Tíminn - 11.04.1947, Blaðsíða 2

2
TlMINN, föstiaclagimi 11. aprfl 1947
68. blað
VETTVflNGUR ÆSKUNNfl
MÁLfiAO SAMBANDS liiGKA FRAMSÓKNARMAMA. — RITSTJÓRI: JÓN HJALTASON.
Hreinar línur
Einn af efnilegustu mönnum
Sósíalistaflokksins, Jónas Har-
alz, flutti fyrir nokkru síðan
útvarpserindi, þar sem hann
taldi stefnuleysið og hringlanda-
háttinn í íslenzkum stjórnmál-
um einn mesta háska lýðræðis-
ins. Flokkarnir gengu til kosn-
inga með fögrum loforðum, en
breyttu svo gagnstætt þeim, er
á þing væri komið. Kjósendur
vissu því raunar ekki, hvað þeir
væru að gera, þegar þeir
greiddu atkvæði, því að það, sem
þeir gerðu í góðri meiningu,
gæti haft öfugar afleiðingar.
Með þessu væri fótum raun-
verulega kippt undan lýðræð-
inu.
Þetta er alltof rétt. Það geta
menn bezt sannfærzt um, ef þeir
athuga kosningaloforðin, sem
stjórnarflokkarnir gáfu á síð-
astl. vori.
Það vantar hreinar línur i
íslenzk stjórnmál. Þær koma
ekki fyrr en.flokkarnir verða það
í verki, sem þeir segjast vera, og
standa við þau loforð, sem þeir
gefa kjósendunum.
Þessar línur voru allskýrar hér
á landi á árunum milli styrjald-
anna. En þær hafa eiginlega
óskýrzt í sama hlutfalli og Sós-
íalistaflokkurinn hefir vaxið.
Ýmsir hafa litið á hann, sem
þann flokk, er stæði lengst til
vinstri. Þegar hann hóf daður
sitt við Sjálfstæðisflokkinn, er
síðan leiddi til algers samstarfs
þeirra á þeim grundvelli, að
braskarar og gróðabrallsmenn
hafa aldrei llfað betri tíma,
ríigluðust línurnar í íslenzkum
stjórnmálum fullkomlega. Menn
fóru að hætta að gera sér grein
fyrir, hvað væri vinstri eða
hægri, þegar þeim, sem voru á
yzta kanti sitt. hvoru megin,
ægði saman í einum graut.
Þótt hið opinbera samband
milli Sósíalistaflokksins og stór-
gróðavaldsins hafi slitnað í bili,
eru þar enn sterkar taugar á
milli bak við tjöldin. Þess vegna
gat það gerzt samtímis um sein-
ustu áramót, að Sósíalistaflokk-
urinn gat alveg eins gengið inn
í hægri stjórn undir forustu
Ólafs Thors og vinstri stjórn
undir forustu Kjartans Ólafs-
sonar.
Stejfnuleyáið og línuleysið í
íslenzkum stjórnmálum stafar
þannig mest af því, að flokk-
urinn, sem þykist vera merkis-
beri hinnar róttækustu vinsíri
stefnu, leikur fullkomlega tveim
skjöldum, er í stöðugu makki
við stórgróðavaldið og er alveg
eins reiðubúinn til þátttöku í
hægri stjórn og vinstri stjórn.
Ástæðan til þessa er sú, að
flokkurinn er ekki sá, sem hann
læzt vera. Það er ékki fyrst og
fremst róttæk vinstri stefna, er
vak,ir fyrir honum. Fortingjar
hans hafa meiri áhuga fyrir
öðru. Hugur þeirra er bundinn
meira við heimspólitík en ís-
lenzk stjórnmál. Þeir hafa meiri
áhuga fyrir velgengni Rússa en
íslenzks verkalýðs. Menn þurfa
ekki annað en að lesa Þjóðvilj-
ann til að sannfærast um þetta.
Þar er eytt margfallt meira
rúmi í þágu rússneskra hags-
muna en íslenzks verkalýðs.
Þess vegna geta þessir menn
líka alveg eins tekið þátt í hægri
stjórn og vinstri stjórn, ef þeir
álíta það henta rússneskum
hagsmunum eins vel.
Meðan stór flokkur, sem telur
sig róttækasta vinstri flokkinn,
Agætur fundur í F. U. F.
í Reykjavík
65 nýir félagar hafa gengið í
félagið i vetur.
Að kvöldi þriðjudagsins 1.
apríl var fundur haldinn í Fé-
lagi ungra Framsóknarmanna í
Reykjavík. Var hann haldinn
í Baðstofu iðnajðarmanna viið
Vonarstræti.
Hermann Jónasson, formaður
Framsóknarflokksins, flutti ýt-
arlegt og snjallt erindi um
stjórnmálaviðhorfið. Að lokinni
ræðu hans urðu fjörugar um-
ræður fram á nótt.
Fundurinn var fjölmennur og
fór fram með mikilli prýði.
í Félagi ungra Framsóknar-
manna í Reykjavík ríkir nú
mikill áhugi. Á þessum fundi
bættust margir nýir félagar í
hópinn. Hafa nú 65 nýir félagar
gengið í Félag ungra Framsókn-
armanna á þessum vetri. Ber
það glöggan vott þess, að æskan
í höfuðstaðnum eykur straum-
inn undir merki þeirrar þjóð-
legu, raunhæfu framfarastefnu
sem Framsóknarflokkurinn
berzt fyrir.
Stjórn félagsins er nú þannig
skipuð: Friðgeir Svéinsson,
kennari er formaður, Stefán
Jónsson, gjaldkeri og Andrés
Kristjánsson ritari. Meðstjórn-
endur: Steingrímur Þórisson og
Guðni Þórðarson.
Gegn forréttindaað-
stöðu stórgróðamanna
Þeir urðu gripnir nokkrum
taugaóstyrk, piltar, sem rita
æskulýðssíður íhaldsblaðanna,
þegar þeim varð kunnugt um
.,Vettvang æskunnar" í Tíman-
um. Það var að vonum. Ritstj.
íslendings þóttist verða hissa
á því, aö nokkrir ungir Fram-
sóknarmenn skyldu vera til. Jó-
hann Hafstein tók undir hér
suður í Reykjavík. Þeir héldu
víst, að „nýsköpunarstjórnin"
sáluga, sem missti jafnvægið
á síðastliðnu hausti, hafi veitt
samtökum ungra Framsóknar-
manna þá und, sem af yrði ben.
Þeim hefir ekki orðið að þeim
vonum. Á þessum vetri hafa það
sem af er, 65 nýir félagar gengið
í Félag ungra Framsóknar-
manna í Reykjavík. Sýnir þetta
glöggt hvert straumurinn ligg-
ur.
Jóhanni Hafstein hefir orðið
nokkuð ágengt við að halda
Reykjavíkuræskunni í Heim-
dalli með dansskemmtunum í
Holstein. Hann veit, að það er
um að gera að halda æskunni
innan þröngra veggja andlega
og láta hana iðka fótmennt í
þægilegu húsi, ef hún á að
fylgja íhaldsflokknum að mál-
um. Þetta er viturleg stefna af
sjónarhóli íhaldsflokksins. Þeir
vita það foringjar hans, að ef
æskan hugsaði af alúð um þjóð-
félagsmál myndu fáir úr hennar
hópi styðja erindreka stórat-
vinnúrekenda, braskara og okr-
ara til setu á löggjafarsam-
kundu þjóðarinnar.
Það kom við kaun þeirra rit-
er undir slíkum „áhrifum" geta
ekki skapazt hreinar línur í ís-
lenzkum stjórnmálum. Fyrir þá
liðsmenn Sósíalístaflokksins, er
raunverulega vilja róttæka póli-
tík og hreinar línur, er hollt að
gera sér þetta ljóst. Vilji þeir
vera trúir stefnu sinni, verða
þeir annað hvort að leysa hinn
rússneska læðing af flokknum
eða skipa sér í aðra fylkingu,
sem fylgir fram sjónarmiðum
þeirra. Gerðu þeir það, yrði þess
ekki langt að bíða, að óeiningin
hyrfi úr verkalýðssamtökunum
og það væri líklegast til að
hreinsa loftið og skapa hreinar
línur í íslenzkum stjórnmálum.
stjóra íhaldsins, þegar hér var
bent á, hversu flokkur þeirra er
byggður upp af auömönnum,
sem leitast við að vernda for-
réttindaaðstöðu sína í þjóðfé-
laginu. Ritstjóri íslendings þótt-
ist hvergi sjá okrara né brask-
ara í „Sjálfstæðisflokknum“.
Ekki þóttist hann heldur verða
var neinna forréttinda.
Ritstjóri íslendings er nýbak-
aður erindreki þessa flokks.
Ekki þó með öllu illa gefinn.
Hann talar því hér annað hvort
gegn betri vitund eða hann hef-
ir látið sendast í smalamennsk-
una alls óafvitandi um stefnuna,
sem hann skyldi styðja.
Sjálfstæðisflokkurinn berst
fyrir óheftu einstakilngsfram-
taki. Lýðræðishugmynd þeirra
er fólgin í frjálsu, skipulags-
snauðu kapphlaupi eftir gæð-
unum.
Eins og nú horfir við hafa
einstakir menn auðgast á alls
konar braski. Þeir hafa tryggt
sína aðstöðu. Á dögum „nýsköp-
unarst^jþrnarinnar" var það t. d.
einkar gróðavænlegt að setja á
fót heildverzlun eða byggja hús
til að leigja með okurleigu eða
selja með stórlegum hagnaði.
Þetta eru aðeins dæmi af
hundruðum dæma.
Þessir gróðabrallsmenn hafa
tryggt sína aðstöðu. Þeir ráða
fjármagninu, standa bezt að
vígi. Þeir halda áfram að ávaxta
fé sitt meðan alþýða manna
hefir varla fyrir daglegum
þörfum. Sé einstaklingsfram-
takið látið óheft, verði einstök-
um auðmönnum þolað að ráða
ýfir arðvænlegustu atvinnu-
tækjum þjóðarinnar, verði þeim
þolað að ráða í atvinnulífinu er
alþýða manna illa á vegi stödd.
Auðjöfrar í öllum löndum hafa
þessa forréttindaaðstöðu. Eða
vill Magnús Jónsson, ritstjóri
íslendings, halda því fram, að
þeir þurfi jafnt á sig að leggja,
sem fæddir eru í miljónaauði, og
þeir, sem fæddir eru snauðir?
Hafa þeir jafna aðstöðu í þjóð-
félaginu?
í öllum löndum eru það
íhaldsflokkarnir, sem halda
fram óheftri sahikeppni. í öllum
löndum eru það auðmennirnir,
sem hafa myndað þessa flokka
Stefán Jónsson
um sig til að tryggja aðstöðu
sína áfram. Sjálfstæðisflokkur-
inn hér er engin undantekning.
Auðmennirnir beita nú öllum
ráðum til að tryggja sem bezt
allan misfenginn gróða sinn til
einkaumráða. Þjóðfélagið, fær
lítiö til framkvæmdanna, sem
bíða. Þeir svíkja undan skatti.
Þeir óttast eignakönnun, óttast
um forréttindaaðstöðu sína. Þeir
gera út „legáta“ eins og Aron
nokkurn Guðbrandsson á 20. öld
eftir Krist til að villa alþjóð sýn
í þessu efni. Hann skrifar um
eignauppgjör undir feitustu
fyrirsögn Morgunblaðsins 21.
febrúar s.l. Hann segir, að „það
muni koma á daginn, þegar
eignakönnun fer fram, að það
verði færri stórfiskar í netinu,
þegar það er dregið að landi,
heldur en haldið er af þeim,
sem ekkert þekkja til málanna."
Hér er trútt úr hópi talað.
Hér er reynt að fæla frá eigna-
könnun með fáránlegustu brögð-
um. Eignakönnun er heldur ekki
gerð til að klekkja á alþýðu
manna, eins og Aron þessi á 20.
öld vill vera láta. Hún er gerð
til að leiða í ljós gjaldþol borg-
ara og getu þeirra til fjárfram-
laga í þágu framkvæmda, sem
fé skortir til.
Enga eignakönnun! Frjálsan,
skattsvikinn stórgróða! Þetta
eru stoðirnar undh gullkálfi
Arons á 20. öldinní. Þessum gull-
kálfi er enn haldið að íslenzku
þjóðinni. Skyldi henni ekki fara
líkt og ísraelsþjóð í eyðimörk-
inni í Mósebók? Mikijl hluti ís-
lenzku þjóðarinnar hefir þegar
of lengi dýrkað gullkálfinn. Það
er tími til kominn að snúa frá.
Heildsalar og smákaupmenn
hafa j'afnan haft gróflega mik-
inn ýmugust á samtökum fjöld-
ans um verzlun. Hafla þeir frá
upphafi barizt gegn kaupfélög-
unum. Norður í Þingeyjarsýslu
urðu þændur að svelta, þó að
vörur væru hjá kaupmönnum,
ef þeir vildu láta hugsjón sína
rætast. Kaupmenn sögðu: „Þú
færö ekki út nema þú segir þig
úr kaupfélaginu fyrst.“ Bændur
urðu því ákveðnari að efla sam-
tök sín. Og samtökin urðu sterk.
Frá því, er kaupmenn sáu, að
þeir gátu ekki kæft verzlun sam-
vinnumanna í fæðingu, hafa
þeir beitt öðrum brögðum, sem
við varð komið til að halda
verzluninni í eigin höndum.
Hafa þeir jafnan haft djúptæk
áhrif á stefnu Sjálfstæðis-
flokksins. Úr pyngjum þeirra
hefir drjúgum dropið til styrkt-
ar flokknum. Ekki var það sízt
þegar Holstein var byggður. Það
er því ekki með öllu óskiljan-
Friðgeir Sveinsson form.
Guðni Þórðarson
Blöð íhaldsins hér á landi
fagna ákaflega ræðu Trumans
Bandaríkjaforseta um fjárljags-
lega og hernaðarlega aðstoð í
innanlandsstyrjöld Grikkja. Eru
það mikil fádæmi, hversu blind-
ir þeir menn eru, sem sjá ekki,
að hverju er stefnt með þeirri
yfirlýsingu. Ef stefnunni verður
svo haldið fram, er ekki annað
sýnna en heimurinn klofni í
tvær stríðandi fylkingar, áður
en langt um líður.
Rússar færa út kvíarnar,
Bandaríkin færa út kvíarnar.
Kommúnistar allra landa fara
hamförum í áróðri gegn Banda-
ríkjunum. íhaldsmenn allra
landa skera upp herör gegn
Sovét-Rússlandi. Þeir fá ekki
mikinn hljómgrunn, sem vilja
tryggja varanlegan heimsfrið
og draga úr tortryggni stórveld-
anna.
í raun og veru þrá allar smá-
þjóðir frið. En þær eru blindaðar
af áróðri heimsveldissinna stór-
veldanna. Þær fljóta enn sof-
andi að feigðarósi.
Ef smáþjóðir Sameinuðu þjóð-
anna bindust samtökum um
verndun friðarins og þeirra hug-
sjóna, sem sameinuðu þjóðirnar
eru ávöxtur af, gæti allt farið
vel. Margt smátt gerir eitt stórt.
Ef þessar þjóðir allar ynnu af
alúiS að því að vinna friðinn, er
legt, hversu sá flokkur hefir alla
tíð beitt sér gegn samvinnu-
stefnunni. í þessu efni skilur
ritstjóri íslendings hlutverk sitt
prýðilega, en það er fólgið í því
að rægja kaupfélögin og hefja
kaupmenn til skýja. Hann segir,
að kaupfélögin greiði litla sem
enga skatta. Honum ætti að vera
kunnugt um það, að í flestum
héruðum er kaupfélagið hæsti
gjaldandi. — -Annars virðist
Magnús Jónsson illa skilja eðli
kau^félaganna.
(Framhald á 4. siðu)
Andrés Kristjánsson
Steingrímur Þórisson
ekki víst, að það yrði unnið fyrir
gýg.Ef smáþjóðirnar geta skapaö
sterkt almenningsálit gegn hel-
stefnu þeirri, sem nú grefur um
sig, er það drjúgt spor í áttina
til að tryggja frið í heiminum.
Það, sem allar þjóðir, sem
unna friði, þurfa að sameinast
um, er stefnan, sem mörkuð var
af Churchill og Roosevelt á
Atlantshafi, er varð undirstaðan
undir stofnun Sameinuðu þjóð-
anna.
í fyrsta lagi, að ríki sækist
ekki eftir stækkun, hvorki land-
fræðilega né á annan hátt.
í öðru lagi, að engar landa-
mærabreytingar séu knúðar
fram með herstyrk eða hótun-
um.
í þriðja lagi, að öllum þjóðum
sé tryggður réttur til að ákveða
sjálfar stjórnarform það, sem
þær vilja búa við.
í fjórða lagi, að öll ríki hafi
jafnan rétt til hráefna heimsins.
í íHmmta lagi, að fyllsta sam-
vinna sé milli þjóða í fjárhags-
efnum til að tryggja öllum bætt
lífskjör, fjárhagslegar fram-
farir og fjárhagslegt öryggi.
í sjötta lagi, að öllum þjóðum
sé veitt öryggi til að búa innan
landamæra sinna í friði, sem
tryggi, að allir menn í öllum
löndum geti lifað lífi sínu lausir
við ótta og skort.
í sjöunda lagi, að öllum sé
heimilt að ferðast hindrunar-
laust um úthöfin.
í áttunda lagi, að allar þjóðir
afneiti notkun valds, þar sem
enginn friður getur hald/zt, ef
vígbúnaður á landi, sjó eða í
lofti heldur áfram.
Þetta er stefnan, sem íslend-
ingar eiga að halda fram á al-
þjóða vettvangi. Þetta er stefn-
an, sem miðar að friði, frelsi og
öryggi allra þjóða, smárra og
stórra. Undir merkjum þessar-
ar stefnu er drengilegt að berj-
ast. J. Hj.
Styrjöld eða friður