Tíminn - 01.07.1930, Blaðsíða 1

— ©faíbferi
o$ afgret&sluma6ur C i m a n s er
KannDítg p o r s »«t n s 6ó 11 i r,
Sambanösfyúsinu. Hrffjapit.
I. ár.
JVuftaötað
Reykjavík í júlí 1930.
^fgrci&sía
Cimans er t Sambanösljúsinu.
®pin öa^Ie^a 9—(2 f. 4»
=>tmi ^96.
4. blað.
Álþingisliátíðin sett
að Lögbergi 26. júní árdegis
Ræða Tryggva Þórhallssonar forsætisráðherra.
Þúsund ár eru liðin síðan Is- ; tekningarlaust, sem upp kunna að
lendingar, hinir fornu, komu | koma milli Islands og þessara
fyrsta sinni til fundar lijer á frændþjóða okkar.
i’mgvöiium við Öxará. Við beindum heimboði til há-
Islenzka þjóðin mun aldrei
gleyma þeim sóma og þeirri vin-
áttu, sem bæði þjóðir og einstak-
lingar hafa sýnt henni á þessu
hátíðarári.
íslendingar!
Við fögnum göfgum og harla
kærkomnum gestum.
Við biðjum að okkur megi
auðnast að halda með þeim gleði-
lega hátíð Alþingis, hátíð hins ís-
lenzka ríkis — þúsund ára hátíð.
Þá var „Aiþingi sett að ráði
unljots og aiira iandsmanna".
Þá var stofnað alisherjai’ríki á
‘lslandi.
Pá var iagður sá gTundvöilur
iaga og réttai', sem þjóðíelag okk-
ar hefii' hyíit á og búið að í tíu
aidír.
Þúsund árum síðai' stöndum
við, niðjar hinna fornu íslend-
inga, í hinum sömu sporum.
Viö komum til fundaj.' á Þing-
vöiium við Öxará.
Við heyjum aftur Alþingi „þar
_sem hún Oxará rennur ofan í Al-
mannagjá“.
Við viijurn rifja upp og gleðj-
asc við minningarnar í þúsund
ára sögu — bæði bjai'tar og dapr-
ar.
Við viljum gleðjast við að á
þásund ára afmælinu fáum við
ekki betur séð, en að meiri vor-
liugur í'iki, og aó votti fyrir meiri
grósku í hinu íslenzka þjóðlífi, en
nokkru sinnni fyr.
Við viljmn ákalla „Guð vors
lands‘L og fela forsjá hans hulda
í'ramtíð landsins okkai'.
í nafni hinnar íslenzku þjóðar
lýsi ég því yfir, að þessi alþjóðar-
hátíð, sem haldin er til minning-
ar um að frá stofnun Alþingis,
fi'á stofnun hins íslenzka ríkis,
eru liðin þúsund ár — er sett.
Mætti hamingja og farsæld
hvíla yfir þessum merldlegu tíma-
mótum í sögu íslands.
Við hefjum í dag fjölmennari
liátíð Islendinga, en nokkru sinni
hefir verið háð.
En við eigum jafnframt gest-
um að fagna.
Við skulum hefja hátíð með
því að heilsa á gestina.
Á þúsund ára hátíð Islands
byggðar (1874) kom konungur Is-
lands fyrsta sinni út hingað. Sag-
an geymir góðar minningar um
komu Kristjáns konungs níunda
og* Friðriks áttunda til íslands. En
það er í þriðja sinni sem núver-
andi konungur Islands og drottn-
ing hans sækja okkur heim og
dvelja þau nú meðal okkar í þing-
helginni.
Ríkisarfi Svíþjóðar sækir há-
tíð okkar og gistir prestsetur
Þingvallastaðar. — Hefir aldrei
fyr svo tiginn gestur, við svo
frítt föruneyti keppt norður hing-
að um „Islands ála“ frá „ÍSiví-
þjóðu hinni miklu“.
St j órnarf ormaður sambands-
lands okkar og umboðsmenn
hinna annara ríkisstjórna Norð-
urlanda allra, • Finnlands, Noregs
og iSvíþjóðar, eru komnir út hing-
að. Það er orðið samkv. ósk okk-
ar Islendinga. Þeir ætla, hér á
þessum söguhelga stað, að undir-
rita samninga um sáttargjörð og
að friðsamleg úrslit skuli verða
æfinlega, um öll deilumál undan-
tíðarinnar til þeirra landa beggja
megin Atlantshafs, sem íslenzka
þjóðin hefir haft mest skipti við,
í menningarlegu og fjármálalegu
tilliti. Þing 0g stjórnir þessara
landa hafa tekið boði hins þúsund
ára gamla Alþingis. Þau hafa sent
út hingað fulltrúa úr hóp sinna
beztu sona og dætra. Þeir munu
af hálfu þessara þjóðlanda taka
þátt í hátíðarfagnaði okkar Is-
lendinga og færa okkur kveðjur
þeirra.
Frá fændþjóðunum á Norður-
löndum ei u komnir út hing’að
margir aðrir löggjafar og þing-
skörungar. Þeir ætla að heyja
fund með Alþingismönnum Is-
lendinga, svo sem við höfurn áð-
ur sótt slíka fundi sem gestir
þeirra. — Frændþjóðirnar hafa
og sent út hingað, til móts á Is-
landi, úrvalshóp ungra mennta-
manna, þeirra er áður hafa boðið
velkomna í sinn hóp þá ungu ís-
leuzku menntamenn, sem utan
hafa farið til þeirra landa.
Vestan um hið víða haf eru
lcomnir, til heimsóknar, fleiri
synir og dætur íslands og niðj-
ar þeirra, en nokkru sinni hafa
áður horfið heim — þeirra, sem
á Vínlandi hinu góða hafa gjört
sínu gamla föðurlandi svo marg-
víslega sæmd og á svo mörgum
sviðum. Meðan hér ríkir nú hin
„nóttlausa voraldar veröld“, fær
okkar aldna sameiginlega ís-
lenzka móðir að sjá hjá sér,
drykklanga stund, þessi sín „lang-
förulu“ börn og barnabörn.
Og enn eru otaldir fjölmargir
■gestir: synir og dætur og vinir
íslands hvaðanæfa að. Römm er
sú táug ættjarðarástar og vin-
áttu, sem hefir dregið þá norður
hingað.
Svo mörgum og svo göfugum
gestum hefir íslenzka þjóðin
aldrei fyr átt að fagna — eins og
nú á þúsund ára afmæli ríkis-
ins. —
íslenzka þjóðin býður gestina
alla hjartanlega velkomna. Mættu
þessir dagar, sem þið dveljið hjá
okkur, verða ykkur bjartir og á-
nægjulegir. Mætti svo fara, að
þið flytjið með ykkur heim aftur
— eftir farsæla heimkomu —
bjarta rnynd, af hinu þúsund ára
gamla ríki, sem nú er að endur-
skapast með áhuga og fjöri æsku-
rnannsins.
I nafni hinnai' íslenzku þjóðar
færi ég þakkir hans hátign kon-
ungi vorum og drottningu, haus
konunglegu tign ríkiserfingja
Svía og þeirn ríkjum og fylkjum,
sem eiga fulltrúa í gestahópnum.
Bæði hin milclu heimsríki og einn-
ig hin sem eru okkar litla þjóð-
félagi svipaðri hafa sýnt Islandi
frábæran sóma: með því hversu
þau völdu fulltrúa sína til okkar
og með því, hversu för þeirra var
búin.
Eæda
Ásgeirs Ásgeirssonar forseta sam-
einaðs þings, á fyrsta fundi AI-
þingis, að Lögbergi 26. júní
árdegis.
Þingheimur hefir heyrt, að
konungur vor hefir kvatt Alþingi
til funda hér á Þingvelli. Enn
einu sinni kalla Þingvellir íslend-
inga til allsherjarþings. Þetta er
sú þinghöll, sem vér höfum tekið
í arf, vellirnir eru fótaskör, og
súlur fjallahringsins standa alt í
kring undir heiðbláu himinhvolfi
— vissulega þingsalur af guði
gerður. Þessi svipmikla náttúra
hefir fóstrað þing vort í nærfellt
níu aldir. Hér er hjarta landsins,
helgidómur þjóðarinnar, sem ger-
ir oss minnuga mikilla atburða
og langrar sögu. Fylkingar ald-
amia geisa frarn, og þúsundir ára
renna saman í einn dag.
Ingólfur, faðir landsbyggðar-
innar, er oss nú nálægur. Gifta
irans var mikil og fylgir þjóðinni.
I hans landnámi og af þess rót
var sett allsherjarþing á Þing-
velli og þar var reistur núver-
andi höfuðstaður landsins. Ef að
líkindum hefði látið, þá héfðu
goðarnir orðið smákonungar um
land alt, uns einn þeirra hefði
brotið hina undir sig með oddi
og egg á sama hátt og varð í
Noregi á dögum Haralds hár-
fagra. Til lítils hefðu þá frjálsir,
ættbornir höfðingjar numið nýtt
land. En gifta íslensks landnáms
var meiri en svo, að yfir dyndi sú
hættan, sem undan var haldið. 1
eggjum sverðsins er uppruni
flestra ríkja, en í voru landi var
það hin vaknandi friðar- og
skipulagsskrá víkingsins, sem
skapaði allsherjarríki með fullu
samþykki allra landsmanna og án
alls ofríkis. Það er glæsilegt upp-
haf lögþings í stað vopnaþings.
Um það mun Þorsteinn, sonur
Ingólfs en faðir Þoi'kells mána,
hafa ráðið miklu, en Úlfljótur,
kyrlátur höfðingi og spakur að
viti, sagði fyrstur upp lögin, —
,, en þau voru flest sett að því,
sem þá voru Gulaþingslög, og ráð
'Þorleifs hins spaka Höi'ðukára-
sonar, (móðurbróður Úlfljóts),
stóðu til, hvar við skyldi auka eða
af nema eða annan veg setja“.
Þann veg „var Alþingi sett að
ráði Úlfljóts og allra landsmanna,
þar er nú er“. Hinir kynbornu
höfðingjar, sem vildu heldur láta
óðul sín en lúta valda konungs,
báru gæfu til að stofna hér lýð-
veldi, sem um marga hluti varð
upphaf og fyrirmynd þess stjórn-
skipulags, sem er enn við lýði og
í uppgang meðal hinna þroska-
mestu þjóða. Þann veg er upphaf
þingaldar á íslandi, þeirrar aldar,
Framhald á 2. síðu.
Sigurður Kristinsson
fimmtugur
Sigurður Kristinsson forstjóri
óambands íslenzkra samvinnufé-
laga átti íimtugsafmæli 2. þ. m.
Hann e)' fæddur í Öxnafellskoti í
Sahrbæjarhrcppi i Eyjafirði 2.
Júlí 1880.' Voru foreldrar hans,
Kristinn Ketilsson búandi í öxna-
feilskoti og kona hans, Iíólm-
friöur tíalóme Páisdóttir, ættuð
úr Svarfaðardal. Er móðir Sig-
urðar enn á lífi og dvelur á
heimiii Sigurðar sonar síns og
konu hans, Guðlaugar Hjörleifs-
dóttur prófasts frá Undir-
felli. — Ætt Kristins Ket-
ilssonar verður rakin til
inerkra bænda jöfnum höndum
um framanverðan Eyjafjörð og
Þingeyjarsýslu. Voru þeir allná-
komnir frændur Kristinn og Jak-
ob Hálfdánarson, sem fyrstur
manna gerðist forstöðumaður
samvinnufélags hér á landi — og
Jón á Þverá, faðir Benedikts
bókavarðar frá Auðnum. Hefir
mjög lagst í ætt þessa hneigð
og hæfileikar til forystu í félags-
málum til almenningsheilla. Hafa
þeir biæður þrír, Hallgrímur
heitinn forstjóri, Sigurður og
Aðalsteinn, framkvæmdastjóri
innflutningsdeildar Sambandsins,
allir gerst athafnasamir foi'víg-
ismenn 'í' samvinnumálum Is-
lendinga.
Sigurður Kristinsson gekk í
Möðruvallaskóla og réðst síðan,
árið 1902, til Fáskrúðsfjarðar og
vann þar við verzlunarstörf um
nokkur ár. Árið 1906 réðst hann
til Kaupfélags Eyfirðinga og
gefðist þar snemma önnur hönd
bróður síns, Iiallgríms, sem um
þær mundir hóf viðreisnarstarf
sitt í félagsmálum Eyfirðinga.
Átti Sigurður mjög verulegan
þátt í stjórn félagsmálanna eftir
1912, þegar Hallgrímur gerðist
öðrum þræði starfsmaður Sam-
bandsins við erindrekastörf utan-
lands. Árið 1918 tók hann að
fullu og öllu við forstjórn Kaup-
félags Eyfirðinga og veitti því
forstöðu til ársins 1923, að hann
gerðist forstjóri Sambands ís-
ienzkra samvinnufélaga við lát
rxaugrims bróður síns.
SiguiOur Ki'istinsson vann 17
ár aö féiagsmálum Eyfirðinga
og iiann hefir unr 7 ára skeið
veiu dambandinu forstöðu. Þann-
íg lieíir hann um 24 ára skeið,
eoa jafnan síðan hann kom til
íulioröinsára, unnið fyrir sam-
vimiusteliiuna og helg'að lienni al-
hug sinn og alla starískrafta.
Er pao iagætt að menn eigi svo
langa starfsæfi í fremstu röðum
ineöal þeirra manna, er vinna að
þjóðbótámáium. Hlotnast slíkt
iieizt þeirn mönnum, sem bera
hamingju sína í eigin lífsskoð-
unum, atorku sinni og mann-
kostum.
Því mun vera líkt háttað um
Sigurð Kristinsson eins og rnai'ga
þá menn, sem starfa af fullri ein-
lægni og af innri þörf, en alls
eigi fyrir sakir metorðagirndar,
að þeim er óljúft opinbert um-
tal um sjálfa þá og afrek þeirra.
llér skal ekki fjölyrt um æfi-
starf Sigurðar Kristinssonar. Þó
verður eigi hjá því komizt að
minnast þeirra ára, er mest
reyndu á hæfileika hans, trúleik,
atorku og skapfestu. Hann tók
við Ivaupfélagi Eyfirðinga, af
Halígrimi bróður sínum í mikl-
um vexti og viðgangi félagsmál-
anna og hélt sú þróun áfrám hin
fyrstu ár. En í lok styrjaldarinn-
ar, þegar brotsjór verðfallsins
skall yfir landið, hlutu bændur
landsins ægilegt áfall. Tap ey-
firzkra bænda þeirra, er voru fé-
lagsmenn Kf. Eyf. árið 1920 var
um 400 þús. kr. Og jókst þó
drjúgum næsta ár. Þessi ár, og
hin næstu, voru einhver hin örð-
ugustu reynsluár samvinnustefn-
unnai' í landinu. Steðjuðu þá að
tvennskonar örðug'leikar. Annars-
vegar þjakandi skuldabyrði og
fjárhagsleg vandamál þorrans af
félagsmönnum í kaupfélögum
landsins. Hinsvegar illvígar á-
rásir og atvinnurógur andstæð-
inga samvinnustefnunnar, sem
notfærðu sér örðugleika félag-