Tíminn - 01.10.1946, Blaðsíða 3
177. blað
TmiXJV, þriðjwdaglim 1. okt. 1946
ALICE T. HOBART:
3
Furðulegt lagaákvæði
Tryggingalögin nýju mæla svo
fyrir, að boða skuli sameigin-
legan fund sveitarstjórna í
hverju tryggingarumdæmi til
þess að kjósa trygginganefnd
og ákveða þóknun hennar.
Þetta lagaákvæði leiddi til
þess hér í Suður-Múlasýslu, að
70—80 hreppsnefndarmenn voru
kvaddir til fundar. Nokkrir áttu
að sjálfsögðu skamma leið að
fara, en þó flestir langa og
nokkrir um veglausa fjallvegi.
Ef að líkum lætur, er sami leik-
ur leikinn um allt land um
þessar mundir.
Það væri til fróðleiks, að
einhver kunnáttumaður reikn-
aði út hvað þessar nefndakosn-
ingar kosta samanlagt á öllu
landinu. En hver svo sem út-
koman yrði, þá verður ekki
annað séð, en þeim kostnaði sé
með öllu á glæ kastað, þar sem
augljóst er, að sýslunefndir
gætíi innt af höndum starf
þessara funda án nokkurs auka-
kostnaðar.
Ef hið háa Alþingi hefði ekki
átt í hlut, þá hefði ég leyft mér
að kalla fyrrnefnt lagaákvæði
íslandsmet í asnaskap. En að
gífuryrðum slepptum verð ég að
staðhæfa, að hér hafi illa til
tekizt. Þykir mér leitt, ef marg-
ir svona agnúar koma í ljós við
framkvæmd tryggingalaganna
Talað til kvenna
Ég gekk í dag framhjá Hol-
stein, þegar átti að fara að
halda þar fund um herstöðva-
málið. Ég spurði, hvort öllum
væri heimill aðgangur. Aðeins
Sjálfstæðismönnum, var svarið.
Spurði ég þá, hvort málið væri
rætt frá öllum hliðum. Nei,
ekki var það svo. Gekk ég þá í
burt. Vissi, að sá málstaður,
sem hér yrði upp tekinn, væri
málstaður Bandaríkja Norður-
Ameríku en ekki íslands. Slikt
er orðið það hlutskipti sem
Sjálfstæðisflokkur íslands hef
ir kosið að takast á hendur.
Því miður hafa konur látið
lítið til sín taka um þetta mál,
sem og mörg önnur. Engir
fundir hafa verið um það
haldnir í kvenfélögum. Það er
ekki auðvelt fyrir konur að átta
síg á þessu máli, þar sem flokk-
arnir virðast ástunda að gera
það að flokksmáli og ræða það
einungis frá sinni hlið, hver um
sig. Þvi miður eru þeir svo
margir, sem lesa aðeins eigið
flokksblað og verður þá erfitt
að gera sér fulla grein fyrir því,
sem um er að ræða.
Ég skora því hér með á öll
kvenfélög að halda nú þegar
fundi til þess að ræða og gera
sér grein fyrir þessu mikilsverð-
asta máli, sem allir íslendingar
verða að gera sér fulla grein
fyrir, konur jafnt sem karlar.
Efast ég ekki um að íslenzka
konur muni enn sem fyrr reyn-
ast vel í baráttunni fyrir frelsi
þessa lands. Það er eign og arfur
okkar, ekki síður en karlmann-
anna, sem nú ber mest á í þessu
máli. Minnumst þess enn einu
sinni, að það voru tvímælalaust
dætur Jóns Arasonar, sem stóðu
bak við, er norðlenzkir vermenn
káluðu Kristjáni skrifara og
kunningjum hans og öfluðu
okkur þannig að minnsta kosti
hundsbóta fyrir dráp Jóns Ara-
sonar ög sona hans, sem ávallt
verða taldir í hópi hinna fáu en
framúrskarandi stjálfstæðis-
manna jfelands, og létu lífið fyr-
ir þann málstað.
Gömul Sjálfstæðiskona.
nýju, því sú lagasetning er að
minni hyggju á margan hátt
góðra gjalda verð. Vænti ég að
umrætt ákvæði verði endurskoð-
að áður en langt um líður, því
mér og öðrum, sem ég hef átit
tal við, finnst það fráleitt.
Liggi hins vegar einhver þau
rök að þessu fyrirkomulagi, sem
hulin eru sjónum almúgans,
væri æskilegt, að þau kæmu
fram í dagsljósið, því skylt er
að hafa það, er sannara reyn-
ist.
17. sept. 1946.
Vilhjálmur Hjálmarsson.
Morgunbl. gefst upp
Laugard. 14. sept. skrifar Mbl.
enn um kjötsölumálið. En nú er
það rökþrota. Það gefst alveg
upp við að verja þau fádæma
mistök, sem valda því, að enn
mega menn ekki borða nýtt
kindakjöt.
Öll þjóðin skilur, að í þessu er
ekkert vit. Enda gefst Mbl. upp.
En það er úrillt. Það langar til
að kenna andstæðingunum um
ófarir sinna manna. En sektin
brennur á vörum þess. Vonirn-
ar hafa brugðist, meðgengur
það.
Fyrir ári síðan tóku þessir
menn alla yfirstjórn kjötverzl-
unarinnar í sínar hendur. Eng-
inn var verðugur að vera með
nema sauðtryggir Sjálfstæðis-
menn. Þess gerðist ekki þörf, að
notast við reynslu og þekkingu
andstæðinganna. Þeirra ráð
voru hundsuð eða ekki á þau
hlýtt. Hér var farið að með vald-
beitingu og hroka, en lítilli
stjórnvisku.
En nýsköpunarstjórnin okkar
getur ekki umskapað lögmál
lífsins. Enn uppskera menn eins
og þeir sá.
X.
Alvöruorð
Nú eru alvarlegri tímar í landi
voru en okkur hefði órað fyrir
í vímu lýðveldisstofnunarinnar
1944. Hvað hugsa bændur og
búalið? Finnst þeim herstöðva-
málið svo lltilf jörlegt. mál, að
það sé þjóðinni óviðkomandi?
Geta þeir ekki staðið saman í
því máli, hvar í flokki, sem þeir
annars standa? Erum við ekki
siðferðilega skyldug að verja
land vort allt til yztu annesja
fyrir erlendri ásælni, bæði frá
austri og vestri? Krefjumst þess,
öll sem einn, að þjóðin fái að
láta vilja sinn skýlaust i ljós, að
þing verði rofið, og nýjar kosn-
ingar fari fram, eða að minnsta
kosti þjóðin öll greiði atkvæði
um herstöðvamálið. Hér er kom-
ið í það öngþveiti, að við fáum
ekki frið um málið að nokkrum
öðrum kosti.
Norfflenzk kona.
Sextugur:
(Framhald af 2. siOu)
urlendur hans og heyra hann,
af skilningi og hlýleik lýsa því,
hvað bóndinn ber úr býtum í
samskiptum sínum við moldina
íslenzku, ef viti og striti er
beitt.
Og manni detta ósjálfrátt í
hug þessar setningar úr heil-
ræðum þeim, sem valkyrjan gaf
Sigurði Fáfnisbana. „Heil sú
hin fjölnýta fold, mál og mann-
vit“.
Og að íslenzku bændastétt-
inni bætist í framtíðinni margir
slíkir menn.
D.
Yang og
yin
og mjúkum líkama sínum? En svo heyrði hann hið gamal-
kunna, sefandi hljóð: Þarna kom hún skríðandi til hans, leysti
irá sér kyrtilinn og tók grannan barnslíkamann i ylrikan faðm
sinn.
En í skálanum, þar sem móðir Sens bjó, var sjálfur embættis-
maðurinn staddur á þessari stundu. Hann ræddi þar við ráðsmann
ættarinnar, sem var nýkominn heim úr eftirlitsferð til Szechúan,
þar sem Sen átti stórar jarðeignir. Móðir hans hlýddi á samræður
þeirra og hafði vakandi auga á þeim.
„Verður góð uppskera í ár?“ spurði laó tai tai, ættmóðirin.
„Við þurfum mikla peninga. í næ'sta tunglmánuði verður að
biðja fyrir sál hinna framliðnu.“
„Við verðum að stækka ópíumsekrurnar,/ svaraði ráðsmaður-
inn.
II.
SHANGHAIBÚAR könnuðust svo sem við kristindóminn. Þar
voru breiðar götur og skrautlegir garðar, og á Woosung-
fljótinu var krökt af gufuskipum og fallbyssubátum hinna
vestrænu stórvelda — skipum, sem báru eins og gull af eiri af
hinum brúnu sampönsum og frumstæðu skútum Kínverjanna.
Og vesturveldin áttu sjúkrahús, þar sem mein Kínverjanna voru
læknuð, og ópíumkrár, þar sem þeir voru aftur rændir andlegri
og líkamlegri heilbrigði sinni. Meðfram sjálfum aðalgötunum
blómguðust búðir, þar sem hver sem vildi gat vafningalaust keypt
eina kúlu af „útlenda reyknum,“ tekið legubekk á leigu og sofið
úr sér áhrifin — allt fyrir örfá sent. Kristnir hermenn höfðu
kúgað Kínverja með vopnavaldi til þess að leyfa þessa verzlun,
og kristnir kaupmenn hirtu ágóðann af henni.
Tímamót gengu yfir þessa borg. Ný tækni og aukið hreinlæti
kom til sögunnar, ásamt miskunnarlausri gróðafíkn. Á stöku stað
risu upp stofnanir, sem áttu að vinna í þjónustu mannúðarinnar.
í borgarhlutanum, þar sem hvíta fólkið bjó, var lengsti bar, sem
sagnir fóru af i heiminum, en „amercan girl“ var samt sem áður
nafngift, sem engin ung amerísk stúlka myndi láta festast við sig.
Á nóttunni mátti sjá borgina hvaðan sem var af marflötum ós-
hólmum Gulafljóts — ljóshafið lýsti í gegnum svörtustu þoku
og minnti Kínverja á dýrð hennar. Og dag eftir dag streymdi
ópíumið niður hinn mikla fljótsdal og skall yfir Shanghai eins
og svört flóðbylgja.
Peter Fraser gekk frjáls og glaður um götur Shanghaiborgar.
Hann hafði lokið prófi sinu, og sjúkrahúsið í hinni fjarlægu borg
í upplöndum Kína var næsti áfanginn á leið hans. Sá ótrúlegi
atburður hafði gerzt, að honum var falin forstaðan. Æðsta ráð
trúboðsfélagsins hafði að vísu gefið honum það fyllilega í skyn,
að í rauninni væri hann allt of ungur og óreyndur til þess að
taka við þessu starfi, en það væri hörgull á hæfum læknum og
gamli læknirinn, Buchanan, þarfnaðist bráðrar hvíldar.
Honum var veitt undanþága frá því að hafa stundað kínversku-
nám í tvö ár, og hann hlakkaði til þess, að geta nú aftur beitt
hönd og huga í baráttunni gegn sjúkdómum og dauða. Hann setti
það ekki fyrir sig, þótt ofan á erfitt og þreytandi starf í illa búnu
sjúkrahúsi bættist mjög tilfinnanlegur skortur á kunnáttu i með-
ferð kínverskrar tungu.
Hann ók af stað í handvagni í áttina til verzlunarhverfisins, og
innan lítillar stundar var hann kominn inn í hið þysmikla mið-
bik borgarinnar. Hvílík stórborg! hugsaði Peter, hrifinn af mikil-
leik hennar. Hann hafði steingleymt því, hve lítil og lágkúruleg
honum hafði fundizt hún, er hann steig hér fyrst á land.
Hann borgaði dráttarkarlinum og hélt áfram fótgangandi. Gat-
an var breið. Til annarrar handar var búð við búð, en til hinnar
stór og vel hirtur garður með klipptum flötum og skrautlegum
blómabeðum. Falleg, hvít börn léku sér þar á afgirtum velli í um-
sjá ungra stúlkna. Framundan voru bryggjurnar við Woosung-
fljótið, þar sem allt iðaði af lífi og starfi.
Hann nam staðar við hina stóru, freistandi glugga ensku bóka-
búðarinnar. En laun hans voru lág, svo að hann gat ekki leyft
sér neinn munað. Hann gat líka fengið þær bækur, sem hann
þurfti við, með lægra verði, ef hann leitaði aðstoðar trúboðsfélags-
ins. Peter beit þvi á vörina og sneri baki við búðarglugganum.
Hann varð aö sætta sig við þá staðreynd, að framvegis hafði hann
ekki úr öðru að moða en því kaupi, sem trúboðslækni var greitt:
Þetta fékk hann meðan hann var ókvæntur, lítið eitt meira, ef
hann tók sér konu, smávægilega uppbót á hvert barn, sem hann
kunni að eignast. Hvorki dugnaður hans né viðurkenning sú, sem
hann kunni að hljóta fyrir læknisstörf sín, hafði nein áhrif á
launastigann. Það rann í fyrsta skipti upp fyrir Peter, að hann
var dæmdur til þess að lifa við léleg kjör allt sitt líf.
Hann náði í annan handvagn og nefndi nafn sjúkrahúss, sem
hann hafði ásett sér að heimsækja. Það var talið bezta og full-
komnasta sjúkrahúsið í borginni.
Þetta var löng leið. Dráttarkarlinn skokkaði eftir breiðum
götum með háa múra til beggja hliða. Öðru hverju grillti
í þak á skrautlegu húsi. Það leyndi sér ekki, að hér bjuggu hinir
ríku, vestrænu kaupsýslumenn. Peter langaði til þess að skoða
þetta hverfi betur. Hann bað dráttarkarlinn að nema staðar og
hélt förinni áfram fótgangandi eftir hinni löngu, rykugu götu.
Það var honum mikil hugarhægð að geta nú einu sinni gengið
götu, þar sem hann átti ekki á hættu að verða fyrir burðarstól
eða dráttarkarli. Það var eins og hann væri allt í einu kominn út
í dagsljósið eftir að hafa setið í myrkrastofu allt sitt líf.
Þeir, sem áttu leið framhjá honum í ökutækjum, virtu hann
fyrir sér með ískaldri forvitni, sumir jafnvel opinskárri fyrirlitn-
ingu. Peter fór að verða órótt við augnatillit kynbræðra sinna:
Litu þeir niður á hann, af því að hann var fótgangandi og illa
búinn?
Það hrikti i járni, og stóru porti var hrundið opnu hægra megin
við Peter. Tveir menn komu út, akandi í handvögnum, annar
miðaldra, hinn kornungur. Báðir voru mjög vel búnir, báðir létu
hendurnar hanga hirðuleysislega út af armstokkum vagnanna,
«n»:::mt»»m:»»:»nw»»»:nnm»t»nnn»»»:»:ni!iBi»»»nt»mtm:mt»!»
*•
O N A N
hreyflar
Onan bensínrafstöff.
Varahreyflar fyrir Onan ben-
sín-rafstöðvar, 12 volta, 400
watta 12 volta 800 watta og
32 volta 1000 watta, eru fyr-
irliggjandi.
Höfum auk þess ýmsa
aðra varahluti í QNAN ben-
sín-rafstöðvar.
VÉLA- & RAFTÆKJAVERZLTOW REKLA
Tryggvagötu 23. Sími 1278.
Frá Miðbæjarskólanum
Þriðjudagur 1. okt.:
Læknisskoðun. Kl. 8 f. h. 13 ára drengir, kl. 9 13 ára
stúlkur, kl. 10 12 ára stúlkur, kl. 11 12 ára drengir, kl.
1,30 e. h. 11 ára stúlkur og kl. 2,30 11 ára drengir.
Börnin komi í skólann, sem hér segir:
Miðvikudagur 3. okt.:
Kl. 8 13 ára börn (f. 1933), kl. 10 12 ára börn (f. 1934),
kl. 1,30 10 ára börn (f. 1936), kl. 3 9 ára börn (f. 1937);
Fimmtudagur 3. okt.:
Kl. 8 11 ára börn (f. 1935), kl. 10 8 ára börn (f. 1938) og
kl. 1,30 7 ára börn (f. 1939).
ATH. Núverandi suðvesturtakmörk Miðbæjarskólahverf-
isins eru: Öldugata, Bræðraborgarstígur og Brunnstígur.
Þessar götur og götur fyrir sunnan þær og vestan heyra
nú til Melahverfi. Hins vegar heyrir allt Garðastræti til
Miðbæjarskólahverfi. Þó verða börn f. á árunum 1933—
35 (að báðum árum meðtöldum), sem heima eiga við
Bræðraborgarstíg og austan hans suður að Hringbraut
(Hringbraut ekkl meðtalin) áfram hér 1 skólanum næsta
vetur.
Austurtakmörkin eru um Klapparstíg, Skólavörðustíg,
Njálsgötu og Fjölnisveg. Öll börn, sem búa við þessar götur
og vestan þeirra og norðan eiga sókn í Miðbæjarskólann.
Nánar í Morgunblaðinu laugardaginn 21. sept. s. 1.
Skólastjóriim.
*•
Nýkomnir steðjar og skrúfstykki, margar stærðir.
Verzl. Vald. Poulsen
Klapparstíg 39.
Austurbæjarskólanum
Börn, 11—13 ára (fædd 1935, 1934 og 1933), sem sókn eiga
í Austurbæjarskólann, mæti í skólanum þriffjudaginn 1.
okt., kl. 9.
Börn, sem ekki voru í skólanum s.l. -ár, en eiga nú sókn
i hann, mæti sama dag, kl. 11.
Læknisskoðun fer fram miðvikudaginn 2. okt. Nánar tll-
kynnt I skólanum.
Öll börn 7—10 ára (fædd 1939, 1938, 1937 og 1936),
sem sókn eiga í skólann, mæti þriðjudaginn 1. okt., kl. 14.
Skólastjóriim.
UTBREIÐIÐ TÍMANN
VINNEÐ ÖTULLEGA AÐ ÚTBREIÐSLU TÍMANS