Alþýðublaðið - 19.06.1944, Blaðsíða 1

Alþýðuhlaðið
er aðeins fjórar síður í
dag, enda aukablað —
eingöngu helgað fréttum
og myndum frá lýðveldis-
stofnuninni.
Myndirnar
frá lýðveldisstofnuninni í
blaðinu í dag, eru allar
teknar fyrir Alþýðublaðið
af Alfred D. Jónssyni,
ljósmyndara.
Lýðveldið stofnað á Lögbergi hinu forna:
XXV. árgangur.
Mánudagur 19. júni 1944.
133. tbl.
Einstæður viðburður í sögunni: Arnaðaróskir bárust frá
Kristjáni konungi réít eftir að lýðveldið var stofnað.
KE6AIS gildistöku lýðveidisskrárinnar hafði verið yfir lýst á hin-
^ um fornhelga stað, Lögbergi, af forseta sameinaðs alþingis,
Gísla Sveinssyni, á laugardaginn að viðstöddum meiri mannfjölda
en sennilega nokkru sinni hefur sést á Þingvelíi, var gengið til
kosningar á fyrsta forseta íslands og Eauk henni þannig, að Sveinn
Björnsson, ríkisstjóri, var kosinn með 30 atkvæðum, Jón Sigurðs-
son, skrifstofustjóri alþingis, fékk § atkv., en 15 seðlar voru auðir.
[Þegar kjöri Sveins Björnssonar var lýsf, gullu við fagnaðaróp
og lófatak frá mannfjöldanum umhverfis Lögberg, er aldrei ætlaði
að linna. Mun það augnablik mönnum lengi í minni, sem hámark at-
hafnarinnar á Þingvelli, þegar lýðveldið var stofnað.
Enaðeins nokkrum klukkustundum síðar, þegar þingfundin-
um á Lögbergi var Eokið og hátíðahöldin voru byrjuð niðri á völlun-
um, rann upp annað augnablik þessarar þjóðhátíðar, sem einnig
mun lengi í minnum haft, ekki aðeins hér á landi, heldur og víða um
heim. Þá skýrði forsætisráðherrann, Björn Þórðarson, frá því, að »
ríkisstjórninni hefði borist símskeyti frá ICrisfjáni konungi tíunda,
þar sem hann léf I Bjós beztu árnaðaróskir sínar um framtíð ís-
lenzku þjóðarinnar og von um það, að þau bönd, sem fengdu ís-
land við önnur Norðurlönd, mæftu sfyrkjasf í framiíðinni.
Sveinn Bjömsson, fyrsti forseti íslands.
Þessi fregn vakti geysilegan fögnuð mannfjöldans og kváðu
vellirnir við af lófataki, en hljómsveifin lék danska konungs-
sönginns „Kong Christian stod ved höjen Mast.“
Hinn sðgulegi þingfundur á Lögbergi.
Athöfnin á Þingvelli hófst
meS 'því, að ríkisstjóri, biskup,
ríkisstjórn og alþingismenn
gengu fylktu liði úr Valhöll kl.
1 e. h., á laugardaginn, upp í
Almannagjá og eftir henni norð-
ur á Lögberg.
Á völlunum fyrir neðan
hinn fornhelga stað og á gjár-
barminum, allt umhverfis hann,
hafði safnazt saman gífurlegur
mannfjöldi til að.vera viðstadd-
ur hið hátíðlega augnahlik þeg-
ar lýðveldið yrði stofnað.
Á Lögbergi sjálfu hafði verið
komið fyrir palli, þar sem ann-
ars vegar voru sæti fyrir ríkis-
stjóra, ráðherrana og h:
ina, en hins vegar fyrir full-
trúa erlendra ríkja og nokkra
aðra gesti þjóðhátíðarnefndar.
Kl. 1.30 kvaddi forsfét.isráð-
herra sér hljóðs og setti hátið-
ina, en því næst hófst <mðs-
þjónusta og flutti 'biskup, herra
Sigurgeir Sigurðsson, ávarp og
bæn, en á undan var sunginn
sálmurinn: ,,Þín miskunn, ó,
Guð, er sem himinninn há“, og á
eftir: „Faðir andanna11.
Því næst var þin."*””'1-
settur og hófst hann með því að
forseti sameinaðs þings, Gísli
Sveinsson, lýsti yfir gildistöku
lýðveldisstjórnarskrárinnar. Um
leið var byrjað að hringja
klukkum Þingvallarkirkju, og
stóð sú klukknahringing yfir í
2 mínútur, — en á sama
var kirkjuklukkum hringt um
land allt. Því næst varð einnar
mínútu þögn, en að 'henni lok-
inni hófust þingstörf á ný og
flutti forseti sameinaðs þings
ræðu í tilefni af þeim örlaga-
ríku þáttaskiptum í sögu þjóð-
arinnar, sem fram voru að fara.
Því næst var gengið til forseta-
kjörs til eins árs, eins og fyrir
er mælt í lýðveldisstiórnar-
skránni, eða nánar til 31. júlí
1945, en innan þess tíma á
fyrsta bióðkjör forsetans að
hafa farið fram.
Er úrslit forsetakjörsins höfðu
Bíkisstjóri, biskup, ríkisstjórn og þingmenn í Almannagjá á leið til Lögbergs.
verið gerð kunn, vann hinn ný-
kjörni forseti, Sveinn Björns-
son, eið að stjórnarskránni og
ávarpaði þvi næst Kí^"heim með
eftirfarandi orðum:
Herra alþingisíorseti, hátt-
virtir alþingismenn! Eg þakka
fyrir það traust, sem mér hef-
ur verið sýnt, með því að
kjósa mig forseta íslands nú.
Er ég var kjörinn ríkisstjóri
í fyrsta skipti fyrir réttum 3
árum síðan, lýsti ég því, að ég
liti á starf mitt framar öllu
sem þjónustu við heill og hag
íslenzku þjóðarinnar. Og ég bað
guð að gefa mér kærleika og
auðmýkt svo að þjónusta mín
mætti Verða íslandi og ís-
lenzku þjóðinni til góðs.
Síðan eru liðin 3 ár, sem hafa
verið erfið á ýmsan hátt. En
hugur minn er óbreyttur. Ég
^tck |nú við þessu starfi með
sama þjónustuhug og sömu
bæn.
Á þessum fomhelga stað, sem
svo ótal minningar eru bundnar
við um atburði, sem markað
hafa sögu og heill þjóðarinnar,
vil ég minnast atburðar, sem
skeði hér fyrir 944 árum. Þá
voru viðsjár með mönnum
sennilega meiri en nokkru sinni
fyrr þau 70 ár, sem þjóðveldið
hafði starfað þá. Og ágreinings-
efnið var nokkuð sem er öllum
efnum viðkvæmara og befir
Frh. á 4. síðu.