn eigin texta
upp að texta Strindbergs, þó naum-
ast verði sagt að Þór hafi nokkru sinni
náð strindbergsku flugi; atriðin fannst
mér býsna misáhugaverð, „samtöl“
kvennanna yfirleitt betri en karlanna
(kannski af því þær lágu nær Strind-
berg); einkum var síðasta samtalið
röflkennt og á mörkum þess að vera
boðlegt. Auk þess hygg ég að betur
hefði farið á því að enda ekki sýning-
una á því, heldur hafa það strax á eft-
ir hléinu – ef það átti á annað borð að
vera inni – og leyfa konunum að ljúka
leiknum.
Leikendurnir fjórir, Lilja Þórisdótt-
ir, Valgeir Skagfjörð, Guðrún Þórðar-
dóttir og Gunnar Gunnsteinsson, hafa
lítið sést á undanförnum árum, þó að
öll séu þau menntaðir leikarar. Ekki
má heldur gleyma Ólafi Þór Jóhannes-
syni í hlutverki þjóns. Þau skiluðu öll
sínu mjög sómasamlega og ástæðu-
laust að hampa einum umfram ann-
an. Búningarnir féllu vel að verkinu
og yfirleitt fór ágætlega um leikinn
þarna í kaffisalnum. Það hefur verið
undarlega dauft yfir Iðnó það sem af
er vetri; þar hefur verið lífleg leikstarf-
semi síðustu ár og illt til þess að vita ef
hún á að verða eitt af fórnarlömbum
kreppunnar. Jón Viðar Jónsson
Íslensk helgií leikhúsunum
NEMENDALEIKHÚS LHÍ:
BRÁÐUM
HATA ÉG ÞIG
eftir Sigtrygg Magnason
Leikstjóri: Una Þorleifsdóttir
Leikmynd og búningar: Axel Hallkell
Jóhannesson
Ljósahönnun: Egill Ingibergsson
Hljóðmynd: Högni Egilsson
LEIKLIST
IÐNÓ:
TILBRIGÐI VIÐ STEF
eftir Þór Rögnvaldsson
Leikstjórn: Inga Bjarnason
Búningahönnun: Fitore Berisha
Ljós: Jóhann Bjarni Pálmason
LEIKLIST
MINDGROUP Í SAMVINNU VIÐ L.R.
GÓÐIR
ÍSLENDINGAR
Handrit, leikmynd og leikstjórn:
Mindgroup
Lýsing: Björn B. Guðmundsson
Leikgervi: Sigríður Rósa Bjarnadóttir
og leikhópurinn
Búningar: Stefanía Adolfsdóttir og
leikhópurinn
LEIKLIST
Góðir Íslendingar „Skeytingarleysi
hins venjulega Íslendings, meðal-jónsins,
hugsunar- og afskiptaleysi okkar allra, átti
greinilega að vera helsti skotspóninn í Góðum
Íslendingum. “ MYND GRÍMUR BJARNASON