Alþýðublaðið - 01.05.1936, Blaðsíða 1

Lýðræði!
Sklpuiagt
Vinna!
EITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
CTGEFANDI: ALÞVÐUFLOKKURINN
XVII. ARGANGUR
FÖSTUDAGINN 1. MAÍ 1936
98. TÖLUBLAÐ
Ut á gðtnna i dag!
Fram
til úrslitabaráttu!

¥ D A G safnast hinn
■* skipulagði verkalýður
Reykjavíkur og allir fyíg-
ismenn verkalýðshreyf-
ingarinnar til hátíðahaida
og kröfugöngu undir fán-
um verkalýðsfélaganna og
allsherjarsambands þeirra
— Alþýðusambands Is-
lands.
Hátíðahöldiu hefjast með
vígslu hins nýja, glæsilega AI-
þýðuhúss Reykjavíkur, en að
þeirri vígslu lokinni verður lið-
inu fylkt í kröfugöngu og farið
til Austurvallar.
Hátíðahöldin verða hvort-
tveggja í senn: minning um
rnargra ára harða baráttu fyrir
öllu því, sem þegar hefir áunn-
ist fyrir alþýðuna og livöt tll
sóknar fyrir ennþá stærri sigr-
um.
Þeirri sókn, sem nú
hefst, verður stjórnað frá
Alþýðuhúsi Reykjavíkur.
AlDýOan
ð AIÞýðohðsið.
FYRIR framlög verka- :
lýðsms í Reykjavík var •
| lóð Alþýðuhússins keypt. ;
Verkamenn grófu í frí- :
: stundum sínum grjótið upp :
úr grunninum.
Grjótið var selt upp í
: kostnaðinn við að haida lóð-
: inni í eigu félaganna.
Skref fyrir skref hefir :
: alþýðan sótt að því marki, :
: sem nú er náð:
Alþýðan í Reykjavík hef- |
| ir reist Alþýðuhúsið við
• Hverfisgötu.
Dagsbrún, Sjómannafé- :
: lagið, V. K. F. Framsókn, :
: Freyja og Jafnaðarmanna-
: félagið og hliðstæð samtök
; hafa lagt fram 140 þúsund
I krónur til byggingarinn-
: ar.
: Vmsir áhugasömustu fé-
• lagarnir í alþýðusamtökun-
: um leggja fram 60 þúsundir
: króna.
Alþýðan á Alþýðuhúsið.
Það er heimili hennar.
:______________________
Það verður miðstöð verka-
lýðshreyfingarinnar hér á
landi. Þar verða skrifstof-
ur verkalýðsfélaganna og
Alþýðusambandsins og
þangað á hver einn og ein-
asti verkamaður að leita í
baráttunni fyrir sínu eig-
in lífi og baráttunni fyrir
sigri sósíalismans á Is-
landi.
Saga Alþýðuhússmálsins hefst í
raun og veru með stofnun Al-
þýðusambands Islands. Pá þegar
var farið að taía um nauðsyn þess
að eignast heimili fyrir samtökin.
I fyrstunni hafði Dagsbrún af-
gneiðslu sína á Laugavegi 18, en
ritstjórnarskrifstofur blaðsins
voru hvergi nema á heimili Ólafs
Friðrikssonar. 1917 keypti Full-
trúaráð verklýðsfélaganna Jóðina
við Ingólfsstræti og Hverfisgötu
af rikissjóði fyrir 12 þúsund krón-
ur. 1 ársbyrjun 1920 var komið
upp litla timburhúsinu á lóðinni
-og var þar afgreiðsla Alþýðu-
blaðsins til 1925, ien þá hafði hús-
ið verið flutt nær B-ankastræti,
eða þar sem nú stendur hús Jóns
Björnssonar & Go., vegna þess að
byrjað var að vinna í grujnininum.
I húsinu var einnig lítill fundar-
salur, og mun hann hafa tekið
mest um 50 manns.. Par hélt Full-
trúaráðið fundi sína, en ritstjórn
blaðsins var enn heima hjá ölafi
nokkru eftir -að flutt varítimbur-
ALÞýÐUHtJS REYKJAVlKUR.
húsið, og síðar heima hjá Hallbirni |
Halldórssyni og á Bjargarstíg 2. I
1925 var litla st-einhúsið bygt á
lóðinni og flutt í það þá um
haustið. I kjallaranum var komið
fyrir Alþýðuprentsmiðjunni, en
uppi var fundarsalur, tvö af-
greiðsluh-erbergi og lítið herbergi,
þar sem ritstjórn blaðsins hafði
aðsetur sitt. Síðar var fundarsal-
urinn tekiinn af og gerð úr honum
tvö herbergi fyrir ritstjórnina, en
þar sem hún var áður, var sett á
fót skrifstofa prentsmiðjunnar.
Félögin sjálf voru alt af á hrak-
hólum með alla aðra starfsemi
sína en þá, sem nú hefir verið
nefnd, enda s-ettu þau ekki upp
sérstakar skrifst-ofur fyr en síðar.
Er því saga þ-essa rnáls sagan um
vöxt og viðgang alþýðusamtak-
anna, ©n jafnframt um fátækt
þeirra -og umkomuleysi.
Þegar Iönó var keypt, gat hin
daglega starfsemi félaganna ekki
íengið þar n-einn samastað af
ýmsum kunnum ástæðum, en
þá þegar rýmkaðist mjög um fyr-
ir fundi alþýðufélaganma.
Margir menn hafa lagt stein i
hina mikiu og veglegu byggingu,
sem nú er risin upp á lóðimni, sem
keypt v-ar 1917, og barist hefir
verið við að halda öll þessi ár.
Fjöldi verkamanna gaf dagsv-erk
til að ryðja grunninn, og er sá
listi til. Enn fremur lögðu margir
fátækir v-erkamenn fram fé, sem
gerði það kleift, að hægt var að
(halda lóðinni í eigu félaganna.
Eiga þieir, sem starfað hafa fyr-
ir samtökin undanfarna tv-o ára-
tugi, margar minningar um bar-
áttun-a fyrir því að eignast Al-
þýðuhús, þó að draumur þeirra
hafi ekki ræzt fyr en nú.
1 stuttri grein er ógerningur
að lýsa þessu veglega húsi svo
nokkru nemi, enda er nákvæm
lýsing á húsinu birt í grein, er
Oddur ólafsson framkvæmdar-
stjóri ritar í 1. maí-blaðið, sem
selt er á götunum í dag.
Byrjað var á byggingunni 31.
maí síðastliðið vor og hefir hún
því verið í smíðum tæpt ár.
Þórir Baldvinsson gerði teikn-
ingar að húsinu, en Kornelíus
Sigmundsson tók verkið að sér.
Oddur ólafsson hefir skýrt
Alþýðublaðinu þannig frá hús-
inu:
„Alþýðuhúsið stendur nú því
nær fullgert á sínum stað, þar
sem því í öndverðu var ætlaður
staður á hominu sunnan Hverf-
isgötu og vestan Ingólfsstrætis,
þar sem þessar götur mætast.
Það er einfalt og óbrotið að
gerð í nútíðar stíl, funkisstíl.
Rúmmál byggingarinar er
alls 55 hundruð rúmmetrar.
— Hæð hússins er fimm
hæðir og kjallari með Ingólfs-
stræti, en fjórar hæðir og
kjallari með Hverfisgötunni.
Þar eð húsið stendur í talsverð-
um halla, er kjallarinn sama og
ekki í jörðu við neðri enda
þess við Hverfisgötu, en þar
er gengið inn í fundarsal húss-
ins, en hann er í kjallaran-
um, og ætlaður fyrir smærri
fundi, tekur hann 132 manns í
sæti.
Annars er lengd hússins með
Hverfisgötu 25.26 metrar, með
Ingólfsstr. 16.85. Breiddin er
með Hverfisgötu 10.37 metrar,
með Ingólfsstræti 11.00. Kjall-
ari hússins er þó bygður yfir
alla byggingarlóðina, en hún er
alls 25.26 x 16.85 fermetrar. En
í kjallaranum er auk þess sem
áður er getið, prentvélasalur,
stórt eldhús, snotur veitinga-
salur, mjög fullkomin miðstöð,
sem brennir kolasalla og hitar
alt húsið, sumpart og að
mestu leyti með vatni um venju-
lega miðstöðvarofna, og sum-
Frh. á 2. síðu.
I dag:
1,15: Fólk safnast saman ;
við Alþýðuhús Reykja :
víkur.
1,30: Vígsla Alþýðuhúss- ;
ins: Ræður, söngur, ;
hljómleikar.
2,20: Kröfugangan hefst. :
Gengið stutta leið.
2,45: Staðnæmst á Austur- ;
velli: Ræður, söngur, ;
hljómleikar.
4: Barnaskemtun hefst í :
Gamla Bíó.
6: Skemtun fyrir full- :
orðna í Gamla Bíó. ;
8,15: Dagskrá alþýðufélag- :
anna hefst í útvarp- ,
inu.
8,30: Kvöldskemtun í Iðnó. :
Kaupið merki dags- ;
ins, hamarinn með ;
rauðu slaufunni.
Sækið skemtanirnar.
Fylliið ykkur einhuga :
undir merki alþýðu- :
félaganna og Aiþýðu- ;
sambands Islands i :
kröfugöngunni.
Gegn sundrung og :
fasisma!
Fyrir einingu og lýð- ;
ræði!
WV T wv V « VVW VTV V V v*v
ALþÝÐUNNI ÍSLAND:
Alþýðunni Island!
það ómar og grær,
orðtakið sterka,
sem sigrinum nær.
Hverjum, sem starfar með huga og önd
og hverjum þeim, er skapar gagn með stritandi liönd
hverjum, sem með ærlegum baráttubrag
vill berjast og vinna fyrir fólksins nýja dag,
rúm standi opið, rúm þeim öllum er þrá:
Alþýðunni fsland!
Alþýðunni Island!
mn merkur og mið,
. máttugt skal hljóma
með vorstraumanið.
Syngja í vélaima þysi og þröng
og þjóta í bóndans unga grasi um vorkvöidin iöng,
hljóma í skrifstofu og hrópa í búð
og hrynja eins og stórsjór að borði á hverri súð:
Rúm fyrir alla, rúm þeim öllum, sem þrá:
Alþýðunni Island!
Alþýðunni Island!
skal óma um storð.
Sæti lianda öllum
við samfélags borð!
Baráttan gegn þeim, sem búast að ná
þeim björtu frelsisvirkjum, sem þjóð vor treystir á.
Rúm hverri hugsun, sem hækkandi grær,
skal hljóma langt úr norðri út um veröld fjær og nær:
Rúm fyrir alla, rúm þeim öllum, sem þrá:
Alþýðunni Island!