Alþýðublaðið - 24.12.1936, Blaðsíða 1

Gleðileg jól!
RITSXJÖRI: F. R. KAM>EMARSSOK
©TGEFANDl: AlÆtÐUFLOSKUKINN
XVII. ÁRGANGUR.
FIMTUDAGINN 24. DEZ. 1936.
294. TÖLUBLAÐ
Ný og sterkari Dags-
brún ris nú upp á grund-
velli lagabreytlnganna.
Fnilkoniln efnlng og lýðræii gegn
sundrnng og klofningsstarfseml.
Eftir Gnðmund
son formann
O. Guðmunds-
Dagsbrúnar.
VERKAMANNAFÉLAG
IÐ „Dagsbrún“ er
öflugasti félagsskapur,
sem til er í þessu landi.
Það hefir með starfi sinu
venð hin sterka stoð
reykvískra verkamanna
i hagsmunabaráttunni og
um leið stutt hin ýmsu
verkalýðsfélög um alt
land, til þess að koma
fram bættum kjörum íýr-
|r meðlimi sina.
Það muji hver elnasti fulltíða
maður í landinu kannast við
hiafnið Dagsbrún, o,g hann veit
um leið, að það er nafn á verka-
lýðsfélagi í Reykjavík, sém á
miklu veltur hvaða afstöðu tekur
til hinna ýmsu mála, er verka-
lýðurinn berst fyrir, bæði í verka-
lýðsmálufnum og hinum pólitisku.
Er því eðlilegt að það veki þjóð-
arathygli, þegar gerð er tilraun
tjil þess að spre|hgja félagið.
Paö hafa á ýmsum tímum
'feomið fr,am hjáróma raddir innan
félagsins, og meinn, sem hafa
unnið að því að eiyðileggja áhrif
þqss, ekki að eins inn á við, held-
Síðasta ori sii-
kirkaa bðlðiBgiaas
i utviniDleyslgmðl-
ÍBI.
Abæjarráðsfundi í
fyrr,a kvöld gerði Al-
þýöuflokkurinn síðustu tilraun-
ina til þess að fá því til vegar
feomið, að ákvörðun borgar-
stjóra um að stöðva atvinnu-
bótavinnuna milli jóla og nýj-
árs yrði breytt.
Báru fulltrúar fiokksins fr,am
tillögu um að bærinn befði at-
vinnubótavinnú fyrir 200
manns til viðbótar þeim 100,
sem ríkisstjórnin hefir ákveðið
lað hialda uppi atvinnuböta-
vinnu fyrir, þanníg að 300
nianns yrðu í ntvinmubótavinn-
unni milli jóla og nýjárs.
Þietta feldi íhaldið skiiyrðis-
laust, ,og þýddi þietta þó ekki
nema um 10 þús. kr. útgjöld
fyrir bæinn.
Ætli íhaldið hiefði verið
sviona einhuga, hefðu þessir
peningar átt að fara til annara
en fátækra, latvinnulausra
verkamanina?
ur líka út á við, o,g hafa þeiiri
ætíð þózt vinna fyrir málstað
veirkamanna, enda þótt alt starf
þeiirra hafi verið til að sundra
og. jafnveil að gerieyðileggja fé-
lagið.
Þietta, starf hafa konnn 'raistar
haft með höndum, en nú hafa
bæzt í hóp þieirra íhialdsmenn,
nazistiar og tveir ólánsmenn al-
þýðusamtiakanna.
Vinsælasti verkalýðsforingi, er
Dagsbrún hefir átt, og sá mikil-
virkasti í því iað fcoma friam bætt-
um kjörum verkamanna, Héðinn
Valdimarssion, sem í 12 ár var
fiormaður félagsins, hefir flútt til-
lögur til breytinga á löguin fé-
/agsiins 1 þá átt, að tryggj'ájneiri-
hlutaviljann — lýðræðið — innan
þess.
Samkvæmt þessum tillöguni á
að tiáka allar meiri háttar ákvarð-
anir, sem félagið tekur, með alls-
herjaratkvæðagreiðslu, í stað þess'*
að nú taka félagsfunðir^pessar á-
kvarðanir, en þeir ,eru misjafnlega
fjölmennir.
Þar er útiíokað að fámennir
fundir, þar sem 50 til 100 manns
taka þátt í atkvæðagreiiðslu, geti
miarkað stefnu félagsins i hintim
stærri málum, sem svo 16—1700
meinn, sem ekki hafa átt þess
kost að greiða atkvæði, verða að
hlýðia, þótt þeir allir séu mót-
fallnir þeirri ákvörðun, er tekin
hafði verið.
Þá iet’ i iillögunum ætlast til iað
kosnir verði með almennri at-
kvæðagreiðslu trúnaðarmenn, 1
fyrir hverja 20 félagsmenn, og
myndi þeir ásamt fulltrúum fé-
lagsins á Alþýðusambandsþinginu
trúnaðarmanniaráð, er haldi fundi
mánaðiarliega og tald ákvarðanir
urn hvernig stjórn félagsins skuli
haga starfi sínu í hinum algengu
dægurmálum, sem fyrir koma í
félagiiUu. Samkvæmt breytingatil-
lögununr skal stjórn félagsins og
trúnaðiarmannaráð kosið með alls-
hiarjaratkvæðagreiðslu og kosn-
ingunni hagað þannig:
Þriggja manna mefnd skipuð
þannig, að einn er kositpi af fé-
lagsfundi, annar kosinn af trún-
aðarmannaráði iog þriðji kosinn
af stjórn Alþýðusambands ís-
lands, gerir tillögur, sem prent-
aðiar eru á kjörseðil, lum hverjir
skipi stjórn og hverjir trúnaðar-
mannaráð.
Sé nefndin klofin, hefir hver
hluti hennar jafnan rétt til þess
að láta prenta uppástungur sínar
á kjörseðilinn. En annars hafa
100 félagsmenn rétt til að leggja
fram uppástungur , sem prenta
skal á kjörseðilinn. Auk þess
skulu vera auðar línur á kjör-
seðlinum, þar sem kjósandi get-
ur kosið aðra en þá, sem prent-
aðir eru á kjörseðilinn. Þegar ,
kosið er, er hægt að kjósa í einu
Iagi ákveðna uppástungutillögu,
einnig að strika út af þeirri til-
lögu ,sem kosin er, nöfn eftir i
vild, en kjósia í þess stað menn ;
af öðruni uppástungum eða !
skrifa nöfnin.
Þetta er ábyggilega það frjáls-
legasta kosningafyrirkomulag,
sem nokkurntíma hefir þekst á
íslandi. Hlutfallskosningar eru
eðlilegar og sjálfsagðar í þjóð-
félaginu þegar valdir eru fulltrú-
ar fyrir það, svo trygt sé að allar
stéttir þjóðfélagsins hafi jafnan
rétt til áhrifa á vielferðarm'ál þjóð-
arinniar. En það væri jiafn vitlaust
að hafa hlutfallskosningu í til-
mefningu á trúnaðarmönnum
hverrar stéttar, það myndi þýða
sundrungu stéttarinnar í stað ein-
ingar.
Samfylkingarpostulunum, öðru
nafni kommúnistum, hefir nú í
einu málinu enn tekist að myinda
sérfylkingu með íhaldsmönnum,
ríázistum og tveimur ólánsmönn-
um, þeim Pétri G. Guðmundssyni
og Árna ' Ágústssyni, sem hefir
verió r-ekinn úr Alþýðuflokknum
fyrir svik við málstað alþýðunnar
í landinu, og hygg ég að Pétur
hafi nú tiefcið s'krefið ínn í sama
aúðnuleysið.
Þessi sérfylking hefir boðað til
fundar í Dagsbrún, án þess að
hafa áður óskað eftir fundi í fé-
laginu og án vitundar og vilja
stjórnar félagsins.
Þá hefi ég í dag séð að þessi
sérfylking Dagsbrúnarsvikaria hef-
ir gefið út blað með nafni félags-
ins, í þeim eina tilgangi aö kljúfa
og eyðileggja áhrif Dagsbrúnar.
Þeir tala um lýðræði, sem ætíð
og alt af hafia brotið allar lýðræð-
isreglur, ,og ætla með þessu sikrafi
sínu að rugla svo félagana í
Dagsbrún, tað þieir ljái þeim fylgi,
siem viija sundrungu og upplausn
félagsins. En mín I^ynni eru þau
af Dagsbrúnarmönnum, að þeir
láta ekki blekkjast þótt í farar-
broddi sundrungarinnar sé flagg-
að með einum gömluni forustu-
manni féliagsins, þieim ólánsmanni,
sem varð til þess að berjast fyrir
því á félagsfundi þiegar hann var
formaður, að lækka kaup verka-
manna úr einni krónu og fjörutíu
og átta aurum niður í leina krónu
og tutíugu aura, en það gerði Pét-
ur G. Guðnrundsson. Mega bíl-
stjórar og munia, þegar hiann árið
1930 sveik málstað verfcamanna,
bílstjóranna í Dagsbrún, og
greiddi atkvæði gegn 10 000 kr.
greiðslu til þeirra, sem þeir áttiu
fulla kröfu til. Hann hefir mörg
fleiri víxlspor stigið innan Dags-
brúnar, en þá ætíð veriö sviftur
traustinu, og svo mun veröa nú,
þegar hann á fullkomlega jjand-
samlegan hátt notar nafn félags-
Frh. á 4. síðu.
England og Itatia semj
nm Hiðjarðarhafsmálin.
Viðurkenning á yfirráðura Italiu í Ab-
essiníu gegn því, að hún hœtti að
stýðja uppreisnarmennina á Spáni?
Bærinn svikst
um að borga
verkamðnn-
umiaunpeirra
fyrir jólin
Ofa|n á alla framkomu
borgarstjórans við verkamenn
'nú fyrir jólin bættist síðdegis
í gær sú fáheyrða ósvífni, að
bærinn sveikst um að borga
verkamönnum í atvinnubóta-
vjnnunni full laun fyrir síð-
ustu vimnuvikuna fyrir jólin.
Vi;nnuvikan endar í dag, ög
venjulegur útborgunardagur er
föstudagur. Eru verkamennirn-
ir því í dag búnir að vinna
fyrir fullu vikukaupi, sem er
50—60 kr. En í stað þess að
borga þeim fult vikukaup, sem
þéir áttu i;nni, var slett í þá
20—30 kr. og þeim sagt, að
lafgainginn gætu þeir sótt milli
jóla og nýjárs.
T. d. fékk bílstjóri, sem átti
inni um 160 kr., ekki nema
30 kr., sem hann varð að
borga allar fyrir beinzín, og
kom þvi heim til sín með
tvær heindur tómar.
í vinnu ríkissjóðs var öllum
mö;nnum afhent fult kaup til
síðustu stundar í gær; en
borgarstjórinn skirrist ekki við
iað halda því, sein verkameínn
í atvinnubótavinnu bæjarins
hafa uinnið sér inn til þess að
hafa eitthvað að bita og
brelnna yfir jólin.
Það lítur ekki út fyrir það,
að þessi hákristilegi borgar-
stjóri og félagar hans séu neitt
hræddir við að geta ekki kýlt
vömb sína og sofið um jólin,
þótt þeir viti af nokkrum
huíndruðum allslausra verka-
mannaheimila í bænum.
Ástæöan fyrir þessari réttmætu
greimju er sú fyrst og fremst að
fólk, seni ekkert á og er komið
að fótum fram, en hefir tekist til
þeisisa að verjast sveit, hefir ým-
ist hlotið lítinn eða engan elli-
sityrk.
E,n ástæðan fyrir þessu er fyrst
og fremst sú, að meirihlutinn í
framfærslunefnd undir forustu
biorgarstjórans hefir með styrk-
veitingunum hugsað aðallega um
það eitt, að ellistyrkurinn óbein-
línis rynni í bæjarsjóð til fracn-
færslu gamalla styrkþega.
Vier’ður því útkoman sú, að al-
gerlega eignalaust fólk, sem
enga getu hefir til framfærslu
sér nú, en gerði sér vonit’ um, að’
fá það mikinn ellistyrk að því
EINKASKEYTI TIL
ALÞÝ ÐUBL AÐSIN S.
KAUPMANNAHÖFN í gæúkv.
AÐ er búist við því, aíð
samhingar þeir, sem undan-
fairið hafa farið fram á bak við
tjöldijn milli Englainds og ítalíu
um ýms hagsmunamál þeirra í
og umhverfis Miðjarðarhaf, muni
haía mjög víðtækar pólitískar
áfleiðijngar í för með sér.
Það er fullyrt, að Epgland og
Frakklahd hafi komið sér saman
um þaið, að bjóða ítalíu að við-
urkenna nú loksins yíirráð henn-
lar I Abessihíu, gegn því, að hún
hætti að styðja uppreisnina á
Spálni og falli frá öllum kröfum
til lainda og yfirráða þar.
Þa'ð pykir, ei,ns o,g nú horfir,
ekki ólíklegt, a'ð Mus’solini taki |
slíkú tilboði fegins hendi, þar |
. i
sem sigurvo.mr uppreisna'rinnar a |
Spá,ni eriu nú mjög alvarlega i
far,nar að minka, o,g því harla j
vaíasamt, hve mikið er fyrir ;
ítaílíu upp úr spáinska æfintýrinu i
afe hafa.
England og Frakkland rnunu
hins vega;r leggja mikla áherzlu
á það, að fá Italíu til þess að
skilja) lag sitt við Þýzkaland í
bo.rga’rastyrjöIdi,nni á Spáni, og
er talið, að þau mu,ni vinna það
til, að fór.na nú Abessiníu fyrir
fult og alt og viðurkenna þau
yfirráð, sem ítalía hefir raupveru-
Iega: ;náð þar syðra.
Úrslitabaráttunni milli Eng-
! lands o,g ítalíu um yfirráðin í
1 Miðjarðarhafi, sem stöðugt hefir
' vofað yfir síða;n í fyrrahaust,
framundian ien að gianga hinla
þungU göngu niður á borgarstjóra
skrifstiofur.
I gær og í dag befir gamla
fólkið, sem lejinhvern styfk fær
fengið svohljóðandi bréf frá
borgarstjóranum: /
„Auk útbiorgaðra ellilauna v-erð-
ur greitt fyrir yður iðgjald til
S. R. frá 1. okt. 1936 til 30. sept.
1937. Ef þér hafið þegar greitt
iðgjaldið til Sjúkrasamliagsins fyr-
ir mánuðina okt.—des. 1936 verð-
* ur yð'ur endurborguð sú upphæð
j eftir áramöt og send yður heim.
Gleðileg jói!
Borgarstjórinn."
Gamla fólkið, sem engan styrk
hefir fengið, hefir því líkast til
væri þa'r með frestað i bili. —
Hvorki E.ngland né ítalía virðast
álita, að þau séu u.ndir hana búin
,nú sern stendur.
OVE.
Shkert baiizt við
Madrid I gær.
LONDON, 23. dez. FU.
Hin opinbera tilkynning varn-
arráðs Madridborgar í dag er
með styzta móti. Þar segir að-
eiins: Ekkert barist við Madri'd
í daig. Ein stjórnin segir, að í jgær
hafi hersveitir hennar eyðilagt
vígi fyrir uppneislnarmönnum og
drepið 60 menn, og enn fremur
hafi þær hrundið áhlaupi af hálfu
uppreisinarmanna vestan megin
við borgina.
Uppreisnarmenn segjast í gær
hafa tekið raforkuver nálægt
Condoba, en það er eitt hið
stærsta á Spáni. Enn fremur
segjast þeir hafa hrakið hersv'eit-
ir stjónnarinnar út úr þorpi einu
fyrir vestain Madrid, og af þeim,
er legið hafi eftir á vígvellin-
um hafi 125 verið útlemdingar,
©n að eins einn Spánverji.
10 Oús. bvíf infiúenznsjúkl-
Insar I KanÐtnannahOfn
siðostn dagana!
KAUPMANNAHÖFN 23/12. FO-
Síðústu dagapa hafa bæzt vih
10000 ,nýir inflúenzuisjiiklingar í
Kaupma,nnahöfn.
Nokkrum skólum og leikhúsum
hefir verið lokað vegna veikinn-
ar, sem þó er ,nú álitið að hafi
páð hámarki sínu.
Mentamdlarðð útbiutar
skðlda- oo lista-
mannastjrk.
Mentamálaráð íslands úthlutaði
á fundi 19. þ. m. skálda- og
listamannastyrk þeim, sem veitt-
ur er á fjárlögum ársins 1937.
Þessir umsækjendur hlutu
stvrkinn, 500 krónur hv»r:
Jón Engilberts listmálari, Elin-
borg Lárusdóttir skáldkona, Jó-
hann Briem listmálari, Árni Krist-
jánsson h 1 jóm 1 istarkennari, Eísa
Sigfúss söngkona, Jón Norðfjörð
leikari, Þura Árnadóttir skáld-
kona, Anna Péturss píanóleikari,
Snorrd Arinbjarnar listmálari og
•Sigurður Helgason skáld.
fengiö svohljóðandi bréf frá
borgarstjóranum:
„Hér méð tilkynnist yður að
þér fáið ekki þau ellilaun, sem
þér hafið sött iþn og álítið að
þér ættuð að fá. Stafar það af því
að þó að fátækt yðar sé auðsæ,
þá hafið þér ekki fengið um hana
vottorð frá Magnúsi V. og Ragn-
ari Lárussyni.
GJeðileg jól!
Biorgarstjórinn."
Kveðjan til gamla fóiksins:
Engan elllstyrk!
Gieðileg jól! Borgarstjórinn.,
Bréf frá borgarstjóranum til gamla
fólksins er borlð út þessa dagana,
UTHLUTUN ellistyrksins hef- | tækist»að verjast því að kbmlast á
ir vakið g&ysilega gremju bæinn, sér nú allar sínar vonir
meðal gamla fólksins í bænum. 1 að engu orðnar og ekkert alnniað