Tíminn - 16.11.1945, Blaðsíða 1

*
RITSTJÓRI: j
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON )
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSÚA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Slml 2323
29. árg.
Reykjavík, föstudaglnn 16. nóv. 1945
87. blað
Mjðlkur„bomba“ Bjarna
Benediktssonar
t kapphlUupinu vid kommúmsta skammar
hann Sjálfstæðlsmenn í Mjólkursölunefnd og
Samsölustjórn og sendiherra fslands í
Washington
~ Það mátti alltaf ganga að því vísu, að Sjálfstæðisflokkurinn
myndi'ekki skerast úr leik, ef kommúnistar og Alþýðuflokkurinn
reyndu að búa til „kosningabombur“ úr gerlaskýrslu Sigurðar
Péturssonar. Sú hefir líka orðið reyndin, því að síðastl. þriðjudag
birtist heillar síðU'skammagrein í Mbl. um mjólkurmálið og er
auðséð, að höfundurinn er enginn annar en Bjarni Benediktsson
borgarstjóri, þótt hann hafi séð sóma sinn í því að setja ekki
nafn sitt undir greinina. Aðalefni greinarinnar er að bera stjórn
Mjólkursamsölunnar á brýn hvers konar slóðaskap og þó sér-
staklega formanni hennar, séra Sveinbirni Högnasyni. Verður
það helzt skilið á grein Bjarna, að „kosningabomba“ hans sé sú,
að enn eigi að taka vald af bændum og hafa stjórnskipaðan for-
mann í stjórn Mjólkursamsölunnar, en hún er nú að öllu leyti
kosin af bændum. Væri slíkt ofbeldisverk vissulega í samræmi
við aðra framkomu stjórnarliðsins í garð bænda.
Stjórnin verður að rjúfa leyndina
"i
Um grein Bjarna verður það
annars helzt sagt, að svo mikil
er hræðsla hans við „mjólkur-
bombur“ kommúnista og Al-
þýðuflokksins þessa stundina,
að hann sér ekki sína menn,
heldur ber þá líka. Frá því að
Mjólkursamsalan var stofnuð
og fram á sumarið 1943, fór
Mjólkursölunefnd með stjórn
Samsölunnar og var Jakob Möll-
er þar fulltrúi bæjarstjórnar-
innar. Síðan 1943, er bændur
tóku stjórn Samsölunnar í sín-
ar hendur, hafa Ólafur Bjarna-
son og Einar Ólafsson átt sæti
í stjórn Samsölunnar. Allt eru
þetta kunnir Sjálfstæðismenn.
Það er ekki vitanlegt að þessir
Sjálfstæðismenn hafi haft
nokkra sérstöðu 1 Mjólkursölu
nefndinni eða Samsölustjórn-
inni, sem réttlætti það, að Bjarni
Ben. geti nokkuð frekar áfellzt
séra Sveinbjörn en þá. Sannleik
urinn er líka sá, að þessir aði^-
ar hafa jafnan reynt að gera
sitt bezta, en örðugleikarnir
hafa jafnan verið svo miklir,
aö ekki hefir tekizt að koma
þessum málum í það horf, sem
æskilegast hefir verið, og má
þar sérstaklega nefna útvegun
véla í Mjólkurstöðina.
Bjarni Ben. gferir mikið veður
út af því, að -ekki hafi tekizt að
útvega vélar í Mjólkurstöðina
(Framhald á 8. síðu)
Átján þingmenn greiða atkvæöi
með búnaðarráðslögunum
Svar bændanna verður að láta engan
þeirra ná kosningu I sveitakjördæmi
Síðastl. miðvikudag Iauk í neðri deild annarri umræðu um búnaðar-
ráðslögin. Landbúnaðarnefnd deildarinnar hafði klofnað um málið,
cins og áður hefir verið sagt. Jón Fálmason og Sigurður Guðnason mæltu
með samþykkt frv. Barði Guðmundsson lýsti sig andvígan frv., en vildi
þó ekki greiða atkvæði gegn því, vegna stuðnings síns við stjórnina:
Bjarni Ásgeirsson og Jón á Reynistað lögðust eindregið gegn frumvarpinu,
en töldu sig þó geta fylgt því til bráðabirgða, ef sú breytingartillaga þeirra
yrði samþykkt, að Stéttarsambandi bænda yrði falið verkefni búnaðar-
ráðs, unz framleiðsluráð landbúnaðarins tæki til starfa.
Miklar umræður urðu um þessar breytingartillögur Bjarna og Jóns. Með
henni töluðu: Bjarni, Helgi Jónasson og Páll Zophóníasson, en á móti
henni Jón Pálmason og Sigurður Guðnason. Að umræðunni lokinni fór
fram nafnakall um tillöguna og var hún felld með 17:13 atkv. Þéssir
greiddu atkvæði gegn tillögunni: Emil Jónsson, Finnur Jónsson, Garðar
Þorsteinsson, Gunnar Thoroddsen, Hallgrímur Benediktsson, Jón Pálma-
son, Lúðvík Jósefsson, Ólafur Thors, Sigfús Sigurhjartarson, Sigurður
Bjarnason, Sigurður Guðnason, Sigurður E. Hlíðar, Sigurður Kristjáns-
son, Sigurður Thoroddsen, Stefán Jóh. Stefánsson, Katrín Thoroddsen
(varam. Einars Olgeirssonar) og Ásmundur Sigurðsson (varam. Þórodds
Guðmundssonar).
Með tillögunni greiddu atkvæði Framsóknarmenn allir, Gísli Sveins-
son, Jón Sigurðsson og Pétur Ottesen.
Barði Guðmundsson og Ingólfur Jónsson sátu hjá við atkvæðagreiðsl-
una og gcrði Ingólfur grein fyrir hjásetu sinni á þessa leið: „Það er fyrir-
fram vitað, hvernig fer um þetta mál og sé ég því ekki ástæðu til að taka
þátt í þessari atkvæðagreiðslu"! Almennur hlátur varð í þingsalnum,
þegar Ingólfur liafði þetta mælt, en hann reis á fætur og gekk úr þing-
salnum.
Fjarverandi voru Áki Jakobsson, Ásgeir Ásgeirsson og Jóhann Jósefs-
son.
Fyrsta grein frumvarpsins var síðan samþykkt með 18:13 atkvæðum.
Greiddu þeir sömu atkvæði með henni og verið höfðu á móti breyting-
unni, auk Ásgeirs Ásgeirssonar, sem var nú mættur. Barði greiddi ekki
atkvæði, en Ingólfur var nú fjarverandi.
Atkvæðagreiðsla þessi mun áreiðanlega lengi í minni höfð hjá bænd-
um og þcir munu vissulega minnast vel þeirra 18 þingmanna, er sam-
þykktu það kúgunarákvæði, að verðlagsvaldið skyldi alveg tekið af bænd-
um og lagt í hendur ráðherra. Markmið bænda lilýtur að verða,-að eng-
inn þessara 18-menninga nái endurkjöri í kjördæmi, þar sem bændur
geta ráðið úrslitum.
Hefir hún sent Bandaríkjunum óskilj-
anlegt svar við orðsendingu þeirra?
Með 15000 hermenn innanborðs
Hve Iengi á komraúnistum að haldast
áróðursiðjan uppi, án þess að gögnin
séu lögð á borðið?
Þögn stjórnarinnar um hiff svonefnda herstöffvamál verffur
hneykslanlegri meff hverjum deginum, sem líffur. Innanlands og
utan er breiddur út allskonar söguburffur um máliff, eins og
glöggt mátti heyra í útvarpsfíéttum í fyrrakvöld, þegar sagt var
frá ummælum danska blaffsins „Politiken“. Nýstofnaff blaff, sem
nefnist „Útsýn“, hefir sagt ítarlega frá málinu, og einn stjórn-
arflokkurinn, Kommúnistaflokkurinn, hefir haldiff um þaff
fjölmenna fundi og rætt þaff í blöffum sínum í fjandsamlegum
tón viff vinveitt stórveldi. Almenningur veit hins vegar ekki
liverju hann á að trúa og getur enga raunhæfa afstöffu márk-
aff sér, þótt hér sé sennilega á ferffinni eitt örlagaríkasta mál,
sem þjóffin hfefir fengið til Iausnar. Stjórnin þegir og styffur með
því áróffur kommúnista og ýtir undir kviksögurnar.
Stærsta skip heimsins „Queen Mary“ var notað til hermannaflutninga
öll stríðsárin og hlekktist aldrei á. Enn er haldið áfram að nota „Queen
Mary“ til hermannaflutninga. Hér á myndinni sést „Queen Mary“ vera að
leggja úr höfn í Bretlandi með 15. þús. ameríska hermenn.
Vægur undirréttardómur
í fyrsta heildsalamálinu
Síffastl. mánudag kvaff sakadómarinn í Reykjavík upp dóm í
máli valdstjórnarinnar gegn heildverzluninni Ó. Johnson &
Kaaber. Dómurinn var á þá leiff, að heildverzlunin skyldi endur-
greiffa hinn ólöglega hagnaff, sem nam kr. 269.855.23, og eig-
endur fyrirtækisins, Arent Claessen og Ólafur Johnson, skyldu
greiffa 80 þús. kr. sekt hvor. Dómarinn sýknaffi hina dæmdu af
ákæru um meint brot á 15. kafla hegningarlaganna, sem fjallar
um „rangar upplýsingar“.
Um dóm þennan verður ekki
annað sagt, en að hann sé í
vægasta ,lagi og þó ekki sízt
hvað það snertir, að hinir á-
kærðu eru ekki dæmdir eftir
15. kafla hegningarlaganna.
Dómarinn hefir hins vegar þá
ástæðu fyrir því að hafa dóm-
inn ekki strangari, að hér er
um nokkurs konar prófmál að
ræða, en venja er í slíkum mál-
um að undirréttur dæmi held-
ur vægilega, svo að hæstarétti
gefist kostur á að fjalla um mál-
ið og skapa fordæmi um úr-
skurð í slíkum málum. Það þykir
því jafnan sjálfsagt að áfrýja
slíkum málum og má telja víst,
að valdstjórnin muni gera það
í þessu tilfelli.
Það sýnir annars vel, hvernig
ástatt er í þessum efnum, — og
mun þar bæði lagaákvæðum og
hefð um að kenna, — að um
likt leyti og bessi dómur var
uppkveðinn, voru tveir piltar
(Framhald á 8. slðu)
Framsóknarfél. Snæ-
fellinga stofnað
Sunnudaginn 4. nóvember var
'ialdinn fjölmennur fundur
T’ramsóknarmanna úr flestum
’ireppum Snæfellsnes- og
Hnappadalssýslu að Vegamót-
um í Miklaholtshreppi Á fund-
Lnum mætti Daníel Ágústínus-
son erindreki Framsóknarflokks-
ins.
Stofnað var á fundinum
Framsóknarfélag Snæfelsnes-
og Hnappadalssýslu, er hafi
deildir í hreppum kjördæmisins
og eru þær víðast hvar fyrir.
í stjórn félagsins ' voru kosnir:
Sigurður Steinþórsson kaupfé-
lagsstjóri Stykkishólmi, formað-
ur, Gunnar Guðbjartsson bóndi
Hjarðarfelli, ritari, og Björn
(Framhald á 8. síöu)
Meðferð utanríkis-
mála l'Iýðræðis-
löndum.
Það þarf ekki lengi að líta
yfir erlend blöð, til að komast
aö raun um, að þar ríkir allt
önnur siðvenja um meðferð ut-
anríkismála. í öllum lýðræðis-
löndum gera stjórnarvöldin sér
far um, að almenningur geti
fylgzt með gangi utanríkismál-
anna. Stjórnirnar birta jafnan
tilkynningar, þegar eitthvað
sérstakt er um að vera. í enska
þinginu eru hin vandasömustu
og viðkvæmustu utanríkismál
rædd með stuttu millibili fyrir
opnum tjöldúm. Blöðin ræða
síðan hispurslaust um málin
frá öllum hliðum og oft sætir
afstaða stjórnarinnar í utanrík-
ismálum harðari gagnrýni en
verk hennar í. innanlandsmál-
um.
Þessi upplýsingastarfsemi og
umræður um utanríkismálin eru
vitanlega eitt frumskilyrði lýð-
ræðisins. Fátt varðar almenn-
ing meira en utanríkismálin og
því þarf hann að geta markað
sér afstöðu til þeirra. Þetta get-
ur hann ekki, nema hann sé
látinn fá réttar upplýsingar og
málin séu rædd frá öllum hlið-
um. Leyndin og kviksögurnar
verða hins vegar til þess að gera
almenning ráðvilltan í þessum
efnum og í skjóli þess geta
stjórnirnar svo farið sínu fram.
En þegar svo er komið, er lýð-
ræðið raunverulega úr sögunni.
Það verður vissulega ekki
talið ofsagt, að framkoma núv.
ríkisstjórnar sé í þessum efn-
um í fyllstu andstöðu við sið-
venjur lýðræðisþjóðanna. Hér
er haldið verndarhendi yfir
leyndinni og kviksögunum. Þetta
var frægt í sambandi við stríðs-
yfirlýsingamálið, er fyrstu
fregnirnar af því bárust þjóð-
inni austan frá Ankara! Þetta
ætlar þó sennilega að verða enn
frægara í sambandi við hejr-
stöðvamálið nú.
Sag'a málsins.
Þótt stjórnin hafi þrjózkast
við að láta almenning fá upp-
lýsingar um þetta mál, hafa
honum samt borizt nokkurar
upplýsingar um það, sem ætla
má, að séu að mestu leyti sann-
leikanum samkvæmar. Þær hafa
birzt í blaðinu „Útsýn“, en því
munu stjórna menn, sem eru
handgengnir foringjum Alþýðu-
flokksins og hafa sennilega
upplýsingar sínar þaðan. Sam-
kvæmt upplýsingunum i „Út-
sýn,“ virðist gangur máls-
ins vera í höfuðatriðum þessi:
Þann 1. október síðastl. barst
ríkisstjórninni orðsending frá
Bandaríkjastjórn, þar sem hún
fer fram á að fá leigðar her-
bækistöðvar í Hvalfirði, í Foss-
vogi og hjá Keflavík (flugvöll-
inn) til langs tíma. í orðsend-
ingu Bandaríkjastjórnar mun
hafa verið vikið að því, að
stöðvar þessar mætti framselja
öryggisráði Þjóðabandalagsins
nýja, ef íslendingar óskuðu þess
síðar. íslenzka ríkisstjórnin mun
fljótlega hafa sagt þinginu frá
þessu og jafnframt óskað eftir
því, að hver flokkur tilnefndi
þrjá menn í nefnd, sem væri
henni til aöstoðar. Nokkrir
fundir munu hafa verið haldn-
ir í þessari nefnd. Ríkisstjórnin
mun hafa verið þar tillagnafá,
en þó mun því hafa fengizt
framgengt, að spurt yrði um á-
lit Breta. Svar þeirra mun hafa
verið á þá leið, að þeir teldu, að
það hefði. verið hagkvæmt, að
Bandaríkjamenn höfðu hér
stöðvar í nýlokinni styrjöld, og
myndu einnig telja' það heppi-
legt sem bráðabirgðaráðstöfun,
unz Þjóðabandalagið nýja væri
komið á fót.
Þegar einar þrjár vikur voru .
liðnar frá þvi, að orðsending
Bandarikjanna kom, mun
stjórnin ekki hafa talið lengur
fært að svara þeim ekki ein-
hverju. Forsætisráðherra mun
þvi hafa lágt til í 12-manna-
nefndinni; að þeim yrði sent
svar, er væri efnislega á þessa
leið:
„íslenzka ríkisstjórnin viður-
kennir móttöku orðsendinga
Bandaríkjanna um herbækistöðvar
á íslandi. Á Alþingi var hinn 24.
febr.' síðastliðinn samþykkt að
leita eftir því, að ísland yrði tékið
I tölu Sameinuðu þjóðanna. Ríkis-
stjórnin lætur £ ljós ánægju sina
yfir því, að stjórn Bandaríkjanna
hefir tjáð sig fúsa til að styðja að
því, að svo verði. Ríkisstjórnin
væntir þess, að það dragist ekki
lengi, að úr því geti orðið, og lýsir
yfir því, að tsland er reiðubúið til
að taka á sig þær skuldbindingar,
sem því fylgja. MEÐ TILVÍSUN
TIL ÞESSA ER ÍSLENZKA RÍK-
ISSTJÓRNIN REIÐUBÚIN TIL
AÐ TAKA UPP VIÐRÆÐUR VIÐ
STJÓRN BANDARÍKJANNA UM
ÞESSI MÁL.“
Framsóknarflokkurinn mun
ekki hafa talið sig geta tekið af-
stöðu til þessa svars, þar sem
það væri svo óljóst, að því hlytu
að fylgja einhverjar skýring-
ar frá stjórninni, sem hann
vissi ekki hverjar myndu vera.
(Framhald á 8. siöu)