Fram - 20.05.1922, Blaðsíða 1

\
*
f
Tilbúin
i Fermingaríöt
fást hjá
Páli S. Dalmar.

VI. ár.
Síglufirði 20. maí 1922.
18. blað.
Hér með tilkynnist heiðruð-
um lesendum „Fram“ að eg
og faðir minn, Björn G. Blönd-
al, sem undanfarin ár hefur haft
ritstjórnina á hendi með mér,
hættum ritstjórninni með þessu
tölublaði.
Virðingarfyllst
Sophus A. Blöndal.
„íslendingur“
°g
Fiskiveiðalögin.
Ritstjóri »íslendings« ver miklu
rúmi í heiðruðu blaði sínu 5. þ. m.
í háðsnierki um oss Siglfirðinga og
»Fram« í sambandi við fiskiveiða-
löggjöf síðasta alþingis, og telur
að »Fram« og Siglfirðingar (mót-
mælafundur Siglfirðinga) hafi mis-
skilið lögin.
Ef til vill er ekki ástæða til að
taka ummæli ritstjórans svo mjög
alvarlega, en rétt er þó að athuga
þetta í stuttu máli.
Ummæli ritstjórans um að mót-
mælafundurinn hér hafi misskilið
lögin, eru staðlausir stafir af þeirri
einföldu ástæðu, að fundurinn fór
ekki inn á skilning laganna. Fund-
urinn mótmælti lögunum um bann
gegn því að útlendingar verkuðu
síld í landi, eða á skipum á höfnum
inni, með þeirri rökfærslu að slíkt
bann kæmi ekki að tilætluðum not-
um vegna þess, að bann eða tak-
mörkun (því bannið er ekki undan-
tekningalaust) mundi reka útlend-
ingana til þess að salta og verka
síldina utan landhelgi, og væru þá
íslendingar engu nær. Flér verður
ekki farið út í það atriði, hvort það
útaf fyrir sig er rétt eða ekki rétt,
að slík síldarverkun geti átt sér stað
utan landhelgi — þótt reynslan hafi
sannað að svo sé — heldur bent á
það, að ritstjóri »íslendings« hefur
fyrir nokkru haldið því fast fram í
»íslendingi« — og það með réttu
— að ef síidartollurinn yrði ekki
lækkaður niður úr 3 kr., þá yrði það
aðeins til þess að reka útlendinga
út fyrir landhelgina til síldarverkun-
ar, og landsmenn og ríkissjóður
engan hlut fá af þeim hagnaði sem
atvinnurekstrinum væri samfara.
En nú spyr eg ritstjóra »íslend-
ings«, fyrst hann álítur að hátt út-
flutningsgjald á síld fæli útlendinga
út fyrir landhelgina með síldarsölt-
un sína: Ffversu miklu fremur hlýt-
ur þá ekki slíkt verkunarbann, sem
hin nýju lög eru, að knýja útlend-
inga til þess að salta og verka»ís-
lenska síld« utan landhelgi, til nið-
urdreps og tjóns fyrir hinn ísl. at-
vinnuveg?
Frá þessu kemst ritstjóri »íslend-
ings« varla með nokkurri rökréttri
hugsun.
Svo er annað, að ef mótmæla-
fundurinn hefði farið villur vegar í
því, sem ritstjóri fsl. þó áður hefur
játað og haldið fast fram, að miklir
möguleikar séu fyrir síldarverkun
útlendinga utan landhelgi, þá væri
það misskilningur fundarins á nátt-
úrnskilyrðum fyrir uíanlandhelgis-
verkuninni, en ekki misskilningur á
lögunum sjálfum, eða réttara sagt
frumvarpinu sem lá fyrir fundinum,
svo að í þessari fullyrðing ritstjór-
ans er engin heil brú, hvernig sem
maður veltir henni og snýr fyrir sér.
Að því er skilning laganna snert-
ir þá er það að vísu satt, aðáund-
irbúningsfundi undir mótmælafund-
inn gaf embættismaður sá, er fram-
kvæma á lögin hér, þá skýringu, að
hann að sínu leiti skildi frumvarpið
þannig, að útlendingar mættu selja
í land veiði sína af erlendum skip-
um, þeim sem samkv. frumvarpinu
hefðu rétt til að verka síld í landi
— eins og nú er komið á daginn
að lögin verði skilin — en gat
þess, að frumvarpið væri ekki nlls
kostar skýrt á þessu sviði. Við
lesturgreinargerðarinnar með stjórn-
arfrumvarpinu virtist mér og fleir-
um Siglfirðingum þetta atriði vera
all vafasamt og varð það úr, að
þingmenn kjördæmisins voru beðn-
ir, auk margnefndra mótmæla, að
bera fram svohijóðandi viðaukatil-
lögu við 3. gr. frumvarpsins:
»Erlend veiðiskip mega þó selja
í land veiði sína,« og eins og sagt
er frá í »Fram« 25. f. mán. var til-
færð fyrir þessu sú höfuðástæða, að
nauðsynlegt sé að skýrt sé ákveð-
ið í Iögunum sjálfum, hvað virki-
lega sé leyft í þessu atriði. Regar
þetta kom suður, hafði nefndin skil-
að áliti í málinu, en framsögumað-
ur málsins í Efrideild sagðist vilja
við framsögu málsins slá því föstu,
að heimilt væri útlendum síldarskip-
um að selja í land veiði sína, og
með þeim skijningi yrði frumvarp-
ið samþykt. Teldi hann því, eða
nefndin, ekki ástæðu til að flytja
umbeðinn viðauka við lögin. Við
þetta höfum vér Siglfirðingar sætt
oss, eftir atvikum, en einmitt hafa
afskifti okkar af málinu orðið til
þess, að þessu atriði var hreyft á
alþingi og lögin við það skýrst í
framkvæmdinni.
Prátt fyrir það þótt því sé nú
lýst yfir í þingræðum, að svona beri
að skilja lögin, og atvinnumálaráð-
herra einnig fallist á þann skilning,
er nú raunveruleikinn sá að flestir
af útlendingum þeim, sem hér eiga
síldarstöðvar, skilja þau á þann veg
að þessum skilningi sé ekki alls-
kostar treystandi og ætla sér flestir
að salta síld sína utan landhelginn-
ar, eða svo er það um Norðmenn;
þeir undirbúa nú utanlandhelgis-
verkun í stærri stíl en nokkru sinni
áður, svo aldrei verður hægt að
segja að löggjöf þessi nái þeim
tilgangi, að draga úr þeirri hættu-
legu samkepni við íslenskan at-
vinnuveg, og laða sem flesta af
tnönnum þeim, sem við síldarút-
gerð fást hér við land, inn í land-
/ð, eins og mér og mörgum fleir-
nm hefur fundist að hefði átt að
stefna að, og hvað eftir annað hef-
ur verið um rætt í þessu blaði til
þess einnig að ísland og íslending-
ar nytu sem bests og mests arðs af
auðlindum síns eigin lands.
Vil eg því ekki enn sem koniið
er taka undir gleðihróp litstjóra »ís-
lendings« og segja með honum, að
lögin hvað þetta snertir: »séu ekki
öðruvísi en vera ber, og engin á-
stæða sé til þess að bera sig upp
undan harðrétti af hálfu hins ís-
lenska !öggjafarvalds.«
S. A. Blöndal.
Frá Alþingi.
Við byrjun á umr. um fjárlögin í
n. d. var Bjarni frá Vogi framsögu-
maður í forföllum Magnúsar Péturs-
sonar. Var hann bjartsýnn á hag
ríkissjóðs í framtíðinni og kvaðst
ekki vera því fylgjandi, að fj.v.n.
hefði gengið jafnlangt og hún hetði
gert í því að fella niður fjárveiting-
ar t. d. til síma, en úr því að hún,
eða meiri hluti hennar, hefði geng-
ið svo langt, þá lagði hann og minni
hlutinn til, að fjárveiíing til vega
(ca. 200 þús. kr.) falli einnig niður,
því að sízt megi síður vera án sím
anna en veganna. Skuldir lands-
manna, aðrar en samningsbundnar,
væru nú 16 milj. Kr. þar í taldar
verzlunar- og bankaskuldir. Flefðu
því landsmenn borgað 12 milj. kr.
af skuldum sínum þrátt fyrir ilt ár-
ferði og slæma afurðasölu. Núværi
góðæri til lands og sjavar, fisksala
gengi vel o. s. frv. og væri því fylsta
ástæða til að ætla, að skuldir lands-
manna mundi lúkast að fullu þetta
ár og þá mundi gengismunurinn
hverfa.
Atvinnumálaráðherra kvað vand-
ræði að þurfa að leggja niður fjár-
veitinguna til vega, því að fáttværi
okkur nauðsynlegra, en þó kvaðst
liann ekki ieggjast beint á móti
þessti vegna fjirhagsörðugleikanna,
ef brýn nauðsyn þætti til. Fiins veg-
að tatdi hann að símarnir væru ekki
jafnnauðsyniegir.
Pórarinn Jonsson talað' fyrirbrt-
till um lækkun launa til sendiherr-
ans. Kvað hann maiga álíta stöðu
þessa óþarfa, en engan dóm sagó
ist hann leggja á það, en hins veg-
ar væri ríkinu það oívaxið að leggja
svona mikið fé fram.
Stef. Sæf nsson mælti fram e ;
1000 kr. styrktil bátaferða til Qríms-
eyjar, sem lægi langt úli í reginhafi.
Forsætisráðherra taldi hækkunina
til sendiherrans nauðsynléga. Hann
gæti ekki lifað af þeirri fj trveiti-ng ,
er nú væri. Sendiherraembættið taldi
hann ómissandi og manninn þann
hæfasta, sem völ væri á. í sama
strenginn tók Magnús Guðmunds
son. Kvað hann manninn hafa ó-
venjulega hæfileikatil að vera í þess-
ari stöðu sökum þekkingar sinnar
og áhuga á öllu, er lyti að verzlun.
Jón Porláksson kvaðstveraá móti
því, að fjárveitingar til vega og síma
væru feldar niður. Væri engin á-
stæða til þess að draga úr verklegu
framkvæmdunum þegar forsætisrað
herra, í broddi þess flokks sem
fylgdi honum, risi öndverður gegn
allri sparnaðarviðleitni í þá átt að
minka tildrið og hégómann. Ætti f
raun bg ver sú stjórn ekki skilið
að fá íekjuíia I laus íjárlög.
Sveinn Olafsson mælti fiatn med
brt.till sinni um það, að fellaniður
styrkinn til Bjarna frá Vogi til þýð-
ing.ir i F ust. Kv ð : h •,. cks.
líta, að í) kinentum okkar væri neinu
sérlegur gróði að því. Væri yrkis-