Alþýðublaðið - 31.10.1932, Blaðsíða 3

i AMSVÐUBftAÐTÐ ______ ______________________________3
»1 grundvallar. Þar að auM verð-
ur Reykjavíkurbær ýmist að taika
féð að láni fitam yfir það, sem
rikissjóður greiðir, eða knefjá inn
aJ þeg'num bæjanms, en í Hafn-
arfirði er minstur hlutinn telýnn
áð láná, heldur er náttúran látin
giteiða á þann hátt, að láta þetta
atvinnutæki starfa eftir þvi, sem
löng eru á.
Moggi galar hátt um tap á
„Mai" 1931. Það er viðurkent hið
versta ár, sem yfir íslenzka út-
gerð hefir kemað hvað verðlag
afurða snertir, og þess að auld
frumbýl’ngsár „Mai“-útgerðarinn-
ar. Vill nú Moggi upplýsa tap á
nekstii ýrn'sra skipa? Ég skora á
Mogga að birta hversu miklu hin-
Hf ýmisu toganar hafa tapað áiið
1931 og nefna þá líka línugufu-
skipin um leið. Eimi línugufu-
bátur undir dásamlegri stjórn!!
var s. 1. vetur seldur með um
20 þús. króna sjóðveðum frá ár-
inu 1931. Kannske líka þar hafi
verið Ögreidd útgerðarstjóralaun-
in?
En hvernig sem þessir Mökkur-
kálfar íhaldsins reyna að spiila
áliti almennings á bæjarútgerðinni
j Hafnarfirði, þá er það víst, að
áú er upprisin sterk krafa al-
inennings uin það, að þau bæjait-
íélög, — t. d. Reykjavík —, sem
«Eu yfirfull af vinnandi höndum,
sem fá ekki vinnu, taki að sér
einhveTsn atvinnurekstur til þess
að sja vinnufúsum mönnum fyr-
ir vinnu og minka nieyð almenu-
ings, skapa heilbmgt atvinnulíf,
sem eigi er háð dutlungum, ein-
valdra einkabmskara. Og það skal
étg fullvissa Moggadótið um, að
þessi krafa er þegar orðin sterk
iieðal reykvískra sjómanna; og
undan henná sígur íhaldið á ó-
•giæfuhlið sína, en til gæfu og
geugis hinum vinmiandi lýð.
Paö má geta þess til fróðleiks
lesendum blaðlsins, að á bæjar-
stjórnarfundi hér nýlega bar
Bjami Snæbjörnsson þingmaður
iram tillögu um að leggja bæjar-
itgerðina niður; tillögunni var
andmælt meðal annars af flokks-
aœanni hans, Ás,gr. Sigfússyni, og
vitanlega var hún feld. En þetta
sýnir veikan mátt hafnfirzka í-
baldsins til að vinna þessu holla
fyrirtæki tjón. Og áneiðanlega
yrði það fyrsta verk íhaldsins í
Hafnarfirði, ef það kærnist til
valda, að taka fyrir, þess konar
viðleitni til atvinnubóta.
Að sinni mun ég láta staðar
Bumið, en mun bráðlega gera
samanburð á tilhögun og sitörfum.
bæjarstjómarhmar í Reykjavík og
Hafnarfiröi.
Hafnarfirði, 22/10.
A lpijd\aflokksmminr.
Málverkasýning
Magnúsar Á. Ámasonar í Póst-
bússtræti 7 er opin tíil kl. 10 á
kvöldin. Siðasti sýnfogardagurinn
•r á morgun.
Okraiarnir oo kreppan.
Það er nýlega fallimi dómur
í Kaupmannahöfn, sem er eftir-
tekrtarverður fyrir okkur Reykvik-
inga. Hú&ameistari noklcur þar í
borg hafði tekið að sér byggingu
nokkurra húsa, en komst, eins
og fleiri nú á þessum kreppu,-
tímum, í peningavandræði. Bank-
arnir lokaðir þar, eins og hér,
fyrir öllum Jánum.
Sneri húsameistarinn sér því til
manns, sem hann vissi um að var
vanur að selja peninga á ledgu,
og bað hann ásjár. Maður þessi
var það, sem við hér i hæ köll-
um okrara. Okrari þe&si var ekki
svo staddur, að hann gæti sjáif-
ur veitt lán,, en sagði að kona sín
hefði peninga, sem hún gæti lán-
að. Var frúin fús til lánveitíngar,
en vildi hafa eitthvað fyrir snúð
'sinn, ein,s og fíeiri. Afhenti húsa-
meistarinn frúnni, eða utmboðs-
manni hennar, sem var sjálfur
ektamakinn, \ixla vel tryggða og
áví-sanir fyrir samtals 24 þús. kr.
En ekki gat frúin látið meira
fyrir þetta en röskar 13 þúsund
krónur. Þótti húsameistara þetta
dýr biti, en hann varð að hafa
það; því vandræðin voru hjá hon-
um. Kom svo að skuldadögun-
umi, en þa var nú fyrir húsa1-
meistaranum eins og oft vill
verða, að hann gat ekki enduT-
borgað nema rúmar 18 þús. Irr.
Varð því að gefa frúnni víxla
fyrir hinum eftirstandandi 6 þús.
krórium, Þegar að skuldadögum
þeirra víxla kom, hafði húsameist-
arinn séð sig um hönd; áleit að
frúin hefði fengið nóg fyrir snúð
sinn, þar sem hann hefði boigað
röskar 18 þús. kr. fyrir þær 13
þús., sem hann fékk. Neitaði honn
því að borga víxlana. Það kom
til máls, og var húsameistarinn
dæmdur til að borga þessa 6
þús, kr. víxla með öllum kostn-
aði En þá ýfðist húsameistar-
inn allur og stefndi frúnni aftur
og krafðist þess, að hún endur-
borgaði sér, þessar 6 þús. kr. Fara
svo ekki fleiri sögur af viðskift-
um þeirra aðrar en þær, að dóm-
ur féll í málinu og var hann á
þá leið, að frúin var dæmd til
að greiða húsameistaranum aftur
þessar 6 þús. kr., ásamt 200 kr.
í málskostnað og sekt fyrir að
mæta ekki í rétti. Dómarinn, leit
svo á, að frúin hefði fengiö nóga
greiðslu á láninu, 18 þús.. fyrir
13 þús. krónur um stuttan tíuia,
og það, að krafist væri svona gíf-
uriegrar endurgreiðslu, yæri ó-
leyfilegt eftir dönskum lögum,
þar eð auðséð væri, að hér værii
verið að nota neyð annara sér
til hagnaðár.
Svona líta frændur okkar, Dan-
ir, á starfsemi okraranna þar í
landi.
En hvernig er það hér hjá oss ?
Nú á þessum kreþputímum er
ómögúlegt að fá sér peningalán
íiér í Reykjavík, nema hjá hinum
svo kölluðu okrurum, mönnum,
sem einhverja peninga hafa og
nota sér neyðina á þann hátt,
að vextirnir af vel tryggðum
víxlurn, — og aðrir víxlar eru
ekki keyptir af okrurunum —,
verða oft oig tíðum alt að 100o/o!
um árið og enda meir, og framr
lenging fæst ekki nema með afar-
kjörum. VeÖdeildarbréf kaupa
þeir fyrir 2/3 ákvæðísverðs og
skuldabréf méð veði í húsum með
alt að 40o/o affölium. Einn ill-
ræmdastur af þessum okrurum
Reykjavíkur er, eftir þvi sem
Tíimanum 9. april þ. á. segist
frá, Metúsalem Jóhannsson, Ing-
ólfsstræti 16. Hann um&etur í tugr
usn þúsunda, jafnvel hundruðum
þúsunda árlega í þessum pappír-
uim og hefir til þess aöstoðar-
mann við ininköllun og önnur ó-
Jþrifaverk 1 sambandi við það, Pét-
ur Jakobsson innheimtumamn frá
Skollatungu, sem ekki lætur sér
alt fyrir brjósti bienna. Stund-
um lætur hann Pétur líka kalla
inn víxlana undir sínu nafná, og
virðist því svo sem Pétur sé eig-
andinn.
En nú er spurningin: Eru þess-
ar stóru upphæðir, sem Metú-
salem hefir undir höndum og
aðrir hans líkar, taldar fram tíl
skatts? Mér leikur grunur á að
svo sé ekki, enda gera þessir
herrar alt, sem hægt er, til að
fela hina réttu eigendur. Þeir
kaupa engin skuldabréf önnur en
þau, sem stíluð eru á „handhafa",
og þeir forðast eins og heitann
eldinn að kvitta með sínu nafní
víxla, sem borgaðir eru, til þess
að ekki komist upp, hver eig-
andinn hefir verið.
En þetta hvort tveggja gerir
það að verkum, að ekki þarf
að telja þessar stóru upphæðir
fram til skatts, og svíkja þeir
því ríkis- og bæjar-sjóð um stór-
ar upphæðir árs árlega. Hvað
segja menn t. a. m. um það,
að annar eins maður og Metú-
salem áður nefndur geldur ekki
nema um 185 kr. í tekju- og
eigna-skatt? Og þó er yitanlegt,
að Metúsalem lánar út og kaupir
víxla og skuldabréf fyrir ef ti’
vill hundruð þ 'sunda. Hvaðan era
þessir peningar og hvar liggja
víxlarnir og skuldabréfin, og hver
tehir þau fram til skatts?
Eitt sinn eignaðist Metúsalem
nokkur handhafa-skuldabréf fyrir
samtals 80 þús. krónur, en fyrir
sérstök óhöpp varð hann að taka
skófatnað fyrir þessar krónur, og
hefir hann nú legið með skófatn-
aðinn. Hefir sú eign veiúð talin
fram til skatts?
Mér hefir skilist, að rikis- og
bæjar-sjóður væru ekki svo fullfí
af peningum, að ékld væri rúm
fyrir nokkrar krónur þar í við^-
bót.
Því er verið að geyma krón-
urnar í Ingólfsstræti 16 eða á
KKáTastíg 12?
Ari Þój'Aœ'Son.
Reynftréná StafafelXi.
Fyrir tuttugu árum útvegaðl
ungur bóndason í Austur-Skafta-
fellssýslu sér nokkrar reyniviðar- .
hríslur og plantaði þeim heima
við bæinn sinn. Hann hirti þessl
ungviði sín svo að þau döfnuðu
vel, og eftir tvö ár bætti hann
mörgum nýjum við.
Hann lét sér ekki nægja það,
að brekkurnar ofan við túnið og
langt inn eftir dalnum eru vafðar
í birkikjarri og alls konar blóm-
jurtum, eða þö klettafrúmar prýðl
standbergið ofan við bæinn og
bláklukkurnar fagurliti hölana í
túninu. Hann vildi fá skóginn
heim í hlað og hann fékk það.
Reyniviðarhríslurnar eru ni
orðnar að stórum og fallegum
trjám, til prýðis og ánægju fyrir
heimilið, og lika til gagns, því
tién, sem eru í mörgum röðum
skýla alveg á einn veg afar-stór-
um matjurtagarði.
í sumar er ég var á Stafafelli
mældi ég hæð trjánna. Hæsta tréð
af þeim, sem nú eru tuttugu ára,
var fimm metrar og fjörutiu senti-
metrar, en hæsta tréð af þeim
f
sem er átján ára, var fimm metr-
ar og tíu sentimetrar, Nú hefir
nýlega mörgum trjáplöntum verið
bætt við i garðinn.
Sá, sem plantaði þessum trjáni,
sem ég hér hefi sagt frá, er Sig-
urður Jónsson bóndi á Stafafelli i
Löni.
' Ég vildi, að sem fleslir sveita-
piltar vildu taka hann sér til fyr-
irmyndar í þessu efni.
Geir Gigja,
Að safna fiimerkjutn.
Unglingar og fullorðnir um all-
an heim hafa gaman af þvi að
safna frímerkjum, en lítið mun
hafa verið gert af því hér á ís-
landi, og er þó sizt að unglingar
hafi meira við að vera hér en
erlendis. Ef til vill er ein orsökin
til þess hvað lítið hefir verið gert
að þessu hér, að menn hafa ekki
átt kost á leiðarvisi á íslenzku, né
handhægum bókum, að festa
merkin í.
Sumir safna frimerkjum frá öll-
um löndum, eftir því sem þeir ná
til. Aðrir safna eingöngu frá fáu'nt
löndum, t. d. að eins frá Noiður-
lðndum, eða að eins úr brezka
eða franska heimsveldinu. Sumir
safna eingöngu flugfrimerkjum
og enn aðrir safna eingöngu
frfmerkjum af einhverri sér-
stakri gerð, t. d. eingöngu
frímerkjum með mannamyndum,
dýramyndum eða landlagsmynd-
um. Um íslenzka frímerkjagerð
er það að segja, að þegar hátíða-
merkin eru undanskilin, hefir of
mikill hringlandaháttur verið í
henni, Við ættum að leggja niður
öll eldri frimerki í einu og taka
upp myndaflokk, sem notaður
væii i 5—10 ár. Til dæmis gætum