Fram - 09.11.1918, Blaðsíða 1

Stúfasirtz
^ nýkomið í verslun
Sig'. Sigurðssonar.
f ¥3
II. ár.
Siglufirði Q. nóvember 1918.
44. blað.
armun gerir á milli þjóðanna og
þar sem þess eins er gætt, að taka
tillit til allra viðkomandi þjóða og
láta þær njóta jafnréttis.
f öðru lagi má eigr taka sérstakt
tillit til sérstakra hagsmuna neinnar
þjóðar eða þjóðflokka í neinni grein
samningsins nema það komi ekki í
bág við alþjóðahagsmuni.
í þriðja lagi meiga eigi nein sam-
tök, bandalag eða sérstakir samn-
ingar eiga sér stað innan allsherjar-
sambands jjjóðanna.
í fjórða lagi, og það hefir sérstak-
lega mikla þýðingu, má ekkert sér-
stakt, eigingjarnt viðskiftasamband
eiga sér staðinnan alþjóðasambands-
ins og engin viðskiftastyrjöld, við-
skiftabann, eða einangrun í neinni
mynd, nema hvað alþjóðasamband-
ið gæti hegnt þjóðum með því að ,
útiloka þær frá heimsmarkaðinum,
til þess að halda reglu og eftirliti
í heiminum.
í fimta lagi skulu allar þjóðar-
samþyktir og samningar, hvers eðl-
is sem eru, vera birtir öllum heimi
án afdráttar og úrfellinga.
talið það, að margskonar samkund-
ur og félög, sem skipuð eru óbreytt-
um verkamönnum, hafa hvað eftir
annað krafist þess af ríkisstjórnum
sínum að þær skýri hreint og beint
frá málavöxtum, skýri nákvæmlega
frá því hvað þær ætlist fyrir með
þessum ófriði og hvernig þær hafi
hugsað sér að leiða hann til lykta.
En svör stjórnanna hafa enn eigi
verið fullnæjandi.
Svörin verða að jafnaði »skilyrði
stjórnmálamannanna,« sem fjalla um
landamæri og valdadeilur, en ekki
skilyrði réttlætis, mannúðar og frið-
ar, sem bessir þrautpíndu og kúg-
uðu menn, konur og þjóðir þrá af
öllu hjarta og telja hið eina, sem
þess sé vert, að fyrir það. sé barist.
Ef til vill hafa stjórnmálamennirnir
enn eigi skilið það að heimurinn
hefir breyst þannig. Ef til vill hafa
þeir eigi gefið bein svör við sum-
um spurningum fjöldans, vegna þess
að þeir skildu eigi hvað það var
sem menn vildu vita og hverra svara
var krafist.
(Mbl.)
Ræða Wilsons
27. september.
í skeytum þeim sem komið hafa
af friðartilboðum miðveldanna, hefir
verið vitnað í ræðu er Wilson hélt
í New-York 27. sept. s. I. sem að-
gengilegan grundvöil að friðarsamn-
ingi.
Ræðan er á þessa leið:
— Bandaríkin skárust í leikinn
þegar svo var komið, að það var
hverjum manni auðsætt að engin
jojóð gæti setið hjá og látið sigúr-
slitin engu skifta. Rödd ófriðarins
var orðin skýr og hneit við hjarta
vort. Bræður vorir í mörgum lönd-
um, og eins hinir, sem lágu myrtir
í sjáfardjúpi, hrópuðu til vor, og
við heyrðum kall þeirra og skár-
umst í leikinn með áræði og dugnaði.
Hvað var í húfi?
Átti hervald einhverrar þjóðar eða
þjóðasamband, að fá rétt til þess
að ráða framtíð þjóða, sem þær
höfðu engan rétt til að drotna yfir
nema hnefaréttinn ?
Átti stórþjóðunum að leyfast það
að ganga á rétt smáþjóoanna og
láta þær sitja og standa eins og
þeim þóknast?
Áttu þjóðir að búa undir fram-
andi yfirdrotnun, jafnvel í sínum
eigin innanríkismálum, eða áttu þær
að fá að ráða sér sjálfar?
Átti að koma á jafnræði og jafn-
rétti þjóða, eða áttu stórþjóðirnar
að fá að fara sínu fram, en smá-
þjóðirnar að líða án endurgjalds?
/\tti að bera alþjóðarétt fyrir borð
með þjóðasamtökum, eða átti al-
þjóðaréttur að skylda allar þjóðir til
þess að gæta alþjóðaheiila?
Hér var um tvent að velja og
fram úr þessu varð eigi ráðið með
skyndiákvörðunum eða málamiðlun
og samkomulagi um hagsmuni þjóð-
anna, heldur fullkomlega í eitt skifti
fyrir öll og með fu'ilri og óskoraðri
viðurkenningu um það, að réttur
smáþjóðanna er jafn heigur og rétt-
ur stórþjóðanpa.
Engin málamiðíun.
Þetta er það, sem vér eigum við
þá er vér tölum um ævarandi frið,
ef vér tölum í einlægni og með
fullum skilningi á því, sem um er
að læða.
Vér erum allir sammála um það,
að það er eigi hægt að komast að
friði með málamiðlun við stjórnir
Miðríkjanna, vegna þess, að vér
höfum átt við þær áður og höfum
séð framkomu þeirra í garð annara
stjórna, sem hlutdeild áttu í þess-
um ófriði, bæði í Brest Litovsk og
Bukarest. F*að hefir sannað oss að
þær eru drengskaparlausar og skeyta
eigi um rétt. Þær taka enga sann-
girni til greina og virða engar regl-
ur nema hnefaréttinrLog sína eigin
hagsmuni. Vér getum eigi komist
að samningum við þær. Og það er
þeim sjálfum að kenna. Rýska þjóð-
in ætti nú að vera farin að vita það
að vér getum eigi tekið trúanleg
orð þeirra manna, sem neyddu oss
út í þennan ófrið'. Vér hugsum ekki
eins og þeir og tölum ekki eins og
þeir um samninga.
Fullkomið réttlæti.
Ef það er í raun og sannleika
ætlun þeirra stjórna, sem sameinast
hafa gegn Pýskalandi, að tryggja
ævarandi frið, með samningum þeim
er gerðir verða, þá er það nauð-
synlegt, að allir þeir, sem sitja kring-
um friðarborðið komi þangað fúsir
til þess að leggja það í sölurnar,
sem með þarf; og að þeir séu einn-
ig fúsir til þess að koma á fót ör-
uggri tryggingu fyrir því að friðar-
samningarnir verði haldnir og þeim
fullnægt.
Rað sem þjóðirnar leggja í söl-
urnar er það, að fullkomins réttlæt-
is sé gætt í hverri grein samnings-
ins, hver sem í hlut á; og eigi að
eins það að fullkomins réttlætis sé
gætt, heldur að hinar ýmsu þjóðir,
sem ákvarðanir verða teknar um, séu
ánægðar. Og tryggingin fyrir því,
að samningarnir séu haldnir, er al-
þjóðasamkunda, stofnuð með samn-
ingum, sem verulegan árangur hafa.
Án slíkrar alþjóðasamkundu, er trygt
getur alheimsfrið, væri friðurinn
kominn undir loforðum stigamanna.
A/þjóðasamkunda.
Að mínu áliti er stofnun alþjóða-
samkundu og glöggar ákvarðanir
um hlutverk hennar, eitthvert þýð-
ingarmesta atriðið í friðarsamning-
unum. Nú er eigi hægt að koma
henni á fót. Ef hún væri stofnuð
nú, þá væri hún eigi annað en
bandalag þeirra þjóða, sem þegar
eru í bandalagi gegn sameiginleg-
um óvini.
Rað er nauðsynlegt að tryggja
friðinn. Og ástæðan til þess er sú,
svo að maður tali blátt áfram, að
þar eiga þjóðir hlut að máli, sem
eigi hafa staðið við orð sín og það
verður að finna ráð til þess, í sam-
bandi við friðarsamningana sjálfa,
til þess að útiloka að slíkt geti
komið fyrir.
Réttlátur friður.
Eg skal skýra frá þeim helstu
skilyrðum, sem stjórn mín mun telja
skyldu sínu að framfylgja við friö-
arsamningana:
í fyrsta lagi má hið óhlutdræga
réttlæti sem finna skal, eigi gera
neinn greinarmun á þeim, sem vér
viljum unna réttlætis, og hinum, sem
vér unnum eigi réttlætis. Pað verð-
ur að vera réttlæti sem engan grein-
Viðskifta-samkepni.
Sérstök bandalög og viðskifta-
samkepni hafa verið undirrót og
uppspretta ófriðar í hinum mentaða
heimi. Pað væri bæði óeinlægur og
ótryggur friður er eigi útilokaði alt
slíkt rækilega.
Um leið og eg lýsi yfir því, að
Bandaríkin munu eigi gera neina
sérstaka sanminga eða sambönd við
sérstakar þjóðir, þá lýsi eg og yfir
hinu, að Bandaríkin eru við því bú-
in að taka á sig sinn fullkominn
þátt í ábyrgðinni á því að haidist
þeir alþjóðasamningar og samþyktir
sem friður verður að byggjast á
framvegis.
Það sem vér berjumst fyrir.
Það er einkennilegt með þetta
stríð, að nieðan stjórnmálamennirnir
hafa verið að þreifa fyrir sér um
það, hverjar væru nú í raun og veru
fyrirætlanir sínar, og virðast stund-
um hafa skift skoðun, þá hefir al-
þýðan, sem stjórnmálamennirnir eiga
að vera brautryðjendur og leiðtogar
fyrir, æ ljósar séð það um hvað
er barist.
þjóðhagsmunir hafa æ meir orðið
að víkja fyrir hagsmunum alls mann-
kynsins. Alþýða manna í öllum
löndum hefir orðið skarpskygnari
heldur en stjórnmálamennirnir, sem
enn halda að barist sé um það hver
þjóðín á að verða ofan á. Þessvegna
hefi eg kallað ófriðinn jþjóðastríð
en eigi stjórnmálamanna. Stjórnmála-
mennirnir verða að semja sig að
skoðun almennings, eða lúta í lægra
haldi.
iSkiÍyrði stjórnmáíamanna.«
Sem augljóst dæmi þessa get eg
ByggingBrhg á sveita
bæjum.
Niðurl.
Steinsteypuveggirnir eru sléttaðir
og málaðir að innan; og því lítur
húsið út sem steinhús aðinnanverðu.
Útidyr eru á miðri suðurhlið
(gluggahlið.) Við þær er steyptur
lítill skúr jafnhátt þaki, og þakinn
með sama efni. Stærð hans verður
að vera svo, að hægt sé að koma
fyrir í honum lítilli »forstofu« og
niðurgangi í kjallara. Kjallargólfið er
gert vatnshelt og veggirnir hvíttað-
ir með kalki.
Næst er þá að lýsa hlöðunni og
fjósinu. Sá hluti hlöðunnar sem nið-
ur er grafinn er hlaðinn úr stóru,
vellögðu grjóti, upp móts við yfir-
borð jarðar. Vesturhlið hennar og
fjóssins er steinsteypt, en venjuleg
húsagrind liggur með torfveggjun-
um. Situr hún á grjóthleðslu kjall-
arans, sem þessvegna nær lítið eitt
inn fyrir torfveggina. Rakið hvílir
annarsvegar á þessari grind en hins-
vegar á steinveggnum.
Engir bitar eru í hlöðunni, heldur
skástýfur frá miðjum sperrum upp
í miðjar stoðir, þeim megin sem
grindin er. Steinveggsmegin þurfa
þær ekki. Súðin er úr óunnum borð-
um, ofan á þeim pappi, og efst