Helgarpósturinn - 01.08.1985, Blaðsíða 17

POPP
/ Ijúfum leik í léttum dúr
í UÚFUM LEIK — Mannakorn
Útgefandi: Fálkinn
Það líður langt á milli Mannakornsplatna
nú á dögum. Sú næstsíðasta kom út '79. Um
miðjan júlí var biðin svo loksins á enda. í ijúf-
um leik skaust í heiminn með pomp og prakt
og meira að segja blaðamannafundi á einu
bjórlíkhúsi höfuðborgarinnar. Blaðamenn
mættu fáir, enda nálgast það að vera upp-
sláttur í blöðum, ef til slíks teitis er boðið nú
til dags. Það er af sem áður var, er poppskríb-
entar voru með annan fótinn á Freeport sak-
ir svakalegra svallveislna, sem útgefendur
slógu upp vegna nýútgefinna platna.
Liggur einn og yfirgefinn
einhvers stadar úti í horni
ordinn mjög af elli blakkur
áfengi og reyk
Tæpast yrkir Magnús Eiríksson þarna um
hina fornu kynslóð poppblaðamanna, sem
nú hefur að mestu dregið sig í hlé. Vísitölu-
sukkari iiðinná ára mun ejga kveðjuna. Til-
vitnunin er úr titillaginu í ljúfum leik. Það
rifjar upp ýmsar aðrar sukksögur, sem Magn-
ús hefur rakið fyrir okkur á liðnum árum:
Róninn, Komdu í partí, Ræfilskvæði og fleiri.
A nýju plötunni fáum við nokkrar svipmynd-
ir til viðbótar. Sviðið er gamaikunnugt: að af-
loknu nætursamkvæmi.
Eftir slark og stud og stanslaust fjör
þá er kyrrdin loks komin á.
Og á sínum mjúku brauðfótum
staulast margir veislunni frá.
Einn er lasinn og annar hress.
Það er löngu kominn tími til að segja
bless.
Börn við vorum, börnin smá.
Börn, sem Drottinn vakti hjá.
Magnús er sérfræðingur í að segja sögur
um drykkjuskap og það yrkisefni kann land-
inn alla jafna vel að meta. En hann yrkir um
fleira en gleðimenn og -konur. Ríkisstjórn og
þjóðarskúta fá napra kveðju í laginu Þegar
skipið sökk. Sá texti ætti að vera ráðherrum
og þingmönnum skyldulesning.
Það hefur lengi flotið áfram þetta far.
Flotið yfir margar slœmar grynningar.
Margir snjallir höfðu stýrt,
en það hafði oft verið dýrt
að gera gamla dallinn út.
Og ég sver að upp’í b'rú
þar stóð enginn stýrið við.
Stjórnlaust skipið sigldi á hlið.
Yfir höfuð eru textar á plötunni í ljúfum
leik skemmtilegir og vel ortir. Magnús Eiríks-
son leggur lítið upp úr ljóðstöfum og rím er
honum engin nauðsyn. En ljóðlínur falla vel
að lögum og hugsun í textum er kýrskýr.
Þegar það tvennt er í lagi, er textagerðin yf-
irleitt í höfn, sama hver í hlut á.
Lagasmíðar Magnúsar svíkja ekki frekar
en fyrri daginn. Hann kemur reyndar ekki á
óvart á því sviði. Tíu skotheldir „skemmti-
legir smellir" hafa bæst við í safn þeirra laga,
sem Magnús hefur sent frá sér. Mér er iífsins
ómögulegt að draga eitt, tvö eða þrjú iög
plötunnar út og segja, að þau séu betri en
hin, hvað þá að eitt sé verra en hin níu. Heild-
in er einfaldlega óaðfinnanlegt popp að
hætti Magnúsar Eiríkssonar og annarra
Mannakornsliðsmanna.
i ljúfum leik er rokkaðri og hrárri en fyrri
plötur Mannakorns. Lögin Eldur og Þegar
skipið sökk milda yfirbragðið þó nokkuð. —
Textarnir við þau lög eru þó síður en svo
mildilega kveðnir. — Þessi hráslagaleiki er út
„i Ijúfum leik" er að
sönnu ekkert tíma-
mótaverk og kemur
hvergi á óvart. En
„menn gærdagsins"
hafa það fram yfir
marga þá sem yngri
eru, að þeir kunna sitt
fag," segir Ásgeir
Tómasson m.a. um
nýja ptötu Magnúsar
Eirikssonar.
Ásgeir Tómasson
af fyrir sig ágætur. Á plötunni Brottför klukk-
an átta sýndu Magnús og félagar að þeir geta
verið fágaðir og fínir. Nú sýna þeir skrápinn.
Gítarinn er rifinn, trommuleikararnir spila
með látum og Pálmi er æstari en nokkru
sinni áður.
Er lög plötunnar eru leikin í bland við aðra
tónlist, kemur í ljós, að mótun hennar mætti
vera hærri. (Þetta er reyndar tilfellið með
velflestar íslenskar plötur aðrar, einhverra
hluta vegna.) Þá sprengja essin svolítið á
köflum. Sérfræðingar segja, að skurði plöt-
unnar sé um að kenna. Að þessum atriðum
frátöldum hef ég ekkert upp á þessa nýjustu
og vonandi ekki síðustu plötu Mannakorns
að klaga. Hún er að sönnu ekkert tímamóta-
verk og kemur hvergi á óvart. En „menn
gærdagsins" hafa það fram yfir marga þá,
sem yngri eru, að þeir kunna sitt fag og skila
því vel sem þeir taka sér fyrir hendur.
ÍLÉTTUM DÚR - P.S. & Co.
Útgefandi: P.S. & Co.
I öllum sínum „galskab" er platan (léttum
dúr hreint ekki svo galin. Spilamennskan er
prýðileg, — gott rokk að hætti Stones og
slíkra. Tónsmíðarnar eru margar að hætti
gömlu meistaranna. Ekki vottur af frum-
leika, heldur aðeins stöðluð keyrsla.
Stjarna plötunnar, Pjetur Stefánsson skráð-
ur myndlistamaður í símaskrá, er nokkuð
hógvær, miðað til dæmis við Sverri Storm-
sker, sem áður hefur verið fjallað um hér.
Hann á að visu flest lög og texta plötunnar
og syngur lögin öll, en textarnir eru nokkuð
faldir með ógreinilegum framburði. Þá er
hljóðblöndun söngsins höfð nokkuð aftar-
lega á köflum. Fyrir bragðið skiljast textarnir
illa. Sjálsagt telur Pjetur sig slæman söngv-
ara og textahöfund og beitir því þessum
brögðum.
Með tímanum fara þó að skiljast brot og
brotabrot úr textum, ef hlustað er af þolin-
mæði. Pjetur hefur húmorinn talsvert neðan
beltis að því er virðist, en á það þó til að yrkja
um aðra hluti í bland. Hans stærsti plús er sá
að kunna að velja sér samverkamenn og ég
heyri ekki betur en að þeir bjargi því sem
bjargað verður á plötunni í léttum dúr.
BÓKMENNTIR
Glœsileg byrjun
Sigfús Bjartmarsson:
Hlýja skugganna (Ijóð)
Mál og menning 1985. 76 bls.
Eftir Sigfús Bjartmarsson hafði ég aðeins
séð Ijóð í tímaritum við og við áður en mér
barst í hendur bók hans Hlýja skugganna. Er
það skemmst frá að segja að þar þykir mér
glæsilega af stað farið og ekki með neinum
hversdagsblæ.
Strax í fyrsta ljóði bókarinnar er sleginn
nöturlegur og kaldhæðinn tónn sem síðan
hljómar með blæbrigðum út alla bók. Fyrsta
ljóðið, sem ber heitið eitt vald gegn öðru,
hefst á þessu erindi:
á fornlegu málverki
sá ég mynd af guði
af íhyglinni í svipnum
og ótvírœtt illgjörnum
ogþó mœddurn dráttum í munnvikunum
fór mig að gruna að einmitt þarna
vœri hann að gera það upp við sig
hvar hann œtti að bera niður
hvert hann œtti núna
að senda plágurnar sjö
Það er í veröld þessa íhugula en illgjarna
guðs sem við hrærumst, mannfólk sem á sér
— í anda Steinars Steinarrs — hvorki takmark
né brúklegan tilgang en er þó dæmt til að
stunda eyðimerkurgöngu sína. Þessi ganga
verður eædd mismiklu lífi því slíkt er órétt-
lætið
að sumt fólk er svo kyrfilega dautt
og öllum gleymt
að það lifnar ekki neitt frekar við
þó það deyi
eins og Sigfús kemst að orði í Ijóðinu hvernig
stendur eiginlega á því.
í anda tiðarinnar yrkir Sigfús Bjartmars-
son ofurlítið af „orðaleikjaljóðum" en festist
hreint ekki í þeim, bregður þeim fyrir sig —
svona eins og til að sýna að hann geti líka
leyft sér að vera galgopalegur. Gott dæmi er
smáljóðið að vera og:
Þetta með að vera
og
vera ekki
Það er svo sem nógu einfalt
engin spurning
bara þrálátur vani
En það eru hin lengri og viðamiklu ljóð sem
gefa bókinni megingildi. Sér á parti þykir
mér þar ljóðin í II. hluta bókarinnar, sem öll
eiga sér svið erlendis. Þar er m.a. að finna
Ijóð sem heitir sjálfstœð sýning í Queen’s
Street og segir í alllöngu máli frá eiturlyfja-
sjúkri konu og „einkasýningu" hennar. Þetta
er nístandi texti og ólíkur flestu eða öllu sem
ég hef lesið eftir ungskáld okkar. Kaldrana-
leg samúðin orkar sterkar en sú viðkvæmni
sem stundum fær að ráða ef ort er um eitt-
hvað sem mönnum þykir miklu varða, og
þegar komið er að síðasta „orginu" í Ijóðinu
er lesandinn tilbúinn að orga með. Þetta Ijóð
— ásamt fleirum — finnst mér ótvírætt
benda til þess að Sigfús þori að ráðast í erfið
yrkisefni, þori að yrkja af þeirri þjáningu
sem verður undirstaða allra góðra bók-
mennta.
Eins og eiturlyfjasjúklingurinn í Queen’s
street eiga aðrir utangarðsmenn vísa samúð
skáldsins. Nöturlegt í skörpum myndum sín-
um verður smákvæði eins og hringar í lífi
drykkjutœknis sem hefst svona:
lyfjabúðirnar
mynda ysta hring
innar er betliröltid
þá sólargangur um garö
innst lögun handar um flösku
Myndblöndunin eða skynblöndunin sem
gerist í þessu erindi (lyfjabúðir, betlirölt —
sólargangur — lögun) á sér ýmsar hliðstæður
í öðrum kvæðum og vísar út á þann hálf-súr-
realíska myndvang sem víða er notaður í
Hlýju skugganna og t.d. í ljóði um eilífa
göngu mannsins og heitir iljalaus ár þar sem
við
göngum á vit nýrra spegla
á vit nýrra sigra
að minnstakosti
á vit einhverskonar sigra
án þess að draga tilgang okkar í efa
mjög lengi í einu
án þess að efast oft í þeirri trú
að spegilmynd okkar muni ekki deyja
jafn óriftanlegum dauöa
og hinar
Jafnt í þessu Ijóði og mörgum öðrum leyfir
Sigfús sér talsverða mælsku. Hún getur
vissulega verið varasamt stílbragð og hefur
stundum tilhneigingu til að hálfkæfa lesand-
ann. Það finnst mér þó ekki gerast í ljóðum
Sigfúsar, heldur vegst mælskan á sérkenni-
legan hátt við ofurraunsæið og verður jafn-
ræði með þeim.
Auðvitað yrkir Sigfús stundum talsvert
myrkt eins og mörg önnur nútímaskáld. Þá
leiðir af sjálfu að ljóðin gera miklar kröfur til
lesendanna, þau verða ekki gleypt í flýti og
bjóða oft upp á fleiri en eina túlkunarleið.
Þannig finnst mér Ijóðið eftirmáli (eða Ijóða-
flokkurinn, því eftirmálinn er fjögur tölusett
Ijóð). Menn geta — ef þeir vilja — lesið það
sem lýsingu á ferðalagi, fyrst með leigubíl á
flugvöll, síðan áleiðis að flugvélinni. En víð-
ari túlkun er líka auðveld. Ferð mannsins um
tíma og rúm er hreint ekki nýtt yrkisefni og
kjósi maður að lesa eftirmálann sem tákn-
rænt Ijóö um þá ferð er líka boðið til mikillar
túlkunarveislu þegar kemur að suÉprri atrið-
um Ijóðsins. Álíka veislu geta merm reitt sér
til í kvæðinu Schopenhauer hinn ungi mætir
manni í garðinurn og reyndar miklu fleiri
ljóðum bókarinnar.
☆
Kaldhæðni í ljóðlist ér oftast til þess fallin
að hindra innlifun — bæði skáldsins og les-
andans. Það er gaman að hafa eignast skáld
sem getur leyft sér að vera hvort tveggja í
senn kaldhæðinn og innlifaður. Þess vegna
verður beinlínis nýstárleg lífsreynsla að lesa
Hlýju skugganna, þess vegna bíð ég eftir-
væntingafullur eftir að fá meira að heyra.
HELGARPÓSTURINN 17