Tíminn - 19.05.1917, Blaðsíða 1

TIMINN
kemur út einu sinni í
viku og kostar 4 kr. til
áramóta.
TÍMINN
pp.------------------------
ÁFGREIÐSLÁ
á Laugaveg 4 (Bóka-
búðinni). Þar er tekið
á móti áskrifendum.
I. ár.
Reykjavík, 19. maí 1917.
10. blað.
Utn lanðbútiaðitm.
Afardasalan.
Því hefir verið haldið fram i
greinum þessum, að framfarirnar
sem orðið hafa í landbúnaði liér
á landi harnli ekk( upp á móti
framförum sjávarútvegarins. Þess
vegna verði nú að liefjast handa
um að lvfta landbúnaðinum. Og
því fremur verði að kosta kapps
um þetta þegar þess sé gætt, að
standi annarhvor tveggja aðalat-
vinnuveganna höllum fæti, þá kem-
ur það ekki að eins niður á hon-
um sjálfum, heldur hlýtur hann
að verða hinum til b)rrði. Og enn
víðlækari verði áhrifin þegar ár-
ferði liinna minni atvinnugreina sé
algerlega undir aðalatvinnuvegun-
nm komið.
Er hér um grundvallaratriði að
ræða, sem eigi virðist af veita að
menn alment geri sér grein fyrir,
og hætli þá að toga i sinn skækil-
inn hver og öfundast yfir ef öðrum
vegnar betur.
Jafnvægi atvinnuveganna á að
vera sameiginlegt áhugamál allra
landsmanna og hugsunin sú, að
þyngja jafnan léttari vogarskálina,(
án þess að taka af hinni, sé þess
nokkur koslur.
fá hefir verið sýnl fram á það,
að án lánstrausts og peninga er
lítilla framfara að vænta um land-
búnaðinn, og að sníða verði láns-
kjörin belur eftir þörfum hans hér
eftir en hingað til.
Aðalhlutverk peninganna á að
vera að skapa rneiri og öruggari
framleiðslu.
En þá er komið að öðru höfuð-
atriðinu, verzlnninni, nauðsynja-
kaupunum og afurðasölunni.
Hefir hér í blaðinu áður verið
í
skrifað um verzlunina og því eigi
ítarlega út í þau mál farið hér. Er
samvinnuverzlunin sjálfsagða leið-
in og tilþrifamesta úrræðið um
verzlunina, eins og sýnt hefir verið
fram á.
En þegar verzlunarskipulaginu
er komið í viðunanlegt horf, er
mest komið undir meðferð fram-
leiðslunnar, vöruvönduninni, og á
landbúnaðurinn í þeim efnum mik-
ið óunnið enn. Smjörframleiðslunni
einni er komið í sæmilegt liorf, að
því leyti er rjómabúin snertir. Ull,
kjöt og hross hinsvegar enn eigi
búið að ná því áliti á erlendum
markaði, sem við verður unað.
Á landbúnaðurinn mikið undir
því, að hér vinnist mikið á í næstu
framtíð.
Er það sizt að undra þótt ís-
lenzk ul) hafi eigi verið í hávegum
höfð á erlendum markaði, þegar
þess er gætt, að sá þóttist mestur
maðurinn, sem selt gat ullina sína
óhreinasta og blaulasta kaupmann-
inum, og öllu ægði svo saman,
því skársta og lakasta. Og þótt að
t, d. kaupfélögin elztu haíi lengst
af flokkað ullina eftir gæðum, þá
gætir áhrifa af því meir innávið,
hjá fólkinu sem vanist liefir við
að vanda ullina eftir föngum, held-
ur en úlávið um ullarverðið, eink-
um þegar þess er gætt, að stór-
kaupmaður kaupir þessa ull og
miklu meiri ull óflokkaða og hland-
ar öllu saman. Ullarmalið og leið-
beiningar um ullarverkun fá hér
miklu um þokað jafnliliða viðleitni
um útvegun á lientugum markaði
fyrir ullina.
En að ekki sé alt með feldu um
íslenzka ullarverðið sést bezt á því,
að nú kostar metri af íslenzku
vaðmáli hjá klæðaverksmiðjunum
lcr. 12,50, en af erlendu vaðináli
alt að þriðjungi meira í innkaupi.
Pk eru líkur til að rnikið mætti
bæta ullarmarkaðinn í landinu
sjálfu, láta vinna ullina hér.lieima,
bæði til þess að minna þyrfti að
flytja inn í landið af ullarvefnaði
og sömuleiðis til útflutnings.
Glöggir menn um þá liluti telja
það engum vafa undirorpið, að
þótt örðugt mundi veitast að keppa
við erlendan vaðmálsvefnað, þá
bendi all til þess, að alskonar
prjónles gæli orðið arðvænleg út-
flutningsvara og að sjálfsagt sé að
koma upp verksmiðjum, er vinni
þann iðnað. Þó er svo mikil eftir-
spurnin eftir íslenzku vaðmáli, að
ullarverksmiðjurnar hafa varla
undan.
Þá er kjötið, aðalframleiðslu-
vara landbúnaðarins.
Því slcal sízl neitað, að miklum
framförum liefir kjötverkunin tekið
í seinni tíð, og er það aðallega
að þakka Sláturfélagi Suðurlands.
Fyrst og fremst er ílokkuuin mikils-
verð, söllun og öll umgengni;
blöskrar manni að hugsa til blóð-
vallanna i gamla daga, þar sem
mismunandi lireinlált fólk vann
að slátrun í misjöfnu veðri. Hvern-
ig átli slíkt góðri lukkú að slýra.
Dilkakjöti, vænsla sauðakjöti og
gamalærkjöli ægði saman í sömu
tunnunni, og þá kannske loðnir
bjórsneplar í þokkabót. Sú tið er
nú af, sem belur fer.
En kjötið á langt í land enn þá
til þess að ná verðskulduðu áliti
á heimsmarkaðinum.
Helir verið bent á tvær nýjar
leiðir, er miða að því marki.
()nnur er sú, að flytja kjöl kœlt
á erlendan markað.
Hin, að sjóða það niður til rít-
flulnings.
Hvorutveggja aðferðirnar taka
fram söltunaraðferðinni, en hvor
betri muni vera, verður eigi sagt
að órannsökuðu máli.
Má það eigi dragast úr þessu,
að gerð sé tilraun um útflutning
á kældu kjöti til Englands, og sér
það hver maður í hendi sér, að
eigi er horfandi í kostnað við slíka
tilraun, 10—20 aura hækkun á
hverju kjölkílói er fljót að borga
þann tilkostnað, hvað þá meiri
hækkun, sem alls eigi er ólíklegt
að framför þessi hefði í för með sér.
Sömuleiðis þyrfti að lála rann-
saka niðursuðu-úrræðið. Vísast að
hvorutveggju leiðirnar verði farnar
í framtíðinni.
Ilefir niðursuðuaðferðin þá yfir-
burði, að marlcaðurinn yrði síður
staðbundinn og hægara að afgreiða
smápanlanir og á hvaða tíma árs
sem væri. Auk þess yrðu með því
móti slegnar tvær flugur í einu
höggi, sjávarútvegurinn þáíf líka
á niðursuðuverksmiðjum að lialda.
Ætti þingið í sumar að sjá svo
um, að þessir lilutir yrðu rann-
sakaðir og undirbúnir, svo að hægt
yrði að hefjast handa um fram-
kvæmdir þegar að ófriðnum lokn-
um.
Loks eru hrossin. Uau verða ein
aðalframleiðsla landbænda. Hefir
Jón Þorbergsson sýnt fram á það
í ritlingi, er hann gaf út á síðast-
liðnu hausti, hversu landsmenn hafi
selt af sér hingað lil, þegar um
lirossasöluna er að ræða, þriðj-
ungur verðsins fer í vasa óþaijra
milliliða. Ennfremur sýnir hann
fram á það, að hægt muni að
finna betri markað fyrir hross en
verið hefir, en mest af öllu á
hrossaframleiðslan, eins og öll önn-
ur vara, undir vörugæðunum. þurfa
bændur að skilja það og breyla
eftir. Kynbætur og bælt meðferð
ætlu á skömmum tíma að geta
liækkað hrossin eða gjöreytt smæstu
hrossunum eins og þau gerast nú,
og er auðsætt liver gróði yrði að
slíku, þegar þumlungurinn i hæð
hestsins er alt að 40—50 króna
virði á sanngjörnum takmörkum
um það, livort telja á hrossið
skepnu eður eigi.
Aukið lánstraust með bæltum
lánskjörum og bætt framleiðsla á
ull, kjöti og hrossum ásamt úlveg-
un nýrra markaða fyrir þessar af-
urðir, þetla eru þeir hnútar sem
lejrsa þarf til þess að landbúnað-
urinn geti liér eftir borið þær
byrðar, sem þjóðin þarfnast að
hann beri. Og þeir eru fleiri hnút-
arnir og verður að þeim vikið í
næstu blöðum.
t
íyólfur yinðréssott.
Hinn 25. apríl 1917 andaðist hér
á Landakotsspitalanum í Rej'kjavík
Eyólfur Andrésson frá Síðumúla í
Hvítársíðuhreppi. Hann fæddist í
Núpstúni í Hrunamannahreppi í
Árnessj'slu 1. des. 1850. Foreldrar
lians voru Andrés hreppstjórni
Magnússon (alþm. Andréssonar)
og Ivatrín Eyólfsdótlir. Hann ólst
upp hjá foreldrum sínum, fyrst í
Núpstúni, svo í Syðra-Langholti
þar til faðir hans dó í marz 1857.
En síðan hjá Helga föðurbróður
sinurn í Birtingaholti. Nokkru meir
en tvitugur fluttist hann að Brunna-
stöðum á Vatnsleysuslrönd og það-
an vorið 1881 að Gilsbakka í Hvít-
ársiðu. Þar kvæntist hann 12. maí
1886 Guðrúnu Brynjólfsdóttur,
hreppsljóra frá Selalæk, þá til
heimilis á Gilsbakka og reistu þau
bú sama vor á Kirkjubóli í sama
hreppi, en lélu af búskap árið 1900.
Eftir það voru þau í Borgarnesi og
víðar, þar til vorið 1912, að þau
fluttu til sonar sins, Andrésar bónda
í Síðumúla.
Þau eignuðust 5 börn, þrjá svni
og tvær dætur, er öll lifa og eru
uppkomin.
Evjólfur sál. var hinn mesli
dugnaðarmaður, góðgjarn, vinsæll
og vel látinn af öllum, er kyntust
lionum.
Jarðarför lians fór fram í Síðu-
múla 12. maí 1917.
Yfir gröf hans flutti Halldór skáld
Helgason á Ásbjarnarstöðum ljóð,
er hann liafði ort og hér fara á
eflir:
I.
Táragyðju svalhent sorg
situr um flesta vegi,
læðist inn í bæ og borg
bæði á nótt og degi.
Metur hún lítils veg og völd,
visdóm, frægð og snilli,
ákveðin hún greiðir gjöld
— gefur ei neitt á milli.
Yfir brautum almúgans
otar hún brugðnu sverði
— gullna krónu keisarans
kaupir hún sama verði.
II.
Yfir margan íslending
andaði köldum blævi,
uxu þeir við umhleyping
— oft í frosti og snævi.
Sömu, ef til vill, segja má
sögu úr hlýrri löndum.