Alþýðublaðið - 23.10.1937, Blaðsíða 1

RITSTJORI: F. U ALDi MARSSON
XVFII. AMMNGUR
LAUG/. RDAGINN 23. okt. 1937.
DTGEFANDI: ALÞVÐUFLOEKURINN
245. TÖLUBLAÐ

Norðmenn hafa sett 30- 40
púsund tnnnur af síld saltaðri
hér við land í snmar í bræðsln.
Hvers vegna selda þelr hana ekki
Ameriknmannlnnm, sem borgnr „hvaða
verð sem er on Jafnvel melra(t.
Oskar Halldórsson fer til New-York til að
selja sild, með 20 sildartunnur og fær
umboðsmann Síldarútvegsnefndar til að
selja pær fyrir sig.
Eftir fían Jínsson. . tZ
QÍÐAN SildaTÚtvegsnefnd
^ raksðgurMorgunbiaðs-
íhs um einkaumboð Fritz
Kjartanssonar og einkasölu
einhvers firma, á sild i
Póllandi ofan í ritsljóiana
og síðan ég upplýsti að
Póliands-samningurinn er
s\ o vel gerður að hann
hefir staðist eldraun hins
gífurlega framboðs Norð-
manna á matéssíld með
lágu verði, hefir biaðið gef-
ist upp á þvi að skrifa uni
mál þetta og auk þess hafa
ritstjórar Morgunblaðsins
loks farið að þeim ráðum
niinum, að fá einhvern sem
hefir meira vit á síld en
þeir sjálfir, til þess að
skrifa um síldarmálin, og
hafa þeir orðið svo heppnir
áð fá Óskar Halidórsson í
lið tneð sér.
Öskar hefir það fram yfir rit-
stj'ó.a Morgunhlaðsins, að hann
héfir átt við síldarverkun og slld-
arverzlun i mörg ár; enn fiemuir
250 manns í atvinnn-
bitavinnn.
Krafa A’H^ðuflokksfnllt úanna
á bæjarstjðrna fuDdiDDDi i
fyrrjtdaq.
fijgpT" 'f*rVr B
NOKKRAR umræíur rrðu um
atv'n .u’eysi og atvinnubæt-
Ur é bæj arstj ómarrundinum í
íyraadag.
Var þar upp’ýst, að ríkisstjórn-
in hefði lofað að leggja fram 1C0
þús. kr. til viðbótar til atvinnu-
tó avinnu, gegn jafnmiklu fram-
lagi frá bænum. Eru þá 250 þús.
kr. fyrir hendi til að standa
s-traum af atvinnubótum hér í
bænum til áraimóta.
, Jón Axel Péfursson lagði fram
fy ir hönd Alþýðuflokksins til-
lögu um að atvinnubætur yrð«
þet;ar hafnar fyrir 250 mamns.
En síðasta fimtudag byrjuðu
at\'innubæ’ur fy.ir 100 mamns, en
jafnf amt sagði íhaldið 50 mönn-
um úr bæjarvinnunmi upp at-
vinnu.
1 „fann Ameríku". Um árangur af
sí’.darverzlun Óskars eða Ame-
ríku-„fundi‘‘ hnns orkar heldur
ekki neins tvímæ’rs. Gamlir
bankareikningar bera hinu fyrra
vitni, og grein haas i Morgun-
blaðinu er óræk sönnun hins sið-
' arnefnda.
Óskar gerir umboðssamning
þann, er Vilhjálmur Þór kaupfé-
laigsstjóri hefir gert fyrir Síldar-
útvegsnefnd við Oxenberg Bros.
mjög að umtalsefni; segir hanm
óhagkvæman og telur, að hvaða
maður sem er hefði getað fengið
á honum urnbætur. Vel má vera,
að einHte jar u i.bæ ur heLÖi mátt
fá á samniiigi þessu n, en þó tel
ég mikinn vafa á, að til séu
viðskiítasamningar, sem séu bet-
ur úr garði gerðir. Og með hinn
landskumna árangur af margra
ára viðskiPastaríi þsi ;ra Vil-
hjálms Pór og Óskars Halldórs-
sonar fy ir augum, hæfir það
Mosgunblaðinu, að hafa Óskar
Halldó.sson til þess að gagnrýna
og finna veilur á verzlumarþekk-
ingu Vihjálms Pór!
Óskar Halldórsson telur lítiö
að sslja íil Bandaríkjanna 17
þús. tunnur af matjessíld. En ég
heii þe ar sýnt f ;am á, að há-
t trark btss, sem se't er af matjrs-
sild I Eardmíkjurum, cru 60 000
íunrmr a ári. Par af framliiíft
Ean la ikjamenn sj líir að rn.ir.sta
kosti 35 000 tunrur, sem \i anega
er elki gre'ddur neinu to'Iur áf,
©n ha n er 2i/3 dollixr á tun~u.
Mö u’eikar e u því fy I: að ílytja
inn 25 þús. íunnur, og þar af höf-
um við Isjcndiftgar ní níð 17
þús. tunrum.
F.ásagnir Kr. Einarssonar og
Haraldar Böðvarssonar um, að
þcir hafi fengið fyrirspurnir úm
matjessíld, geta verið réltar, og
þó Haraldar tæplega, því enginn
maður með vii trúir þvi, að
r.okkur maður bjóði: „hvi ða veið
sem er og jamvel meira“ fyrir
nokkra vöru, eins og H. B. segir
að sér hafi vertð boðið-
Með því að tangfæra frásagnir.
þeirra Kr. E. og H. B. hefir
Mor,gunb!aðið komist að þeirri
niðurstöiu, að Sí’.darútvegsnefnd
hafi hind.rað sölu á fimmtíu þús-
und tunnum af matjessíld til
Ameríku.
Pað þarf Morgunhlaðsvit til að
telja mönnum trú um, að við
gfetum óhindrað tekið a'.lan mat-
jessí darmaikaðinn af Bandar'kja-
mönnum sjálfum, sem leggja
mikla áherz’u á fiskveiðar sínar.
Og hvað skeður, þegar markaðir
NýirogHorkaðir
ávextir hingað.
| NNFLUTNINGS- og gjald-
ey.isnefnd ákvað i byrjun
vikunnar, að veita innfluln-
ingsky i á þu kuðum og rýjum
ávöxtu.n frá Portugal. Verða.
innflutningsleyfin eingöngu
bundin við það land.
Innflutn'ngBleyfurum mun
verða skift milli þeirra, semi
Úður hafa flutt inn þessavöru
leftir ninari ákvörðun nsfndar-
innar.
Má því vænta þess, að app-
e'sínur, epli, sveskjur, rúsín-
ur og aðrir þurkaðir ávextiir,
muni koma hér á markaðinn.
eru yfirfyltir? Dæmin eru fyrir
hendi um matjessí’.darsöluna í
Póllandi og Þýzkalandi 1933,
þegar alt lenti í öngþveiti og
síldarverðið féll langt niður fyrir
framleiðsluverð.
Nú vill svo til, að Óskar Hall-
dórsson hrekur þessar fullyrðing-
ar fy ir Morgunb’aðinu. Hann
segir, að þessir ágætu kaupendur
H. B. og Kr. E. hafi snúið sér
til Noregs með sín síldarkaup.
Það er kunnugt, áð Norð.xenn
söltuðu á þessu sumri um 85
þús. tunnur af matjessíld, og
einrig, að þeir settu, efir því
sem trúnaðarmaður SHdaxútvégs-
nefndar I Gautahorg skýir frá,
um 33—40 þús. tunnur af heoni
í bræðs’.u, fyrir sartia og ekkert
verð.
Hvers vegnn seldu ekki Norð-
irxnn he’dur þessar 30—40 þás.
tumfiur af síld tíl Amerfku, þerr.r
k uprndumir sném sír til þeirra,
en að srtja hami í b æ's u, fyrst
hægt var að fá „hvaða verð sem
er og Ja'Invel melra“ fyrir hcrna
þar, eins og H. B. segir?
Vi anlega af þ\i að þessar sög-
Ur um s'óran matjessíldarmaxkað
í Bandaríkjunum eru neginvit-
leysa.
. InnflyíjendUmir i New York,
sem allir eru af þeim útvalda
þjóðflokki, er ihaldsliðið hér á
Iandi haíar mest, strituðu á móti
því meðan þeir gátu, að íslenzk
matjessíld væri se’.d þar á mark-
ffiðir.u n. Fy ir þrautseiga baráttu
tveggja firma þar vestra, fyrst
J. A. Duncan og síðar Oxenberg
B 03., hefir \amt sem áður tekist
að vinna markaöinn. Nú virðast
þdr vilja komast í beint sam-
band og helzt ná tangarhaldi á
innflutningnum, þannig, að um-
toðsmaöur Síldarútvegsnefndar
hverfi. Viðskif.i þau, er bæði
S!:o ar og Bandarikjamenn sjálfir
hafa haft við íirmu þessi und-
(Frh. á 4. siðu.)
Enga vinnnlog-
gjðf er hægt að
setji gegn vilja
algýðnnnar.
Frá nmræðunum á
alþingi i gær.
\7 INNUI ÖGG JAFARFRUM-
^ VARP E^grrts Clacssens,
sem borið er enn fmm á alþingi
af íhaldsir önr.um, var til 1* umr.
E neðri deild í gær. Bsifði Thor
Tlro s, dnn af mörgum fraxn-
kvæxdarstjó um Kvrldél s, frax-
sögu tins og vera bar.
Hcnn lýstl f unvarpinu all-
nákvæmlega, en lagði þó hö’uð-
áherz'u á það, að reyna að æsa
upp Einar Olgicirsson, en þoð fér
svo, að þeir æslu hvorn anman
upp.
Héðinn Valdimarssoa benti á
það, að þetta frumvarp væri
gaxal 1 drautgur. vakinn enn einu
sinni uipp. Ihuldið hefir gert
hverja tilraunina á fætur annari
alt frá 1929 — eða fyr —, til að
koma hér á þræ’.alögum gegn
verka'ýðnum og samtökum hans,
cen allar hafa mistekist — og
svo mun enn fara. Það væri bið
•mesta óráð af alþingi að setja
þau lög um samtakafrelsi verka-
Iýðsins, sem hann væri andvig-
ur. Enda er það ekki hægt. Al-
þýruramtökin munu aldrei þolu
nein lög, sem skerða frelsi þeirra
og sjálfsákvörðunarrétt, og þau
munu njóta styrks allra vinnandi
slétta í larjdimu í baiáttunni gegn
slík i lagasetniagu. Ihaldið helir
áður hvað eítli annað neynt að
kox.a á þvingunarlögum gegn
samvi anufé:ö ,unum, hagsmuna-
savmtökum; en allar þær tilraunir
hafa strandað á viðnámi bænda-
stéttarinnar og öflugu'm stuðn-
ingi verka’ýðsias við sjóinn við
bændurna. Enx\ mun fara svo, að
(Frh. á 4. síðu.)
Eldsvoðinn í gœr:
Gömln hjðnln mnnn ekkl
hafa vitað af eldinnm fyrr
en hann brauzt jfir þan.
Bláfátækar verkamanoafjöf-
skyldur standa nú uppi aifs-
iausar undir veturinn.
Sýmð þeim samúð
ykkar í verkinu.
OÚSIÐ Bergþórugata 16,
sem brann í gær varð
alelda á svipstundu. Eldur-
inn kom upp tneð þeim
hætti, að tvær telpur heltu
bénsíni yfir falinn eld i
eldhúsi á neðri hæðinni og
fór eldurinn um allt húsið
ó fáum mínútmn.
Var eldhús'ð til hægri hrndar,
þsgar gengið var i ifa í h: sið, en
í þsð var aðíins ei m inngangur
og þröngur st'gapallur vii eld-
hússJy nar. Læst st íl.’u i n því
iundir cias Ut um eidhúsdyrnor
upp st'gann og um húsið alt.
'I hú&Inu voru 4 íbúðir, tvær 2
herbergi og eldhús, 2 íbúðir á
hvorri hæð. Á næðri báð í aust-
ur-enda bjuggu Lára Valdalótt-
ir verkakona og Karl Krlstins-
sen verkamaður og 4 bör i. 1 vest-
unenda bjuggu Þorstoiinn Kr.
Magnússom verkamaður og Hdga
Guömundsdóttir og börn þeirra
6.
Uppi í austunenda bjó Albert
Sigurðsson verkamaður og Jón-
ína Jónsdóttir með 5 börn, en í
vestri íbúðinni uppi bjuggu
Italir vilja ekki standa viö
orð sin I hlatleyslsnefnd.
i -j»wp»<oaii«wrii»aMrii<gaw^'
Grandi tók aftur i gær, allt pað, sem hann
hafði gengið inn á á miðvikudaginn.
LONDON í morgun. FÚ.
FUNÐI I undirneínd hlutleys-
isnefnda ianar var ekki loki J
fyr en klukkan 6 í gæikveldi.
Allir höf’u átt von á þvf, að
erfitt myndi verSa að fá full-
komið saakoxu'ag um þau at-
rild, sem til uimæðu voru, enda
leið ekki á löngu, að skoðpna-
(rriunur gerði vart við sig.
Grandi byrjaði með þvi, að
setja skilyrðáð fyrir því, að It-
alir gengju að tillögum peim„
sem hann haf Ji gersgið að á fund-
inum á miðvikudaginn. Italska
stjórnin gengi því aðeims að til-
lögunum, sagði hanm, að allar
aðrar þjóðir gerðu það líka. Mai-
ski, fulltrúi Rússa, hélt því aflxir
á móti frami, að stjórn Sovét-Rúss
Ynds gæti ekki gengið að þvi,
að báðum stríðsaðilum væru vete
hemaðarréttindi fyr en brott-
flutningi erliendra sjálftoðaliða
frá Spáni væri aiger'.ega afokið.
Hvorki Maiski né Grandi v’ldu
því samþykkja að sætta sig við
þá tölu, sem nefndin kynni að
ákveða, og flytja skyldi buríu,
áður en bernaðarréttindi væru
veitt. Þegar Grandi var mimmtur
á það, að hann befði gsngið að
þiessu atriði á fundimum á mið-
vikudaginn, sat hann samt senr
áður við sinn keip. Það náðist því
ekkert samkomulag um j:að á
fundinum, hvað margir skyldu
fluttir burt frá Spáni í fyrstu
sendingu, en það á að spyrja
stjórn'r þær, sem sæti eiga í hlut-i
í Leysisniefndinni, hvort þær sam-
þykki að byrjunarsendingm
verði 1000 mmn, og er svars ósk-
að fyrir næstkomandi mánudag,
en þá kemur nefndin saman aftur
á fund,
KRlSTÓFER BÁRÐARSON.
gömlu hjónin, Kristófer Bárðar-
son og Ástríður Jónsdóttir, dóttir
þeirra og dótturdóttir hennar,
ung.
Allt er þetta fólk mjög fátækt
og misti það allt sitt, svo að
segja óvátryggt. Um upptök elds-
ins skýidr Sveinn Sæmundsson
lögnegluþjcnn svo frá:
Lára Valdadóttir var við vinnu
útil í bæ og Karl Krjstinsen einn-
ig. Oftast þegar Lára er ekki
heima, loikar hún íbúðinni, en
bömin eru þá í skóla eða hjá
kunningjafólki sínu. I gær var
stúlka, 9 ára gömul, Ásdís aö
nafni, búin í skólanum um há-
degi. Ásdís litla ætlaði sér ásámt
•jafnöldm sinni úr öðru húsi að
taka tiil í íhúcinni, en er hún ætl-
aði að þvo eldhúsgólfið, vantiði
hana heitt vatn, og fann hún þá
benzínbrúsa og helti í e’davélina
i—> en í henni var faliinn e’.dur.
G-.ur eldurinn þá saxstundis
upp, en telpuruar þutu hljóðandi
út úr eldhúsinu og s-kyldu hurð-
irnar opnar á eftir sér.
Ópin I telpurum heyrðust upp
til Jónínu Jómsdóttur og þtiut hún
og dóltir hernar Unnur, þá út.
H’jóp unr.u” að næsta brunaboð-a
og braut hann, en er Jónína rmóð-
ir Uanar, kom niður síigann, kom
H dga Guðn undsuóltir úí ú: sinni
íbúð. Rryndu þær að kæfa e’dinn
xneð þvi að kasta á hann, en er
þær sáu, að það bar engan ár-
angur, hlupu þær út.
Þegar Helga kom að el-dhús-
dy u'urn, logaiði i dálitlum blstti
á gólfinu, en i sö.nu svifum og
hún kastaði tvein pokum á eld-
inu, gaus eldurinn upp u<m alla
veggi — eins og haimn fylgdi
ci’ninum af benzíninu.
Gömlu hjónin voru uppi1 í ibúb
sinni, á fótum. Dóttir þeirra,
kallaði upp til þeirra, en fékk
Cikkert ’svar, en ekkert viðlit var
fy ir hana að fara upp, því stig-
inn var orðixn glelda. H'jóp Jón-
ina þá suður fyrir húsi-ð og var
(Frh. á 4. síðu.)