Tíminn - 14.08.1945, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI: )
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON. )
ÚTGEFFANDI: \
FRAMSÓKNARFLOKKURINN. ’>
(
Símar 2353 oe 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA hj.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Llndargötu 9A.
Símar 2353 Og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A.
Siml 2323.
29. árg.
Reykjavík, þrlðjudagmn 14. ágúst 1945
60. blað
Rangfærsium Þjóðviijans Búnaðarfélag ísfands beitir sér fyrir
umSigiufj.deiiuna hnekki stofnun stéttarsamtaka innan vébanda
Greinargerð Slgurðar Kristinssonar, forstjóra
Sambands íslenzkra samvinnufélaga
0
Forstjóri Sambands íslenzkra samvinnufélaga, Sigurður Krist-
insson, hefir beðið Tímann fyrir eftirfarandi greinargerð frá
sambandinu, varðandi kaupfélagsdeiluna á Siglufirði, og atburði
þá, sem gerzt hafa í sambandi við hana. Er hér saga málsins
rakin nokkuð, og skýrt allrækilega frá skiptum S. í. S. við gömlu
kaupfélagsstjórnina í Siglufirði.
í Þjóðviljanum 2. og 3. ágúst eiga viðskipti við slíka stjórn.
s.l. birtust ósvífnar árásargrein-
ar á Samband ísl. samvinnufé-
laga og stjórn þess í sambandi
við deilu þá, sem upp hefir kom-
ið í Kaupfélagi Siglfirðinga og
afskipti S. í. S. af því máli. Þar
sem greinar þessar eru fullar af
aðdróttunum, ósannindum óg
rangfærslum þykir rétt að gera
við þær nokkrar athugasemdir,
enda þótt slíkum greinum Þjóð-
viljans um S. í. S. og starfsmenn
þess hafi hingað til oftast nær
verið látið ósvarað. Jafnframt
verður að minnast á nokkur at-
riði í gangi hins svokallaða
Sigluf j arðarmáls.
í Þjóðvilja'num 2. ágúst er
rætt um bréf Sambandsins til
Kaupfélags Siglfirðinga, þar
sem S. í. S. tilkynnti kaupfélag-
inu, að það sæi sér ekki fært að
eiga viðskipti við félagið, á með-
an sú stjórn, sem nú starfar í
félaginu, færi með völd í því. í
Þjóðviljanum er ákvörðun þessi
rangfærð og skýrt frá henni á
villandi hátt. Ákvörðun sína
byggði sambandið á því, að það
telur þá stjórn, sem nú fer með
völd í félaginu ekki lögmæta
stjórn þess. Við slíka stjórn tel-
ur sambandið sér óheimilt að
eiga viðskipti. Fari það svo, að
hin nýja stjórn verði sett inn í
umráð félagsins, sem frá sjón-
armiði Sambandsins sýnist vafa
laust ,mundu samningar þeir,
sem stjórn þejrra O. Jörgensens,
Þórodds Guðmundssonar og
fléiri gera, ekki vérða taldir
bindandi fyrir félagsheildina.
Sjá allir hvílík fásinna væri að
Hin starfandi stjórn hefir ekki
fylgi nema HtiLs hluta félags-
manna. Það væri beinlínis brot
á móti miklum meirihluta fé-
lagsmanna, að eiga viðskipti við
hana og auðvelda henni á þann
, hátt að ráðstafa eignum félags-
! ins.
j Ástæðurnar fyrir þvi að stjórn
Sambandsirís telur hina starf-
| andi stjórn Kaupfélags Siglfirð-
inga ólögmæta, eru m. a. þessar:
Meira en tveir þriðju hlutar
aðalfundarfulltrúa Kaupfélags
Siglfirðinga hafa á framhalds-
aðalfundi félagsins hinn 21. júní
s. 1. gert breytingar á samþykkt-
um félagsins, er höfðu það í för
með sér, að fyrrverandi stjórn
var svipt umboði sínu og ný
stjórn kosin í hennar stað. Hin
gamla stjórn hefir samt ekki
vjilj að víkja fyrir hinni nýju
stjórn, heldur gerði hún sér
hægt um hönd og rák 29 aðal-
fundarfulltrúa úr félaginu, eftir
að henni þótti sýnt, að fulltrú-
unum var alvara með að víkja
henni frá völdum í félaginu.
Síðan hélt gamla stjórnin gervi-
deildarfundi, sem hún þó fékk
sárafáa félagsmenn til að mæta
á og lét á þessum deildarfund-
um kjósa nýja fulltrúa í stað
þeirra, sem hún taldi sig hafa
vikið úr félkginu. Með þessum
gervifulltrúum hélt svo gamli
stjórnarmeirihlutinn fund, sem
hanA kallaði aðalfund Kaupfé-
lags Siglfirðinga.
Þessar aðgerðir fyrrverandi
stjórnarmeirihluta eru bersýni-
(Framhald á 8. síðu)
Sýnfshorn IV.
Barátta Ólafs Thors
gegn dýrtíðinni
Hver treystir slíkum manni?
Þegar hin „frjálsa leið“ Sjálfstæðisflokksins í dýrtíðar-
málum hafði ríkt i fáeina mánuði, hafði hún aukið vísitöl-
una um rúmlega 50 stig. Var hún orðin 183 stig í janúar 1942,
þegar stjórnin gaf út bráðabirgðalög um gerðardóm í kaup-
gjalds- og verðlagsmálum. Við það dró Alþýðuflokkurinn ráð-
herra sína úr stjórninni.
Þegar gerðardómslögin voru rædd í þinginu var Ólafur
Thors aðalforsvarsmaður þeirra. Hélt hann um þau langa
ræðu 11. marz 1942 og sagði m. a.:
„Þetta er merkasta löggjöf síðari ára og sú lagasetning,
sem öllu öðru fremur stefnir að því að bægja vá frá dyrum
verkamanna og annarra launastétta landsins.Allt frairí
til þess, að þessi löggjöf var sett, hefir enginn dirfzt að and-
mæla því, AÐ VAXANDI VERÐBÓLGA VÆRI GEIGVÆN-
LEGT ÞJÓÐARBÖL.......
Allir flokkar töldu höfuðnauðsyn að stemma stigu við
vexti dýrtíðarirínar, en frumskilyrði þess er AÐ STÖÐVA
KAPPHLAUPEÐ MILLI AFURÐAVERÐS OG KAUPGJALDS,
þ. e. a. s. hindra allar hækkanir, jafnt á afurðaverði sem
grunnkaupi.“ ....
Ólafur lætur Mbl. svara þefesu 31. júlí 1945 þannig:
„Flestir bændur eru orðnir skuldlausir af því að Fram-
sóknarmönnum tókst ekki að halda óbreyttu kaupgjaldi og
afurðaverði. Framsóknarvaldið hefir verið brotið á bak aftur
á Alþingi.“
Hér finna menn heilindin í málfærslunni.
Eisenhower heíbrabur
Þegar Eisenhower yfirhershöfðingi kom til Lundunaborgar um miðjan júni
var hann heiðraður og honum sýndur mikill sómi á margvislegan hátt.
Myndin er tekin við liátíðlega athöfn er fram fór i Guildháll í Lundúnum.
Rockefellersjóðurinn gefurstór-
fé til tilraunastofnunar
Aðalverkcfnið rannsóknir á búf jársjúkdómum
Stjórn Rockefellersjóðsins í New York hefir nýlega ákveð-
ið að gefa Háskóla íslands allt að 150.000 dollara, gegn jafn
miklu framlagi annars staðar frá, til að koma upp tilraunastofn-
un í sjúkdómafræði og kaupa áhöld til hennar. Er gert ráð fyrir,
að stofnun þessi starfi aðallega að rannsóknum á búfjársjúk-
dómum. Þar sem síðasta Alþingi veitti 1.000.000 kr. í sama til-
gangi, ef framlag fengizt annars staðar frá, eru nauðsynleg skil-
yrði fengin til að þetta mál komizt í framkvæmd.
búnaöarfélaganna
• « 1 \
Breytingar á lögum Búnaðarfélags íslands
samþykktar í gær á Búnaðarþingi
Búnaðarþingið hefir undanfarna daga setið á rökstólum og
fjallað um vandamál þau, er fyrir því lágu — verðlagsmálin og
stéttarsamtök bænda. Síðara málið var að fullu afgreitt frá Bún-
aðarþingi í gær með viðauka við lög Búnaðarfélags íslands, þar
sem kveðið er á um stofnun og tilgang hinna nýju stéttarsam-
taka. Síðar verður sagt frá öðrum málum, sem Búnaðarþing af-
greiddi, en þvi lauk í gærkvöldi.
Hér á landi hefir lengi verið
vakandi áhugi fyrir að koma
upp sérstakri stofnun til rann-
sókna búfjársjúkdóma, einkum
vegna skæðra sjúkdóma, sem
undanfarinn áratug hafa hrjáð
bústofn landsmanna. Nú getur
þessi hugmynd komizt í fram-
kvæmd með þeim myndarskap,
sem æskilegt er um slíka stofn-
un, og verður væntanlega ekki
langt að bíða, unz unnt verður
að hefja framkvæmdir í málinu
Afskipti Rockefellersjóðsins
byrjuðu 1941, er dr. George K.
Strode, forstjóri alþjóða-heil-
brigðisdeildar Rockefellersjóðs-
ins, kom hingað til lands, bein-
línis í þeim tilgangi að kynna
sér, með hverjum hætti Rocke-
fellerstofnunin gæti helzt orð-
ið- íslendingum að gagni. Kynnti
hann sér ýmislegt í sambandi
við læknamenntun og heilbrigð-
ismál og átti tal við þáverandi
landbúnaðarráðherra og heil-
brigðismá,laráðherra, Hermann
Jónasson, kennara læknadeildar
Háskólans, landlækni og aðra,
er forustu höfðu í heilbrigðis-
málum og búnaðarmálum þjóð-
arinnar. Var af öllum þessum
aðilum lögð mest áherzla á, að
unnt væri að koma upp vand-
aðri tilraunastofnun fyrir bú-
fjársjúkdóma, auk þess sem bent-1
var á ýmislegt fleira, sem vant-
aði; m. a. til að bæta kennslu
í lífeölisfræði, lyfjafræði og
heilbrigðisfræði.
Skömmu eftir þessa heimsókn
barst Háskóla íslands 15.000
dollara gjöf til kaúpa á tækjum
handa læknadeild, og var með
því fé unnt að bæta úr áhalda-
skorti kerínaranna í lífeðlis- og
lyfjafræði.
Fjárframlag til búfjársjúk-
dómastofnunar kom til mála,
en frestað var að taka ákvörðun
um það, að nokkru vegna þess,
hve tímar voru erfiðir. Málinu
hefir samt verið haldið yak-
andi, og mun ákvörðun Alþing-
is um framlag í þessum tilgangi
hafa valdið miklu um, hve
rausnarleg gjöf Rockefeller-
sjóðsins varð. Björn Sigurðsson
læknir, sem í sumar var sendur
(Framhald á 8. síðu)
Ekki orö Skúla
Illmæfinu um Gunnar
Gunnarsson hnekkt
Fyrir nokkru síðan var hér í
blaðinu skýrt frá einkennilegu
viðtali við Skúla Skúlason rit-
stj óra, er birtist í daríska blaðinu
„Politiken,“ skömmu eftir komu
Esju til Kaupmannahafnar. Var
þar vikizt að Gunnari Gunnars-
syni rithöfundi með furðulegum
aðdróttunum, er hérlendur mað-
ur hefði vart getað látið sér
detta í hug.
Nú hefir formanni Blaða-
mannafélags íslands borizt sím-
skeyti frá Skúla Skúlasyni, þar
sem hann ber algerlega til baka
öll þau ummœli, sem eftir hon-
um eru höfö í téðu viötali í
„Politiken,“ varðandi Gunnar
Gunnarsson, og segir þau upy-
spuna. einn.
Það mun vekja almenna
ánægju, að Skúli hefir rekið af
sér það ámæli, sem hann sætti
fyrir þau orð, sem hinn danski
blaðamaöur hafði eftir honum,
svo að bert má verða, hver
var hinn sanni höfundur þeirra.
Hér á landi munu fáir hafa trú-
að því, aö Skúli hefði nokkurn
tíma látið sér slíka fjarstæðu
og álygar um munn fara og þær
er þarna voru kinnroðalaust
bornar á borð fyrir danska les-
endur í fjöllesnu blaði.
Viðauki sá, er Búnaðarþing
samþykkti við lög Búnaðarfé-
lagsms, er á þessa leið:
„Á eftir 22. grein komi ný
grein, sem verði 23. grein.
Bráðabirgöaákvœði.
I. Til viðbótar deildum Búnað-
arfélags fslands, þeim sem um
getur í 2. grein I., stofnar Bún-
aðarfélag íslands, með ákvæðum
þessum, sérstaka deild, er nefn-
ist Stéttarsamband bænda, og
hafi það með höndum eftir-
greind verkefni:
a) Að vera fulltrúi bændastétt
arinnar um verðlag og verð-
skráningu landbúnaðarvara,
gagnvart Alþingi og ríkisstjórn
og öðrum aðilum, sem um þau
mál kunna að fjalla.
b) Koma fram fyrir hönd
bænda við samninga um kaup
Tveir sænskir blaða-
menn á ferð
Taka myndir og skrifa
um landið.
Hér eru staddir um þessar
mundir tveir sænskir blaða
menn, er starfa á vegum sex-
tán sænskra blaða og tímarita.
Heita þeir Bohman og Gey, og
er hinn fyrrtaldi ritstjóri, en sá
síðarnefndi ljósmyndari. Komu
þeir hingað til lands fyrstu dag-
ana í ágúst á vélbátnum
„Skeggja,“ er keyptur var hing-
að til lands í sumar frá Svíþjóð.
Erindi þessara blaðamanna er
að kynnast landi og þjóð, og
mun Bohman skrifa um það, er
honum ber fyrir sjónir, en Gey
taka myndir, jafnt af atvinnu-
háttum og mannvirkjum serri
landslagi.
Nú fýrir fáum dögum fóru þeir
félagar norður um land með
Esjunni til Sigluf j arðar, þar
sem þeir ætluðu að kynnast
síldveiðunum. En því miður er
þar/nú lítið um að vera. Þaðan
munu þeir halda til Akureyrar,
og víðar um Norðurland ætla
þeir að ferðast.
Þessir Svíar eru fyrstu sænsku
blaðamennirnir, er hingað koma
um langt skeið, og eru þeir au-
fúsugestir hinir mestu. Koma
þeirra er tákn þess, að norræn
samskipti eru að hefjast á nýjan
leik eftir langt hlé, og það hafa
íslendingar sannarlega þráð.
Blöð þau, sem fá myndir og
efni frá Bohman og Gey eru:
Se, Vecko-Journalen, Vár Byggd,
Husmoderen, Hele Várlden, Nu,
Folket i Bild, Vi, Reformatorn,
Dagens Nyheter, Expressen,
Göteborgs-Posten, Göteborgs
IJandels og Sjöfarts-Tidning,
Till Rors, Sáningsmannen og
Svem-Journalen.
og kjör verkafólks við landbún-
aðarstörf, s. s. Ráðningarstofu
landbúnaðarins og annars stað-
ar, eftir því sem þörf krefur.
c) Vera málsvari og samnings-
aðili bænda gagnvart öðrum
stéttarfélögum og stófnunum
þjóðarinnar og gæta í hvívetna
hagsmuna þeirra.
d) Að hafa forustu um að
bændul beiti samtakamætti sin-
um, til að fá framgengt sameig-
inlegum kröfum þeirra, í verð-
lags og viðskiptamálum, eftir því
sem ástæður eru til á hverjum
tíma.
II. Um kosningarétt og kjör-
gengi, innan stéttarsambands
bæhda, gilda sömu ákvæði og
um kosningu fulltrúa til Búnað-
arþings. Kjörgéngir í fram-t
kvæmdaráðið ,» eru aðeins þeir
menn, sem stunda landbúnað,
eða hafa mikilvæg trúnaðar-
störf, í þágu bændastéttarinnar,
að dómi aðalfundar sambands-
ins.
III. Formaður Búnaðarfélags fs-
lands stýrir aðalfundum Sam-
bandsins og hefir, ásamt öðrum
stjórnarnefndarmönnum félags-
ins og búnaðarmálastjóra, mál-
frelsi og tillögurétt, en atkvæðis-
rétt hafa þeir því aðeins að þeir
séu kjörnir fulltrúar.
IV. Aðalfundur Stéttarsam-
bandsins kýs 5 menn í fram-
kvæmdarráð er fer með verð-
lagsmál varðandi framleiðslu-
vörur bænda, í umboði aðal-
fundar Sambandsins og annast
framkvæmdir á öðrum málum
samkv. I. b.—c.
V. Kostnað við fundi og fram-
kvæmdarráð stéttarsambands-
ins skal greiða úr Búnaðarmála-
sj óði.
VI. Stjórn Búnaðarfélags ís-
lands staðfestir lög Stéttarsam-
bands bænda.
VII. Stjórn Búnaðarfélags ís-
lands boðar til fyrsta fundar, en
hefir heimild til að löggilda full-
trúafund búnaðarfélaganna, sem
bóðað hefir verið til þann 7.
september n. k., sem stofnfund
Stéttarsambands bænda sam-
kvæmt ákvæðum þessara laga.
VIII. Ákvæði þessi skulu end-
urskoðuð að fengnum tillögum
(Framhald á 8. síðu)
Kjötverðið
Kjötverðlagsnefnd ákvað
í gær, að heildsöluverð á
kjöti af sumarslátruðupi
dilkum skuli fyrst um sinn
vera kr. 12,70 hvert kíló-
gramm.
Smásöluálagning má síð-
an vera 13% á súpukjöti.
Mjög lítið mun vera til
af dilkakjöti frá síðastl.
hausti.