Fram - 27.05.1922, Blaðsíða 1

? Fermingarföt
fást hjá
Páli S. Dalmar.
VI. ár. Siglufirði 27. maí 1922. 19. blað.
Til lesendanna.
Með þessu blaði byrjar »Fram«
að koma út undir nýrri stjórn. Skal
það hreinskilnislega játað. að hinn
nýi ritstjóri finnur sig í fylsta máta
ómáttkan þess, að inna það starf
af hendi svo sem vera ber, og bið-
ur hann góðfúsa lesendur að taka
mjúklega á misfellum þeim, er á
ritsjórninni kunna að verða.
Um stefnu blaðsins skal eigi fjöl-
yrða; hún mun á mörgum sviðum
verða lík og undanfarið. »Fram«
verður að sjálfsögðu fyrst og fremst
blað Siglufjarðar og nærsveita en
þó mun hann einnig leitast við svo
sem hans litlu kraftar leyfa, að leggja
orð í belg um þau mál er þjóðar-
heill varða.
Fréttir mun blaðið flytja eins og
undanfarið, og kosta kapps um að
afla sér þeirra svo ýtaiiegra og
réttra sem föng eru á, bæði inn-
lendra og útlendra og er þegar gert
talsvert í því efni að afla blaðinu
góðra fréttasambanda. »Fram« vill
eiga frið við alla menn, og mun
ekki óneyddur leggja út í deilur og
illindi, en hinsvegarmun hann reyna
að verja sannfæringu sína og skoð-
anir um menn og málefni með fullri
einurð, hver sem í hlut á. íFram«
Ijær fúslega rúm vel rituðum grein-
um um hvert það mál er almenn-
ing varðar, hvort sem þær samrým-
ast skoðunum blaðsins eða ekki,
því hann lítur svo á, að málefnin
skýrist best við það að ræða þau
frá fleiri en einni hlið-
»Fram« þakkar fráfarandi ritstjóra
og samverkamanni hans fyiir mikið
og vel unnið starf í sínar þarfir,
svo og öllum þeim er á einn eða
annan hátt hafa styrkt blaðið og
óskar eftir aðstoð þeirra og anna>a
góðra manna framvegis.
Fiskmarkaðurinn
og bannlögin.
Pað hefir ekki um eitt einasta mál,
af þeim sem ekki hafa snert stjórn-
frelsi landsins, staðið jafnmikil styr
hú á seinni öldum sem um bann-
■riálið og er það reyndar síst að furða,
bví hverri þjóð sem nokkuð er kom-
'n áleiðis á vegi menningarinnar, eru
bindismálin ætíð hjartgróin áhuga-
og tilfinningamál fyrir meiri eða
minni hlutann og er það síst að undra,
því allir erum vér víst sammála um
það, að ofdrykkjan hafi verið og sé
enn, efnalegt og siðferðislegt tjón
fyrir alla þá menn og aðstandend-
ur þeirra sem henni eru ofurseldir.
Um hitt verður ekki heldur deilt,
áð þeim mönnum sem mest og
best börðust fyrir því, á sínum
tíma, að koma banninu í lög, hafi
gengið hið besta til; að það hafi
verið óbifanleg sannfæring þeirra,
að þeir nieð bannlögunum innu
þjóð sinni gagn en ekki ógagn. Um
þetta verður sem sagt ekki deilt af
þeim sem vilja ræða málið æsinga-
laust, en út af því hefir oft viljað
bregða hjá mörgum hverjum, og
öfga og óbilgirni ofmjög kent í
deilunum um mál þetta, hjábáðum
málsaðilum,
Um hitt má aftur á móti deila,
hvort bannlögin hafi náð tilgangi
sínum, eða réttara sagt: um það
verður e k k i deilt, — það vita allir,
jafnt bannmenn sem andbanningar,
að þau hafaekki gjört það. Drykkju-
skapur hefir að sönnu horfið úr
sögunni í sveitunum, og má sjálf-
sagt þakka það bannlögunum að
miklu leiti, en hann hefir, að því
er séð verður, alls ekki minkað í
sjávarþorpunum þótt eigi væri sann-
gjarnt að kenna bannlögunum um
það að öllu leiti.
Nei, ákvæði bannlaganna voru full-
skýr í þeim efnum, en þeim hefir
ekki verið framfylgt; — þau hafa
frá upphafi og alt til þessa, verið
að miklu leiti pappírslög, eins og
því miður mörg íleiri af lögum
þjóðar vorrar.
Bannlögin voru þess eðlis, að þau
þurftu að hafa helst óskift eða sem
minst skift fylgi þjóðarinnar til þess
að þau næðu tilgangi sínum; —
það þurfti að vera orðin rótfest
sannfæring einstaklinganna að það
væri ilt, og góðu siðferði ósamboð-
ið, að drekka frá sér vit og vilja.
Að þessu unnu Templarar með
fullum og óskiftuin áhuga, og höfðu
hlotið þökk og virðingu þjóðarinn-
ar að launum, sem einmitt sýndi
sig í því, að bannlögin höfðu fylgi
allmikils meirihluta við hina al-
mennu atkvæðagreiðslu um þau, og
hafa það efalaust enn þá.
En bindindisvinir voru of veiði-
bráðir. — Tíminn var ekki kominn,
þegar bannió var í lög leitt. Áður-
greindur skilningur á ofdrykkjunni
var eigi nógu almennur orðinn, og
er það ekki enn. — Þjóðin átti all-
langt í land, til þess að ná þeim
siðferðislega þroska, að varða
sjálf um lögin, en á því var brýn
þörf, því allir vissu að handhafar
laganna voru þeim margir hverjir
mótfallnir og gerðu sér lítið far um
að þeim væri framfylgt. Og svo var
annað: Templarar lögðu árar í bát
víða um land þegar bannið var
komið á. — Þeir þóttust þá hafa
n íð takmarkinu og töldu sig mega
taka hvíld, en slíkt var hin mesta
fásinna, því aldrei reið meira á að
þeir störfuðu að bindindisfræðsiu
en einmitt eftir að þjóðin hafði tjáð
sig banninu hlynta og sjálf lagt á
sig höft bannlaganna.
Pegar þess er gætt a ð bannið
var lögleitt áður en þjóðin hafði
fengið nógu glöggan skilning á
gildi þess; — a ó harðsnúinn flokk-
ur hinna svokölluðu ^betri manna«
stóð’ gegn því og a ð Templarar
hvíldu ugglaust á lárberjum sínum
eftir sigurinn, þá er sist að undra
þótt svo færi sem raun hefir á orð-
ið, að þau hafi verið brotin og að
engu virt af fjölda manna.
Nú eru, svo sem öllum er kunn-
ugt, ákvæði bannlaganna úr gildi
feld að talsvert miklu lelti; leyfður
innflutningur hinna léttari vína —
eða eins og það á dulmáli þings
og stjórnar heitir, framkvæmd bann-
laganna frestað.
Deilan stendur því nú um það,
hvort nauðsyn hafi verið á tilslök-
uninni við Spánverja eður eigi.
Oangur málsins er orðinn svo
kunnur, að eigi virðist þörf að rekja
hann hér og eftir þeim gögnum
sem kunn eru, virðist það eigi nein-
um vafa undirorpið, að stjórn vor
og þeir sem um spönsku samning-
ana hafa fjallað fyrir hennar hönd,
hafi gjört alt sem í þeirra valdi stóð
á þeim tíma, til þess að fá samn-
ingana sem hagkvæmasta fyrir ísland
hvað fiskmarkaðinn snerti, og jafn-
framt staðið eins fast og þeir frek-
ast þorðu án þess að setja hag
landsins í hættu, hvað bannlögin
snerti.
Pað er því hin mesta ósanngirni
að bera þeim, er fyrir samningun-
um stóðu á brýn tómlæti og kæru-
leysi í því máli. — Pað var svo
geysimikið í húfi fyrir ísland þar
sem var íiskmarkaðurinn, áð mikið
varð og jafnvel flest til þess að
vinna, að geta haldið honum.
Pað skal játað, að vér teljum það
álytshnekki þjóð vorri í augum ann-
ara þjóða, að hafa þurft að láta
kúgast til, að afturkalla lög er ein-
göngu snertu siðferðismál sjálfra
vor, og sem meiri hluti þjóðarinn-
ar var fylgjandi, en hinsvegar er
hverjuni hugsandi manni það full-
Ijóst, að tímar þeir er vér nú lifum
á, eru svo alvöruþrungnir hvað
verslun og viðskifti snertir, að flest
annað verður að þoka þegar hag-
kyæm verslun er í boði.
Petta hefir stjórnin séð, og það
er án efa ástæðan til þess, að hún
og alþingi lét undan og afnam í
bráð ákvæði bannlaganna.
Pá er á það að líta hvort nauð-
syn beri til að afnema bannlögin
að fullu og öllu; — fórna þeim á
altari viðskiftahagnaðarins. Vér lelj-
um það ekki ekki ofdýra fórn, því
flestalt er tilvinnandi, að þjóð vor
geti orðið efnalega sjálfstæð, kom-
ist úr skuld ikreppunni, en hinsveg-
ar sjáuin vér eigi að nauðsynlegt
sé að fórna henni «ins og nú standa
sakir.
Það er alkunnugt, að Spánverjar
hafa hin síðustu árin tekið íslensk-
an fisk frain yfir allan annan fisk,
eins og liitt, að þeir, sem eru ka-
tólsk þjóð, geta illa afkomist án
fisksins.
En aðal styrkur íslands, virðist
einmitt liggja í því, að Norðmenn
hafa ekki látið undan og áttu þeir
þó óhægari aðstöðu gagnvart mál-
inu en vér, því norskur fiskur er
kominn í mestu niðurlægingu á
spánska markaðinum sökum lélegr-
ar verkunar; megum vér íslending-
ar því síst af öllu gleyma því, að
vanda fisk vorn vel ef vér viijuin
halda markaðinum.
Norski fiskurinn var einmitt sá
fiskurinn sem helst gat komið í stað
hins íslenska á Spánarmarkaðinum,
og virðist því alveg gefið að vér
getum fengið a. m. k. sömu kjör
ef ekki betri enn Norðmenn alt svo
lengi sem þeir eigi láta undan síga
og afturkalla sitt innflutningsbann,
en það munu þeir trauðla gjöra því
hinni norsku þjóð er bannmálið
viðkvæmt mál eigi síður enn oss,
íslendingum.
En þessar hnippingar Spánverja
við oss nú hljóta að vekja athygli
vora á þvi, að það er ófært að vér
séum þ im eins iiáðir framvegis og
hingað til, með fiskmarkað vorn,