Tíminn - 09.02.1918, Blaðsíða 1

Titum
kemur út einu sinni i
viku og kostar 4 kr.
árgangurinn.
AFGREIÐSLA
í Regkjavik Laugaveg
18, simi 286, út um
land i Laujási, simi 91.
II.
Ileykjavík, 9. febrúar 1918.
6. blað.
Danir í vorn garð.
i.
í Danmörku eru tvö félög sem
sérsiaklega hafa íslands-mál á
stefnuskrá sinni. Hið eldra er
Atlantshafseyjafélagið, og er það
gamalkunnugt hér á landi, þótt
ekki verði fyrri ferill þess rakinn
að sinni. Hið yngra er Dansk-ís-
lenzka félagið.
Félög þessi eru spegill af huga
Dana í vorn garð, þeirra sena eitt-
hvað um okkur vita og hugsa.
En meginþorri Dana veit sein
ekkert um okkur, nema helzt ein-
hverjar ýkjusögur, og gerir sér því
litla grein fyrir því hvað um okk-
ur verður, eða hverrnig okkur líður.
Með því að athuga framkomu
þessara félaga gagnvart Islending-
um — meðal annars út af fána-
málinu nú — má sjá það Ijóslega
að mjög skiftir í tvö horn um hug
Dana til okkar. — Er okkur ís-
lendingum holt að gera okkur þess
fulla grein.
Verður hér fyrst horfið að eldra
félaginu, Atlantshafseyjafélaginu.
Nokkru fyrir áramótin var hald-
inn aðalfundur í félaginu, en fund-
argerðin er nýkomin hingað. Var
þá birtur árangur af stjórnarkosn-
ing. Fór hún á þá leið að allir
voru endurkosnir, nema einn, en
það var Bærentsen amtmaður frá
Færeyjum. í hans stað var kosinn
Knútur Berlín, sem alkunnur er
af hinum óheillavænlegu afskiftum
sínum af íslandsmálum, sá maður
sem mest hefir gert til þess að
spilla fyrir eðlilegum og farsælum
framgangi mála vorra í Danmörku.
Hlaut Knútur Berlín meir en helm-
ingi íleiri atkvæði en Bærentsen.
Prófessor Finnur Jónsson tók
þegar til máls er úrslit kosning-
anna voru kunn, og mælti á þessa
leið:
»Eg hefi heyrt úrslit kosning-
anna og þykir mér mjög hafa mið-
ur farið. Það er nú komið fram,
sem eg vildi ekki leggja trúnað á.
Ágætum og nákunnugum málsvara
eins ríkishlutans hefir verið kastað
út, (»smidt ud«) til þess að koma
að manni sem ber elcki annað til
brunns en lögfræðis þekking sína,
en er fulltrúi pólitisks undirróðurs
sem hefði ált að hlífa félaginu við.
En cg veit það af eigin reynslu,
að frá vissum hliðum hefir ekki
mikið komist að af sérþekkingu, upp
ú síðkastið. f*að skal nú sagt með
fullri áherslu, að kosning prófess-
ors Berlíns, er högg í andlit öllu
því sem íslenzkt er. Með henni er
fullkominn endi bundinn á störf
félagsins viðvíkjandi íslandi — og
þykir mér mjög fyrir. Félagið get-
ur algerlega strikað ísland út af
stefnuskrá sinni. Það verður óhjá-
kvæmileg afleiðing af þessari
kosningu. Mig brestur orð sem séu
nógu sterk til þess að lýsa þessu,
eins og það á skilið«.
Próf. Finnur Jónsson gekk því-
næst burt af fundi félagsins.
Með þessum orðum hefir próf.
Finnur Jónsson, fyrir hönd allra
íslendinga, sagt skilið við Atlants-
hafseyjafélagið. Svo á það að vera
um alla. íslendingar þeir sem enn
eru í félaginu, gera ekki skyldu
sína gagnvart íslandi, ef þeir ekki
segja sig nú úr félaginu. Aðrir
hafa gert það áður, við fyrri fram-
komu félagsins. Þessi síðasta tekur
af öll tvímæli hvert það stefnir.
Þvi að það er áreiðanlega engin
tilviljun að Knútur Berlín er kosinn
í stjórn félagsins og það einmitt
nú og með svo miklum meirihluta.
Það verður ekki skilið á annan
hátt en þann, að félagið taki nú að
sér stefnu hans gagnvart íslandi.
Og þeir sem ekki fara nú úr fé-
laginu taka sömu stefnu um af-
stöðu til íslands og Knútur Berlín
hefir barist fyrir — stefnuna að
rísa gegn öllum kröfum okkar —
stefnuna að halda í okkur sem
fastast til þess að ekki minki
»nýlendu«ríki Dana, né það svæði
sem danskur fáni blaktir yfir. —
Hvort sem okkur er það ljúft eða
leitt. Hvort sem okkur er það til
liags eða tjóns. Til þess að halda
í lengstu lög í æru og ríkisveldi
Dana.
Á þessum anda hefir áður bólað
í félaginu. En nú hefir hann alger-
lega fengið yfirhöndina. Lengi hafa
sumir íslendingar borið hann með
þolinmæði. Þegar próf. Finnur
Jónsson nú tekur svo af skarið —
en hann er í þeirra manna flokki,
sem ekki vildu stofna til slíks ó-
friðar fyr en í seinustu lög -- þá
mega allir íslendingar ganga að
því vísu að andi félagsins í okkar
garð er öllum okkur óþolandi.
Félag sem kýs argasta mótstöðu-
mann okkar í stjórn sína undir
þessum kringumstæðum, getum við
ekki skoðað öðru vísi en okkur
fjandsamlegt.
— Og þetla er annað og það eldra
félagið í Danmörku sem tekið
hefir sérstaklega íslenzk mál á
stefnuskrá sína. Hvernig er hægt
að hugsa sér áframhaldandi sam-
band við Dani á þessum grund-
velli? Það er óhugsandi.
Aðalspurningin er þessi: Hversu
mikill híuli Dana er það sem
fylgir Atlantshafseyjafélaginu um
þessa afstöðu gagnvart okkur ís-
lendingum?
Að það sé töluverður ílokkur
má telja víst, úr því félagið tekur
nú stefnuna svo eindregið og beitir
Knúti Berlín fyrir sig. Það má og
ráða af framkomu danskra kaup-
manna, sem á mjög óviðeigandi
og niðrandi hátt fyrir íslendinga
hafa ráðist á próf. Finn Jónsson
út af afskiftum hans af málinu.
Úr landi.
Töluverðar sögur ganga um það
í bænum, að margir íslenzkir
verkamenn muni liafa í hyggju
að hverfa til Englands til þess að
leita sér atvinnu. Annað dagblaðið
flytur nánar fréttir af þessu. Segir
að um 250 menn muni ráðnir til
Englands og skip muni koma
bráðlega til þess að sækja þá.
Hvað er satt í þessum sögu-
burði?
Nálega ekkert.
Eftir hinum áreiðanleguslu heim-
ildum er sá einn fótur fyrir þess-
um sögum sem hér segir:
Tveir menn af vélstjóraskólan-
um fóru á fund brezka ræðis-
mannsins og spurðust fyrir um
það hjá honum hvort þeir myndu
geta fengið atvinnu á Englandi.
Fyrir beiðni þeirra sendi ræðis-
maðurinn símskeyti til brezku
stjórnarinnar og spurðist um þetta
fyrir þá.
Svar stjórnarinnar var fyrirspurn
um það hvaða mennn þetta væru
og hvaða atvinnu þeir stunduðu.
Stjórninni var aftur sent svar
um það. Síðan hefir ekkert skeyti
komið frá stjórninni. —
Þetta er alt.
Sögurnar um að menn svo
hundruðum skifti séu ráðnir til
Englands, eru gersamlega ósannar.
Að skip sé væntanlegt innan
skamms til þess að sækja þá, er
sömuleiðis gersamlega ósatt.
Enska stjórnin hefir ekki einu
sinni gefið einum einasta íslenzk-
um verkamanni leyfi til þess að
stíga á land á Englandi, hvað þá
meira.
Pað er daglegt brauð að mildar
sögur geta myndast af litlu tilefni.
Þarf oft minna til en það sem
hér er um að ræða.
En — ekkert blað, sem hefir
einhvern snefil af sómatilfinning,
á að láta slíkt koma fyrir sig, að
fara með svona mikinn söguburð
án þess að leita fyrst upplýsinga
um það hvort satt sé eða ekki.
Enda var ekkert hægara en að
leita þeirra upplýsinga.
Vilji blöð halda virðing sinni,
mega þau allra síst fara með svo
stórkostlegar ýkjur, um þau efni
sem að einhverju leyti koma við
öðrum þjóðum.
Það þarf ekki að fara í neinar
grafgötur um það hvers vegna
blaðið hleypur svona á sig — og
önnur blöð t. d. Landið taka sögu-
burðinn fyrir góða og gilda vöru—.
Það gafsl um leið tilefni til þess
að ala á tortryggninni í garð
landsstjórnarinnar, að gefa það a.
m. k, óbeinlínis í skyn, að menn
væru að flýja land vegna þess
bvernig landinu væri stjórnað.
Jafnvel af því að stjórnin væri
ekki enn búin að kalla saman
aukaþing!
Það er ekki óeðlilegt, að blöðin
njóti lítillar virðingar almennings,
þegar þau fara svona að ráði sínu.
Einkennileg bardagaaðferð.
Það er nú orðið alllangt síðan
nokkurt orð hefir heyrst frá and-
banningum hér, þ. e. frá þeim
sjálfum. Þeir virðast orðnir raka-
Iitlir. í slað þess beita þeir nú
fyrir sig dönskum andbanninga-
hetjum og ofmikið af því þýðinga-
góðgæti, fær ísafold seint, altaf
nóg rúm fyrir slíkt. Skrifstofu and-
banninga mætti nú kalla þýðinga-
skrifstofu.
En skrifstofan er líka fréttastofa.
Það má sjá af dönskum blöðum
— en þar í landi stendur nú hörð
bannlagabarátta — að andbann-
ingar þar hafa hinar einkennileg-
ustu hugmyndir um bannlögin
hér. Gera jafnvel ráð fyrir að þau
verði afnumin bráðlega. Telja
kvenfólkið einu vörnina fyrir
bannmenn o. s. frv. Fréttirnar eru
taldar ábyggilegar og raktar um
Noreg til skrifstofu andbanninga
hér. Það litast mörg frásagan á
skemmri leið. En óneitanlega er
þetta einkennileg bardagaaðferð. —
Það einkennilegasta við bardaga-
aðferðina mun þó vera það, hvað
hún ber litinn árangur. Þrátt fjrrir
þennan stuðning sem íslenzkir og
danskir andbanningar veita hvorir
öðrum — Danir með því að leggja
rökin í hendur íslendingum og ís-
lendingar með því að flytja ófara-
fréttir af banninu til Danmerkur
— er það kunnugt að banninu vex
daglega fglgi hér á landi, og dansk-
ir bannmenn telja nú engan vafa
á því að þeir hafi meiri hluta
þjóðarinnar með sér.