Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 01.05.1938, Blaðsíða 1

SUNNUDAGSBLAÐ
ALÞÝÐUBLAÐSINS
V. ÁRGANGUR SUNNUDAGINN 1. MAÍ 1938 18. TÖLUBLAÐ
r Utlönd í hnotskurn Ls
Séð yfir danska flatlendið út
um gluggann á hraðlestinni.
Eftlr Davfð Áskelsson.
■pINS OG ALLIR VITA, eru
^ Danir náskyldir okkur,
bæði hvað þjóðerni og tungu-
*nál snertir. Ef til vill má einn-
*g segja, að þeir séu líkir okkur
í hugsunarhætti, en það eru þó
ekki nema hálf sannindi. Hugs-
unarháttur og framkoma Dana
hefir mótast mikið eftir lands-
laginu og umhverfinu. Ég hygg
að e. t. v. hafi hugsunarháttur
Dana mótast meira eftir Dan-
mörku en íslendinga eftir ís
landi. Ég álít að fjöllin, öræfin,
ísinn, snjórinn, hafi ekki mótað
hugsunarhátt okkar jafn mikið
°g flatlendið og tilbrigðisleysi
náttúrunnar hefir gert við Dani.
Annars halda Danir því fram í
alvöru, að fá lönd hafi jafn til-
breytingamikla náttúru eins og
Danmörk. En ég get sagt ykk-
ur, að ferðist maður þvert yfir
Jótland ,frá Horsens til Ring-
köbing, er öll Danmörk séð, þ.
e- a- s. frá hlið náttúrunnar.
Aki maður með hraðlestinni frá
Kaupmannahöfn til Aalborg.
b'tur maður út um gluggann
fyrstu tíu mínúturnar. En svo
ekki meira vegna þess, að sama
sjónin blasir við: „Bakke op og
Bakke ned“. Gulir akrar, um-
girtir einfaldri eða tvöfaldri
irjágirðingu, hér og þar smá
skógabelti, nokkrar vindmyllur,
bvítkalkaðir, stráþaktir bónda-
bæir og punktum. Öll hin stór-
feldu svipbrigði íslenzkrar nátt
úru vantar í Danmöxku. En
Danirnir eru ánægðir með sitt
hlutskifti. Þeir verða sem töfr-
aðir af hinu „yndislega útsýni“,
ef þeir koma upp á hæð, sem
nær 50—-80 metra yfir sjávar-
mál, svo þeir geta séð 3—4
kílómetra út yfir engin og akr-
ana.
Ég held að einmitt landslagið
hafi sett sinn svip á Dani. En
nú er spurningin: Hvaða breyt-
ingum veldur það á eðli þeirra
og framkomu? Því er ekki svo
létt að svara í nokkrum línum.
Slíkt væri efni í stóra bók.
En samt sem áður mun ég
reyna að draga upp svolitla
samlíkingu milli Dana og Is-
lendinga. Danir eru duglegir.
Að mörgu leyti duglegri en ís
lendingar. Og þeir eru þraut-
seigir og gefast ekki upp fyrir
örðugleikunum. Þeir eru næm-
ir og skilningsgóðir á allt
verklegt. Þeir eru sparsamir,
ráðvandir og hafa marga þá
kosti, sem íslendinga vantar ef
til vill að nokkru leyti. Fáar
þjóðir geta jafnast á við þá í
fullkomnun atvinnuveganna, t.
d. landbúnaðar. Hin dönsku
svín eru heimsfræg fyrir löngu
og það með réttu. Maður getur
hiklaust sagt. að þeir kunni að
notfæra sér landið út í yztu æs-
ar, en slíkt er meira en hægt er
að segja um okkur íslendinga
(en vitanlega hefir það einnig
sínar ástæður). Þeir eru kaldir
og rólegir og hafa öll einkenni
stærðf ræðingsins.
En allar þjóðir verður að
dæma frá meira en einni hlið,
líka Dani. Og þeir eru líka
flatir. Sálarlíf þeirra ber svip
af láglendinu. Þetta er stað-
reynd, sem flestir (að Dönum
undanskyldum) viðurkenna. —
Ekki svo að skilja, að það
finnist ekki andans snillingar
í Danmörku. En þegar maður
dæmir heila þjóð, dæmir maður
eftir alþýðunni, „den brede
Befolkning“, eins og Danskur-
inn segir. Og mér finnst virki-
lega ,,hæðarmunur“ á henni í
Danmörku og á íslandi.
Nú vill fólk kannske fá nán-
ari skýringu á því, hvað ég
á við með að danska þjóðin
sé flöt. Ég á við það, að Danir
séu lausir við alt hugmynda--
flug. Þeir geta ekki hafið sig
upp úr hinu hversdagslega. Og
vegna þessa stóra galla er
danska alþýðan svo laus við
bæði bókmennta- og hljómlist-
arsmekk, að undrun sætir, —
þegar maður tekur tillit til
þess, hve vel menntuð hún er.
Ég hefi heyrt marga halda því
fram, að danska þjóðin sé bæði