Fram - 25.03.1922, Blaðsíða 1

'JcMckýctek)
Fiskil nur og taumar
koma nú með S.s. Island
sem fer frá Kaupmanna-
höfn 25 þ. m. o* verður
selt í heildsölu
í verslun
Helga Hafliðasonar.
apfqapfi
Hjj Natron 0,60 V2 kg. ^
Sago 0,50 — —

1$ Kex ós. 1,40 — —
o. in. il, með niðursettu verði.
Páll S. Dalmar.
VI. ár. Siglufirði 25. marz 1922. 10. bíað.
Frá Alþingi.
Till. til þingsál. um skipun nefnd-
ar til að rannsaka fjárhagsástæður
ríkissj. og gera tillögur út af því
var til uinræðu í samein. þingi 21.
febr. Var Sveinn í Firði framsögu-
maður og gerði grein fyrir, hvers
vegna till. þessi væri fram komin.
Hag landsmanna og ríkissj. væri
yfirleitt svo illa komið, að hin mesta
nauðsyn væri á því, að eitthvað
yrii dregið úr útgjöldum. Kvað
hann það mundi nær lagi, að 4l/a
til 5 miljónir króna væri beinlínis
greiðsla úr ríkissjóði í laun til starfs-
tnanna ríkisins, en auk þess mundi
um 2 milj. vera greiddar úr sveita-
og bæjasjóðum og gjöldin til launa
því samtals um 7 miljónir króna.
Taldi hann líklegt, að eitthvað
mætti draga úr þessum gjöldum; t.
d. hefðu símameyjar hátt á 4. þús-
und kr. I laun og yrði þó eigi sagt,
að þær hefðu varið svo miklu fé til
undirbúnings starfanum. Liti það
nokkuð ankanalega út, að dugieg-
ustu vinnukonur í sveit skyldu eigi
hafa nema tfunda hluta í kaup á við
símameyjarnar, sem ynnu þó eigi
nema 6 tfma á dag. Enn fremur
kvað hann að mörgum sýndist svo,
að sameina mætti hæstarétt og laga-
deild háskölans og sennilega mætti
draga úr útgjöldum á marga aðra
lund, en eigi væri von til þess, að
þessari nefnd ynnist tíini til þess á
þessu þingi, en alt fyrir það væri
sjálfsagt að byrja þegar á verkinu.
Pétur Ottesen kvað sig vel geta
greitt þessari tlllögu atkvæði, en þó
væri hann, ásamt fleirum, algerlega
inótfallinn því, að milliþinganefnd
væri skipuð í málið, eins og ráða
hefði mátt af ummælum Sv. Ol. að
væri tilgangurinn. Pær hefðu að
þessu reynst gagnslausar og dýrar.
Annars kvað hann mönnum vart
geta dulist, hver nauðsyn væri á
því, að draga úr útgjöldunum og
þvi til sönnuriar kom hann með
samanburð á ýmsum útgjaldaliðum
1916 og 1920-21, og er hann hér
tilgreindur, talinn í þúsundum króna:
1916 1921
•'tðsta umboðsstj. landsins — 62 326
Alþingiskostnaður —---------— 31 355
Lómgaezla-----------— — — 174 752
hleilbrigðismál — — — — — 28S 897
Samgöngumál —---------------- 817 2370
Kirkju- og kenslumál------— 377 1334
Vísindi, listir og bókmentir — 117 262
Verkleg fyrirtæki-------------— — 202 431
Eftirlaun og styrkir----------— 93 229
Enn fremur hefðu vextir og af-
borganir af lánum vérið 247 þús.
kr. 1916, en 2 milj. 134 þús. kr.
1920—21.
Till. var samþ. með 29 samhlj.
atkv.og 5 manna nefnd kosin: Guðm.
ÓL Stef. Stef., Porl. Guðm., Sig.
Stef. og Hjörtur Snorras.
Till. til þingsál.um tölu ráðherra.
Flm. Jón Porl. og P. Ott.: Alþingi
ályktar að skora á landssíjórnina að
leggja það til við Hans Hátign
konunginn, að ráðherrar verði fyrst
um sinn að cins tveir að tölu. —
í greinargerð segir:
— Pegar stjórnín fluttist inn í
landið 1904 var æðsta stjórn lands-
ins falin 2 mönnum, ráðherra og
landritara. Þessi tilhögun hélzt til
1917, þegarfyrstaþrímenningasíjórn-
in var myriduð. Síðan liafa jafnan
verið þrír ráðherrar þar til nú, að
sameinuð hafa verið tvö embættin
um stundarsakir eftir fráfall Péturs
heitins Jónssonar atvinnumálaráð-
herra.
Pað virðist engan vegirin vera of-
ætlun tveimur nýtum og starfhæf-
um mönnum að hafa á hendi æðstu
stjórn landsins, einsogvarfrá 1904
til 1917. Hins vegar ernúbrýnþörf
á að spara öll ónauðsynleg útgjöld,
jafnt af hálfu ríkisins, sveitafélaga
og einstaklinga, og er það ljóst, að
þing og stjórn verða að ganga
miklu lengra í kröfutn sínum um
sparnað en nokkru sinni fyr. En þá
er jaað ekki nema eðlileg krafa
landsmanna, að byrjað verði á því,
að færa niður kostnaðinn við al-
þingishaldið og við hina æðstu
stjórn landsins, sem vaxið hefir
mjög á síðari árum.
Sennilega eru skiftar skoðanir
manna uin það, hvort heppilegra sé
að taka upp aftur gömlu tilhögun-
ina með einn ráðherra og landrit-
ara, eða að hafa tvo ráðherra og
engan landritara. En þess verður að
gæta, að til þess að gamla tilhög-
unin verði tekin upp, mun þurfa
lagasetningu og jafnvel stjórnarskrár-
breytingu, en að fækka ráðherrum
úr 3 í 2 er á valdi konungs sam-
kv. 11 gr. stjórnarskrárinnar.
Nýjustu þíngfregnir: S i 1 d a r-
tollurinn. Hingað hafði frétst að
írumvarp væri fram komið á þingi
um afnám síldartollsins, eða stór-
felda lækkun á honum, en því mið-
ur er þetta missögn; á þessu þingi
mun við engu slíku mega búast,
þótt ótrúlegt sé. Ein's og frá hefir
verið skýrt hér áður, neitaði sjávar-
útvegsnefnd þingmanni vorum hr.
St. St. um að taka mál þettaaðsér
og var málið með Jdví dauðadæmt
að þessu sinni.
Einkasala; um hana heyrist ekk-
ert ennþá, en ólíklegt er altaf talið,
að nokkuð mnni verða af því á
þessu þingi að einkasala vtrði tek-
in á fleiri vörutegundurn en orðið
er.
Spánarmálin. Sendimenn vorir,
þeir Sveinn og Einar eru nú komn-
ir suður til Spánar, og má vænta
fregna frá þeim úr þessu. Eins og
getið er um í símfregnum tii blaðs-
ins í dag eru nú allir samningar
Norðmanna og Spánverja strandað-
ir, og hafa þeir sainningar strand-
að á aðflutningsbanni Norðmanna
á vínum, svo litlar vonir eru til þess
að sendinefnd vorri verði nokkuð
ágengt, eða hagkvæmir samningar
fáist með öðru móti en því, að slak-
að verði til á baunlögum vorum,
samkv. kröfum Spánverja. Tollursá
er vér nú greiðuin er32 gull-peset-
ar pr. 100 kg. en náist ekki samn-
ingar má búast við að toiluriun
þreíaldist eða fari upp í 96 peseta
pr. 100 kg. eða úr rúmum 36 kr.
upp í einar 110 kr. fyrir hvert skpd.
fiskjar, sem er hámarkstollur á þess-
ari vörutegund sainkvæmt nýjustu
tolllögum Spánverja, og sem gengu
í gildi 16 febr. síðastl.
Kjördæmaskifting. Frumvarp
allsherjarnefndar um það, að Siglu-
fjörður og Hafnarfjörður verði gjörð-
ir að sérstökum kjördæmum var
felt við 2. umræðu í Nd. 4 atkvæði
voru því fylgjandi að Hafnarfjörður
yrði kjördæmi útaf fyrir sig, en 5
atkvæði með Siglufiiði. Það var
máske tæplega hægt við því að bú-
ast að kjördæma-aukning þessi gengi
fram á fyrsta þingi, en hinu megum
vér vera glaðir yfir að vér erum þó
komuir jafalangt Flafnarfirði, ef eigi
feti framar, og að réttarbót þessa
megum vér vænta að fá á næstu
þingum, því ekki getur á löngu lið-
ið að Hafnarfjörður fái sinn eigin
þingmann.
Fræðslumálin. Pað gengur í
einlægu þófi með þau, og er nú
helst útlit fyrir að hvorttveggja verði
felt, bæði tillögur fjárveitinganefnd-
ar, og breytingarlill. M. Guðm., og
verði alt við það sama og var.
Ekki er búist við joví að þingi
verði lokið fyrir Páska, og var það
þó meiningin í tyrstunni.
Siglufjörður
sem sérsíakf þingmanns-
kjördæmi.
Heyrst hefir, að sumum háttv.
alþingismönnuiti finnist Siglfirðing-
urn ganga til fordild og frekja í að
krefjast þess, að kaupstaðarumdæm-
ið verði gert að sérstöku kjördæmi.
Siglufjöiður hafi ekki rétt til þess
vegna mannfæðar sinnar. í fyrsta
lagi er hér tii að svara, að fleiri
kjördæmi munu hafa lítið eitt fleiri
ibúa og kjósendur*, en standa
Siglufirði langt að baki með atvinnu-
greínar, verzlun, útflutriing og inn-
flutning og framleiðslu, sbr. síðar.
Auk þess má benda á, að eitt kjör-
dæmi landsins hefir lítið eitt færri í-
búa og kjósendur en Siglufjörður
(Austur-Skaftafeilssýsla 1132 íbúa)
og annað kjördæmi landsins (Seyð-
fjörður) hefir alt að þriðjungi færri
íbúa (og kjósendur) en Siglufjörður.
Enn auðsæna er þö misréttið
þegar tekiö er tillit tii þroska þeirra
3 kaupstaða, þegar þeir urðu þing-
mannskjördæmi (1903) og Siglu-
fjarðar nú. Pá hafði Akureyri 1533
íbúa, ísafjörður 1269 og Seyðisfjörð-
ur S92. Pá höfðu Vestmannaeyjar,
sem voru sérsíakf þinginannskjör-
dæmi, alls 722 íbúa. M. ö. o. Siglu-
fjörður hefir nú álíka íþúatölu og
Isafjörður hafði er hann vargerður
að sérsíöku kjördæmi, alt að þriðj-
ungi fleiri íbúa en Seyðisfjörður
hafði er hann fékk |»ngmann fyrir
sig og meiia en þriðjungi fleiri íbúa
en þingmannskjördæmið Vestmann-
eyjar hafði þá.
1 öðru lagi er þess að gæta, að
það er fleira en fólkstalan ein, sein
á að ráða því, hvort hérað eigi að
verða þingmannskjördæmi út af
fyrir sig. Staðhætúr, aívinna og sér-
leiki héraðs eiga þar fulikomlega
eins að ráða. Par sem staðhættir
eru sérstakir og atvinnuvegir mikil-
vægir, er meiri sstæða til . að hér-
aðið fái þingmann fyrir sig en ann-
að hérað jafnmannmargt eða álíka
*) Mýrasýsla 1847 íbúa, Dalasýsla 2Q68
íbúa, Isafjörður um 1800, Strandasýsla 1773,
Norðtir-Pingeyjarsýsla 1572, Vestur-Skaíta-
íellssýsla 1907.