Tíminn - 14.02.1931, Blaðsíða 2

TlMXNN
mönnum og vélamönnum eru
greidd allgóð laun, tryggingar-
kostnaður véla er mjög hár. Þá er
siður að líftryggja alia farþega,
er ferðast í lofti. Bensineyðsla
flugvéla er afarmikil og sérstök
benzintegund notuð, sambland af
benzin og benzol, sem er miklu
dýrara en venjulegt benzin. Þá er
viðhaldskostnaður hreyfla og
flugvéla mjög mikill, enda er til
þessa vandað eftir föngum til
þess að fyrirbyggja neyðarlend-
ingar, sem þó geta ætíð komið
fyrir. Þá verður að sjá fyrir
fymingu og má af þessu ljóst
verða, að flugferðir allar eru
mjög dýrar. Það er venja hvar-
vetna að reikna kostnað flug-
ferða við hvem km., er flogið er.
Fyrsta sumarið var kostnaðurinn
náí. 4,50 kf. pr. km., sumarið
1929 nál. 3,50 kr., sumarið 1930
nái. 2,00 kr., og býst ég við á
þessu ári að kostnaðurinn færist
niður í 1,50 kr. pr. km. Sést á
þessu, að stórkostlega hefir unn-
ist á á þessum 3 árum, er tekizt
hefir að lækka kostnaðinn niður í
i/s af upprunalegum útgjöldum.
Sumarið 1928 er allur kostnaður-
inn talinn yfir 100000 Mk. (ein
vél) og sumarið 1929 yfir 200000
kr. (2 flugvélar), en sumai’ið
1930, nál. 120000 kr. Á þessu ári
verður sú bylting, að hætt er við
leigu á flugvélum, hlutaféð er
aukið og ráðizt er í að festa kaup
á tveim flugvélum. Á þessu nýja
ári mun enn verða komið í frani-
kvæmd allverulegum sparnaði,
einkum á launakjörum starfs-
manna félagsins og vátrygging-
um. Gert er ráð fyrir í framtíð-
inni að hafa reglubundnar ferðir
5 mánuði ársins frá 1. maí til 1.
okt., en hinn tíma ársins verður
önnur flugvélin höfð í förum, við
og við, einkum til póstflutninga.
1 vetur hefir ekki verið flogið
síðan um miðjan nóv. og veld-
ur því aðallega skemmdir þær,
er urðu á báðum vélunum í sum-
ar. Sjávarseltan hefir étið svo
aluminiumefni flotholtanna og
vængjanna að neðan, að taka hef-
ir orðið úr stór stykki og setja
ný í staðinn, en slík viðgerð er
afar seinunnin og er henni nú
fyrst lokið á annari flugvélinni,
er mun hefja sig til flugs þessa
daga, en hin vei’ður tilbúin 1.
mai. Til þess að fyrirbyggja
slíkar skemmdir, er nauðsynlegt
að skola sæflugvélar úr fersku
vatni helzt daglega, og varð því
nauðsynlegt að koma upjj flug-
höfn í Reykjavík með öllum
nauðsynlegum útbúnaði til við-
halds og geymslu flugvéla og
tryggingar öryggis flugferðanna.
Flughöfn þessi, sem mun í fram-
tíðinni verða miðstöð flugferða
milli Islands og annara landa,
kostar nál. 70000 kr. og hefir
Reykjavíkurbær þegar lagt 30000
kr. til hennar. Er þá loks því
takmarki bráðum náð, að engin
töf þarf að verða á afgreiðslu
flugvéla, ef veður hamlar ekki.
Hingað til hafa flugvélamar haft
bækistöð sína á Reykjavíkur-
höfn og verið háðar umferðinni
á höfninni, dutlungum bátaeig-
anda og hverskyns öðrum óþæg-
indum. Nú verður unnt að draga
flugvélarnar á land að afloknu
flugi, á þar til gerðri dráttar-
braut, skola þær og gera jafn-
harðan við, ef á þarf að halda.
(Meira).
Alexander Jóhannesson.
PininilafDndHr í l/sslmaíinðeyjuin
Kommúnistar og íhaldsmenn taka höndum saman.
Þann 6. febr. boðaði Jóh. Jós-
efsson þm. . til þingmálafundar í
Vestmannaeyjum. Hófst fundur
kl. 8 síðdegis og stóð yfir óslitið
til kl. 3 að nóttu. Til fundarstj.
kvaddi þingm. Hjálm Konráðs-
son.
Jóh. Jósefsson hóf umræður
og talaði nokkuð á annan klukku-
tíma. Gat hann í ræðu sinni um
efni 8 eða 9 tillagna, sem hann
ætlaði að bera undir atkvæði
íundarins. Annars var ræða hans
mestmegnis ádeilur á stjórnina
fyrir allt mögulegt. Var það
einungis útdráttur úr aðalum-
íæðuefni íhaldsblaðanna nú und-
anfarið. Næst talaði Héðinn
Valdimarsson alþingismaður.
Leiðrétti hann ýmislegt í ræðu
Jóh. Jós. — Þá talaði Hannes
Jónsson dýralæknir, sem staddur
var á fundinum fyrir hönd Fram-
sóknarflokksins. Var ræða hans
að miklu leyti leiðrétting við
ræðu Jóh. Jósefssonar.Benti hann
þingm. meðal annars á að það
sæti illa á flokksmönnum hans
að fjölyrða um kostnaðinn við
nefndir þær, sem stjórnin
og þingið hefði skipað og sem
iiann taldi vera nál. 90 þús. kr. í
tíð núverandi stjórnar, þar sem
aðeins ein nefnd — fossanefndin
— sem skipuð hefði verið þegar
samherjar J. Jós. réðu lögum og
lofum í þinginu,hefði kostað ui>p
undir 100 þús. kr. og auðvitað
hefðu þeir skipað fjölda annara
dýrra nefnda. Hið sama væri að
segja um hina svonefndu bitlinga
— þeir orkuðu æfinlega tvímælis
— en íhaldsstjórnin hefði ekki
verið ánægð með að hafa einung-
is ríkissjóðinn til að moða úr til
bitlingaveitinga. Flokksmenn
hennar hefðu alstaðar fengið
fríðindi og bitlinga við ríkis-
stofnanirnar, eins og spítalana,
strandvarnarskipin, áfengisverzl-
unina og væri þó ótalin stærstu
hlunnindin sem flokksmenn í-
haldsstjórnarinnar hefðu notið,
— þau að fá mestan hluta af fé
bankanna að láni og það með
þeim árangri, að bankamir hefðu
tapað á þeim fullum 30 milj. kr.
Urn ríkisskuldimar væri það að
segja, að íhaldsstjómin hefði
skilað ríkisbúinu 1927 með 28
IF’-u.ira.cL-u.r
í Félagi ungra Framsóknar-
manna verður haldinn í Sam-
bandshúsinu mánud. 16. þ. m.,
og hefst kl. 8V2 síðdegis.
Jónas Þorbergsson útvarps-
stjóri flytur erindi um samvinnu
og stjórmnál.
Félagsstjómin.
anilj. kr. skuldum, en nú væm
skuldir ríkissjóðs, 1929, þrétt
fyrir hinar miklu framkvæmdir
á öllum sviðum, kr. 29 milj. og
sjóðeign ríkissjóðs hefði aukizt
um 2.5 milj. síðan 1927. Benti
ræðumaður Jóh. Jós. á, að hann
skyldi athuga þessar staðreyndir
og ennfremur bera saman ástæð-
ur Vestmannaeyinga og Seyðis-
fjarðarkaupstaðar, þar sem hanu
og hans flokksmenn hefðu verið
einvaldir, við ástæður og afkomu
j| bæja eins og' Akureyrar og Isa-
Ifjarðar. Mundi sá samanburður
geta hjálpað honum til þess að
meta rétt stjórnarhæfileika í-
haldsflokksins.
Þegar hér var komið málum lét
þingm. bera undir atkvæði fund-
arins allar þær tillögur, seni hann
hafði getið um í frumræðu sinni.
Neitaði fundarstjóri og þingm.
öllum umræðum um tillögurnar
og breytingartillögu, sem kom
fram við þær. Tillögur þessar
voru því allar lesnar upp og
samþ. án þess að fundarmönnum
gæfist nokkur kostur á því að
ræða þær.
Af kommúnista hálfu töluðu
þeir ísleifur Högnason og Jón
Rafnsson. Deildu þeir harðlega á
stjómina. Bar J. R. fram mjög
langa og sundurliðaða tillögu um
ýmislegt sem honum fannst víta-
vert hjá stjórninni og endaði til-
löguna á mjög harðorðu van-
trausti á stjómina. J. Jós. þótti
tillaga þessi of löng en tók upp
að mestu niðurlag hennar um
vantraust á stjómina 0g gerði að
sinni tillögu og kallaði breyting-
aitillögu. Var vantrauststillaga
þessi samþykkt af k o m m ú n -
istum og íhaldamönn-
u m, en um hana greiddi
atkvæði einungis mikill minni
hluti fundarmanna.
Auk þeirra, sem þegar er getið,
töluðu á fundinum: Af hálfu
Framsóknar: Hallgr. Jónasson
kennari og Helgi Benónýsson,
af hálfu jafnaðarmanna: Guð-
laugur Hansson bæjarfulltrúi o.
fl., af hálfu íhaldsmanna P.
Kolka læknir, Guðm. Eggerz og
Jóhann P. Jónsson.
Fundarmenn voru nær undan-
tekningarlaust hinir háttprúð-
ustu, hljóðir og athugulir. En
öll fundarstjómin var mjög ein-
kennileg og ólík því sem venja
er á þingmálafundum. Tillög-
urnar voru fæstar lesnar upp fyr
en þær voru bomar undir at-
kvæði fundarmanna og enginn
kostur var þess vegna ráðríkis
þingmannsins og fundarstjóra,
að ræða þær, enda neytti einung-
is lítill hluti fundarmanna at-
kvæðisréttar síns.
Virtist J. Jós. líta þannig á,
að þeir Hannes Jónsson og Héð-
inn Valdimarsson væm gestir
hans á fundinum, hefðu þess
vegna engan rétt til íhlutunar um
meðferð mála á fundinum né rétt
til þess að víta fullyrðingar hans
og rangfærslur.
Hið allra eftirtektarverðasta
við fund þenna var þó samvinna
kommúnista og íhaldsmanna um
vantraustsyfirlýsinguna á stjórn-
ina Gefur þetta atvik enn eina
sönnun um sameiginleg áhugamál
þessara tveggja flokka.
Að öðru leyti skal vísað til yf-
irlýsingar á öðmm stað í blað-
inu.
----o----
Árshátíð samvinnumanna verð-
ur haldin í Hótel Borg laugar-
daginn 21. þ. m. Þátttökulistar
liggja frammi á skrifstofu Sam-
bandsins í Sambandshúsinu og á
afgreiðslu Tímans í Lækjargötu
6. Þess er vænst, að þeir menn
sem unna samvinnustefnunni,
sæki hátíð þessa.
Fæddur í útlegð
—.— Nl.
Þá hefir Valtýr fullyrt að ég
hafi misnotað stöðu mína sem
kennari, til að kenna nemendum
mínum, fyrrum í kennaraskólan-
um, og síðar í Samvinnuskólan-
um, ákveðnar stjórnmálaskoð-
anir. Ég tók þetta dæmi út úr,
tii að lofa Valtý að sýna eymd
sína í verki. Ég hefi átt nem-
endur sem skifta hundruðum, og
sem eru dreifðir um allt Island.
Ef Valtýr ritstjóri hefði sagt
satt, hefði honum átt að safn-
ast vitnisburðir um þetta efni.
Heilir bekkir hefðu átt að geta
borið Valtý vitni um aðdróttanir
hans, ef þær hefðu verið sannar.
Ég vildi í þessu sem öðru sýna
eiganda Mbl. fyllstu sanngirni.
Ég gaf honum hálfan mánuð til
að geta leitt vitni um framburð
hans. Og ég bauð honum þau
verðlaun, vínanda, sem ég vissi
að fremur en nokkuð annað gat
knúð hann til starfa. En Valtýr
hefir þagað eins og steinn. Eng-
inn af nemendum mínum hefir
viljað styðja hina undarlegu ó-
sannindafýsn þessa manns, með
því að gefa eitt einasta falsvott-
orð.
En um leið og ég minnist á
Samvinnuskólann, vil ég minnast
á eina hlið á þýlund Valtýs
Stefánssonar. Þess munu engin
dæmi í nokkru landi nema hér
að dagblað leggi það í vana
sinn að ofsækja nemendur í
skóla, án þess að þekkja nokk-
urn þar, og án þess að þeir hafi
í nokkru af sér brotið. En þetta
hefir Valtýr Stefánsson gert í
þlaði sínu frá því hann hætti að
byltast dauðadrukkinn um stiga
og ganga Sambandshússins, sem
hann hefir sett blett á með veru
sinni þar á þakhæðinni.
Nemendur skólans hafa ekki
fjölyrt um þetta afglapafram-
ferði ritstjórans við mig eða
aðra kennara. En í skólann hafa
að jafnaði safnast óvenjulega
þrekmiklir, stilltii' og reglusamir
menn. Án efa hafa þeir fundið
hve framferði Valtýs ritstjóra
gagnvart þeim var lágt og lítil-
mótlegt, og það er nálega víst, að
þeir hafa fyrirlitið mann, sem
kom þannig fram. Fráleitt gat
slíkur ódrengskapui' af hálfu
Valtýs orðið til annars, en að
minka löngun hinna ungu manna
til að vinna í sama flokki og
hinn óvirðulegi óvinur þeirra.
Vei'a má, að Mbl. hafi alloft, út
um landið, fundið, að gamlir
nemendur úr Samvinnuskólanum
hafa verið öflugir andstæðingar
þess. En ritstjórinn má jafnt
um kenna óvild sveitabænda og
remenda, sem hann hefir ofsótt
og afflutt í blindu öfundaræði
gagnvart einum andstæðingi sín-
um. Vesöld Valtýs hefir í þessum
efnum sem öðrum, leitt ógæfu
yfir sjálfan hann.
Það er varla hægt að hugsa
sér heimskulegri aðferð til að
lækka andstæðing en þá sem Val-
týr hefir beitt gagnvart mér.
Hann lætur sem ég hafi stofnað
hér til hinnar voldugustu alþjóð-
arhreyfingar í landinu, eins og
samvinnunnar og verkamanna-
samtakanna, þó að enginn einn
maður hafi gert það þrekvirki og
sízt af öllu ég, heldur atvinnu-
þróun landsins. Og í öðru lagi
beitir hann svo ódrengilegum að-
ferðum við nemendur í heilum
skóla, og bændur í heilli sveit, að
þdr g^eta ekki annað en sýnt hon-
um óbeit og fyrirlitningu hvar
sem þeir ná til hans. — Allt af
löngun til að skaða mig. En í
stað þess að valda mér tjóni hef-
ir Valtýr afiað mér fjölda góðra
vina og samherja.
En af öllum þeim niðranda á-
burði, sem andstæðingar mínir
hafa breitt út um mig, er einn
sem mér hefir orðið nokkuð um,
og ekki getað hreinsað mig af
nema að nokkru leyti. —
Jakob Möller lét svo inn mælt að
ritstjórn Valtýs Stefánssonar
væri svo skaðleg íhaldsflokknum,
áð engu væri líkara en að ég
borgaði manninum til að tala og
lifa þannig, eins og íhaldsmönn-
um kæmi verst, en andstæðingum
þess væxi mest gagn að.
Mér mun að vísu lánast að
færa sterkar sannanir fyrir því,
að ég hafi ekki keypt Valtý til
einna eða neinna þjóðskemmda-
verka. En hinu get ég ekki neit-
að, að mjög verulegur hluti af
eymd Valtýs ritstjóra, er í dular-
fullu og nokkuð nánu sambandi
við mig. Og þar sem ég hefi
fundið glöggt til þess, hversu
blað Valtýs Stefánssonar hefir
spillt málinu, ruglað rétta hugs-
un, og aukið menningarleysi og
dónaskap í skiptum manna á
milli í landinu, þá hefir vitundin
um þetta dularfulla og mér óvið-
láðanlega samband við ritstjóra
Mbl., orðið mér hvöt til að hrinda
áfram uppeldisumbótum í land-
inu, svo sem til friðþægingar
fyrir þann þátt, sem ég kyxmi ó-
afvitandi að eiga í afglöpum hins
mesta afglapa í landinu.
Um leið og ég skýri þetta dul-
aifulla samband mitt við Mbl.,
verð ég að taka nokkur dæmi.
Á síðustu árum hefi ég tekið
þátt í almennu stjómmálalífi
í landinu, og af þeira orsök-
um eigi komizt hjá að bera
nokkra ábyrgð á flutningi og
niðurstöðum allmargra þjóðmála.
En í hverju einasta umbótamáli
sem ég hefi sótt eða varið, hefir
Valtýr Stefánsson lagt sína litlu
krafta fram til að gera skaða al-
mennum hagsmunum. Ég man
ekki eftir einu einasta atviki,
þar sem hann hafi unnið sigur.
Heldur ekki nokkru atviki, þar
sem hann hafi beitt sér fyrir
góðum og drengilegum málstað.
Hann hefir verið móti öllúm mál-
um, sem hafa verið til gagns og
sóma fyrir landið, en með hverju
máli, sem hefir verið til þjóðar-
hneisu og skaða almenningi í
landinu.
Ég tek fyrst verzlunarmál. Val-
týr ritstjóri hefir afflutt kaup-
félögin og Sambandið, landsverzl-
un sem lækkaði verðið á olíu um
helming, tilbúinn áburð um þriðj-
ung og tryggði útvarpsnotendum
góða vöru og landinu heildsölu-
gróðann upp í hinn mikla kostn-
að við góða útvarpsstöð.
1 búnaðarmálunum hefir hann
verið öfundarmaður Búnaðar-
bankans, verðlækkunar á áburði,
Byggingar- og landnámssjóðs og
Búnaðarfélagsins, eftir að íhaldið
rak hann úr stjóm þess.
I íþróttamálum gerði hann sitt
til að afflytja sundlaug við skóla
á íslandi, þá sem gerð var á
Laugum og spann upp þann
óhróður að hún væri óholl nem-
endum. 1 framhaldi af því, hefir
! hann meðan til vannst spillt fyrir
| Reykholtsskóla og sundhöllinni í
Reykjavík. Síðasta glópskustrik
| hans þar er að spilla fyrir, að
: sjór verði notaður í sundhöllina,
af því að vel menntir og vitrir
menn hvarvetna um heim vilja
heldur hafa sjó en ósalt vatn til
að aynda og baða úg í.
í skólamálum hefir rógtunga
Valtýs ætíð verið nærstödd, þar
sem um einhverja verulega fram-
för var að ræða. Hann fjandskap-
aðist við umbótamenn Þingeyinga
út af Laugaskóla, þar til stofnun-
in hafði fengið almenna viður-
kenningu. Hann spillti samheldni
Sunnlendinga um héraðsskóla ár-
um saman og breiddi út hvers-
konar missagnir og óvildarorð um
Laugarvatnskóla, þar til glæsi-
leiki þeirrar stofnunar varð
ihonum fullkomið ofurefli. Hann
dreifði út fjandskap fávísra
manna gegn skólabyggingunni í
Reykholti unz hann var orðinn að
athlægi um allan Borgarfjörð.
Meðan verið var að vinna að
umbótum á menntaskólahúsinu,
svo að þar sýktust ekki að meðal-
tali 20 nemendur á ári af sóða-
skap og lélegum umbúnaði, var
Valtýr Stefánsson mánuðum sam-
an fullur úlfúðar og skætings út
af þessum nauðsynlegu ráðstöf-
unum.
Þegar við Framsóknarmenn
hrundum í framkvæmd draumi
föður hans um að breyta Akur-
eyrarskólanum í menntaskóla, þá
lék tvírætt brös refsins um varir
ritstjórans. Af einkennilegum
heigulskap þorði hann þar ekki
að svíkja stefnu föður síns með
vörunum. En í verki var hann
með flokki sínum, sem seint og
snemma spillti fyrir málinu, unz
umbótaflokkamir höfðu borgið
því.
Ef spurt er um samgöngurnar,
þá hefir Valtýr ritstjóri jafnan
fundið hinn ranga málstað strax.
Hann gat ekki hugsað sér að smá-
hafnirnar fengju strandferða-
skip. — Hann fann á sér, að
snjóbíllinn myndi gera stórkost-
lega umbót á lífi Islendinga, og
spillti því máli, þar til sigurför