Fram - 20.05.1918, Blaðsíða 1

Sími 21 Sími 21
25teg.ai Vindlum
4 fást í verzlun
| SlG. SlGURÐSSONAR.
i\
Skófatnaður
dömu og herra er bestur
í verzl.
AALESUND.
12. ár
Siglufirðí 20. maí. 1918.
17. blað.
Hundrað ára
1818. — tuttugasti maí — 1918.
.isqitf ftrr;--í6vi sgiiifí: ? •,
■
* r -■' '1 ' v , .* -
í dag, fyrir hundrað árum löggilti konungur Islands, með sérstöku bréfi, Siglufjörð
sem verslunarstað. .,„o = - ; .; ;
Tinians djúpi er öld sem alda
eða gári á stærri báru;
mannsins æfi er hún hafið
ystu landa milli stranda
Bjarni Jónsson
frá Vogi.
Sigíufjörður, bærinn okkar, býst
hátíðabúningi í dag.
Tilefnið er, að heil öld er nú lið-
in síðan þessi afskekti fjörður var
löggiltur sem verslunarstaður. íhund-
rað ár er hann, lengst af fániennur
og fátækur, búinn að heyja lífsbar-
áttu sína hér »úti við Dumbshafið
kalda« og taka mörgum og marg-
víslegum framförum og stakkaskift-
um.
Hundrað ára—einnar aldar— gæt-
ir ekki mikið í megindjúpi tímans,
þó mannsæfinni sé slíkt árabil það
reiginhaf, er nær
»ystu landa milli stranda«
eins og skáldið segir í hinu spak-
lega kvæði sínu, því hver öld heiint-
ir starf margra kynslóða.
Það er því engin furða þótt kyn-
slóðinni, er lifir slík tímamót sem
þessi, finnist hún hafa margs að
minnast, finnist hún þurfa að staldra
við og svipast um. Finnist hún
verða að líta til baka af strönd tím-
ans, horfa yíir þann sjó sem þegar
er siglciur og gera sér sem Ijósast
hvað unnist hefir og — tapast. Og
ósjálfrátt, óafvitandi hvarflar hugur-
inn fram á leið, reynir að skygnast
inn í framtíðina, þó öllum sé það
vitanlegt að það huliðsheimahlið
opnast ekki ttl fulls fyrir neinum
þeim er nú stendur á ströndinni.
Öll tímamót eru eins og sjónar-
hæðir, sem hafa mismunandi víð-
sýni á boðstólum. F’eir, sem gefa
sér tíma til ófuriitillar dvalar á slík-
um sjónarhól, og sleppa önnum lífs-
ins um augnablik, njóta þessa út-
sýnis að meira eða minna leiti; og
það er ráðlegt að gefa sér tóm til
þess stundarkorn.
Pað fyllir huga manns viðkvæmni
og samúð að líta yfirharða baráttu
liðinna kynslóða, fyrir iífi sínu og
framtíðarvonum. Sjá eina taka við
af annari, stefna hærra, sækja djarf-
ara, komast lengra og verða þó að
skila miklu meiru óunnu en hún
hafði ætlað og viljað. Vér tökum
þá hiklaust undir með Einari Bene-
diktssyni er hann segir:
»Hið liðna, það sem var og vann,
er vorum tíma yfir.«
og þökkum og blessum
»hvert líf, sem græddi einn lítinn reit
og lagði einn síein f grunninn.«
Pað brýnir einnig fyrir oss skyld-
ur vorar við nútíð og framtíð, karl-
mannsluud vora og framsækni að
sjá sjógarpana gömlu. — sannkall-
aða útverði þessa afskekta fjarðar,
sem alla tíð hefir orðið að sækja
lífsbjörg barna sinna að nokkru leyti
í fang Ægis — greiða seglið og
halda ótrauða tll hafs, ekki á stórum
vel útbúnum vélabátum heldur á litl-
um áraskipum, sem virðast illa fær
um að mæta glettingum Ránar og
dætra hennar. Og heim sjáum vér
þá koma — flesta, því miður ekki
alla __ með blessaðan feng úr djúpi
hafsins, sóttan með rólegri karl-
mennsku gegnum hafrót og hregg.
Slíkar myndir þlasa við oss hvar-
vetna er vér lítum yfir liðna öld.
En hvað var Siglufjörðurfyrir hund-
rað ámm og hvað er hann nú?
Fyrir hundrað árum var Siglu-
íjörður strjálbygð, afskekt sveit en
ekkert þorp. Þormóðseyrin, sem all-
ur aðalhluti núverandi kauptúns stend-
ur á, var húsalaus, mannvirkjalaus
og mannlaus að kalla mestan hluta
ársins. Siglufjörður var dálítil verstöð
með landbúnað sem aðal atvinnuveg
og erfiðan þó, í veðra harðri útkjálka-
sveit, girtri torsóttum fjöllum á þrjá
vegu, og allir sem sóttu sjó héðan
voru sveitarmenn, stundargestir, sem
fóru til heimila sinna nær eða fjær
þegar yertíðin lauk. Og þetta hafði
Siglufjörður lengi verið og var mest-
an hluta liðinnar aldar, eða þar til
sjávarútvegur og þó einkum síld-
veiði, fór að verða atvinnuvegur sem
um munaði, en síðan eru varla tveir
tugir ára.
Síldveiðin var, fyrir þeim tíma síð-
an, nálega óþektur atvinnuvegur hér
við land. Enginn íslendingur kunni
að stunda hana að neinu ráði, eng-
in skip voru til veiðanna og fé var
ekki fyrir hendi. En hér var ekki
»stoð að stafkarlsins auð,« hér þurfti
á stórfé að halda til framkvæmda.
Frændur vorirNorðmenn.áttu skip,
höfðu fé í höndum og kunnu
að veiða, og þeir sýndu okkur,
hvernig þeir fóru að ausa auðæf-
æfunum uppúr sjónum hérna við
strendurnar eins og heima hjá sér,
ekki í hundruðum eða þúsundum
króna, heldur í tugum og hundruðum
þúsunda. Og þeirvölduíil þess af-
skekta fjörðinn okkar. Eftir þessu
hafði hann beðið, ónuminn að kalla,
árum og öldum saman með hálf-
opinn faðminn móti bláu úthaíinu
en örugga höfn inni.
Fað hafa verið mjög skiftar skoð-
anir manna um það á undanförn-
um árum, hvernig líta bæri á at-
vinnurektur annara þjóða hér vlð
land.
Sumir hafa talið það hreinasta
glapræði að hleypa útlendumatvinnu-
rekendum og auðmönnum inn fyr-
ir dyr hjá oss, því það muni leiða
til þjóðernisglötunar og að lands-
menn verði leiguþý erlendra auð-
manna þegar framlíða stundir.
Aðrir halda fram hinu gagnstæða,
telja það happ en ekki fár, að fá
útlenda dugnaðarmenn, meðfjármagn
handa milli, hingað til eflingar at-
vinnuvegum vorum, til þess að skapa
nýar atvinnu- og framleiðslugreinir,
sem verði lyftistengur sannrar vel-
megunar og geri þjóðina frjálsa, dug-
mikla, starfsama.
Vér erum í íitlum vafa um það,
hvor skoðunin sé réttari og þykj-
umst mega benda á afmælisbarnið,
bæinn okkar, sem nokkra sönnun
þess, að hinir síðastnefndu hafi rétt
fyrir sér í aðalatriðunum.
En vér höfum einníg opin augu
íyrir því, að hverju því kauptúui,
sem verður fyrir miklu erlendu að-
streymi, eru lagðar þungar skyldur
á herðar, sem þjóðinni allri er líf.s-
nauðsyn á að eigi sé brugðist
eða gleymt eitt augnablik.
Ressar skyldur eru fyrst og fremst
að læra — læra nýa og betri siði í
sem allra flestum greinum af þeim
aðkomumönnum sem æfðari eru og