Vísir - 12.09.1944, Blaðsíða 2

VISIR
VISIF?
ÐACBLAÐ
Útgefandi:
BIAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Gnðlangason,
Herstcinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Simar: 16 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
FráiararatriðL
porsætisráðherra lýsti yfir því
við útvarpsumræðurnar í
gærkveldi, að ef sýnt þætti að
flokkarnir fengjust ekki til að
samþykkja fullnægjandi lausn
á dýrtíðarmálunum, myndi rík-
isstjórnin leggja fram lausnar-
beiðni sína. Stjórnin hefði heit-
ið því, að gera allt sem gert yrði
til að leysa þau vanadmál, en
hinsvegar hefði hún ekki heitið
því, að sitja áfram tækist henni
ekki að ná nauðsynlegri sam-
vinnu við flokkaná um af-
greiðslu málsins.
Ekki var annað á flokkunum
að heyra, en að þeir teldu til-
lögur ríkisstjórnarinnar ófull-
nægjandi. Kvörtuðu þeir að
vísu yfir því, að í tiliögunum
fælist ekkert nýtt frá því, sem
flokkarnir hefðu áður rætt sín
á milli. Veittust einstaka menn
allharkalega að tillögunum, og
virtust ekki gæta þess, að flokk-
arnir höfðu áður tekið afstöðti í
málinu ,og sumir hverjir lýst
sig tillögunum fylgjandi í öllum
aðalatriðum. Nú var ekkert
slíkt á þeim að heyra. Efst 'á
teningnum virtist vera að ná
samningum við Kommúnista
rnn 2ja ára vinnufrið, á þeim
grundvelli þó, að kaup lækkaði
ekki frá því sem nú er, og ein-
hverjar sambærilegar hömlur
yrðu reistar gegn því, að afurða-
verð hælckaði. Allt var þetta þó
meira og minna talað út í blá-
inn, enda nauðalítil líkindi til
að slíkir samningar geti tekist,
— þótt ekki sé sú hlið málsins
tekin til athugunar, að þýð-
ingarlaust er að semja við
kommúnista, einfaldlega af
þeim sökum, að þeir halda enga
samninga og rjúfa gefin heit
eins og þeim býður við að horfa.
Kommúnistar virtust hvetja
mjög til kosninga, enda er vit-
að að fyrir þeim hefir vakað frá
upphafi að gera rikisstjórninni
ómögulegt að sitja að völdum
og stjórna með sæmilegum ár-
angri, og til þess er fyrst og
fremst stofnað til þeirra verk-
falla, sem nú hefir verið efnt
til. Kommúnistar telja heppilegt
að efnt verði til kosninga þegar
á þessu hausti, og ýmsir samn-
ingamenn hinna flokkanna
telja það ekki úr vegi, með því
að meiri og betri árangur muni
nást af væntanlegum samning-
um, ef fjögra ára þingsetutíma-
bil sé framundan, en nú er far-
ið að styttast í því, svo sem vit-
að er.
Það eitt er víst, að stjórnin
segir af sér, en hitt er eftir að
vita, hvort hún situr áfram
og hvort kosningar fara fram
í haust eða ekki, — enda engan
yeginn útilokað að láta þær
dragast fram á vorið. Dr þessu
fæst vafalaust skorið næstu
daga.
Kommarnir rannu.
J^ommúnistar hugðust að
setja Reykvíkinga í svelti
um óákveðinn tíma, til þess að
koma kröfum sínum fram í
verkföllunum. Hugsuðu þeir
sér að meina sjúklingum, ung-
börnum og gamalmennum að
njóta venjulegra og nauðsyn-
legra lífsþæginda. Syndíkalist-
6^.108 Idendingfar bjng’gn í
kanpstöðnm í lok 1043.
Haföi fjölgað um 2235 á einu áxi.
Fækkaði á ísafirði og Seyðisfirði s. 1. ár.
Samkvæmt upplýsingum
þeim, sem Vísir liefir aflað sér,
skiptist þessi mannfjöldi svo
sem hér skal greina:
Reykjavík 44,089 íbúðar
Akranes 2004 —
ísafjörður 2874
Siglufjörður 2841 —
Akureyri 5842 —
Seyðisfjörður 831 —
Norðfjörður 1159 —
Vestmannaeyjar 3524 —
Hafnarfjörður 3944 —
Fólksfjölgun hefir orðið í
öllum kaupstöðum landsins
nema tveim frá því á árinu
1942. Fækkun liefir orðið á ísa-
firði og Seyðisfirði, en hún hef-
ir verið svo lítil, að fjölgunin í
öðrum kaupstöðum er marg-
föld á við fækkunina.
Árið 1942 reyndist mann-
fjöldi á ísafirði 2897 og hefir
því fækkað um 25 á síðasta ári,
en Seyðfirðingum fækkaði um
19 á sama tíma, voru 850 árið
1942. í þessu sambandi má geta
þess, að fólki hefir fælckað
stöðugt á Seyðisfirði síðustu ár-
in. Þar voru t. d. 915 íbúar árið
1940. Viðar fækkaði fólki árin
1940—42, svo sem á Siglufirði,
Norðfirði og Vestmannaeyjum,
en þar hefir aftur orðið breyt-
ing í fjölgunarátt.
Fjölgaði um
2235 manns.
íhúum í kaupstöðum fjölgaði
samtals um 2235 árið 1942—43.
Megnið af fjölguninni kom í
lilut Reykjavikur eða 1794
manns, en Akureyri bættist
stærsti liópurinn af því, sem þá
er ótalið. Þar fjölgaði ibúum um
198 , manns. Norðfirðingum
fjölgaði um 77 og eru þeir í
þriðja sæti hvað fjölgunina
snertir, en Akranes í fjórða sæti
með 75 manna fjölgun.
Sé gerður samanburður á ár-
inu 1941, þegar kaupstaðarbúar
töldust samtals 61,398, þá kem-
ur það til greina þar, að þá er
Akranes ekki komið í tölu kaup-
staða. Á tímabilinu 1941—43
hefir kaupstaðarbúum því f jölg-
að um samtals 5710 manns og
hefir þó ekki alls staðar verið
um stöðuga fjölgun íbúa að
ræða, svo sem sagt hefir verið
liér að ofan.
arnir innan kommúnistaflokks-
ins töldu þetta heppilega leið
og trúnaðarmannaráð Dags-
brúnar, — sem að vísu kafnar
undir nafni, — hafði samþykkt
hana. En er til framkvæmdanna
kom greip þá beygur, — enda
beygðu þeir hjá. Kommarnir
mættu minnast þess, að árið
1920 var ástandið í Kaupmanna-
höfn ekki ósvipað því, sem hér
er nú. Syndikalistar höfðu náð
meiri hluta innan verkalýðs-
hreyfingarinnar og efnt til
verkfalla og allsherjarverkfalls.
Borgararnir risu upp og tóku
völdin i sínar hendur. Þeir
unnu sjálfir þau verk, sem
vinna þurfti. Syndikalistar ultu
úr völdum og hafa aldrei náð
neinum teljandi áhrifum í Dan-
mörku síðar. Slík verður raun-
in einnig hér, er á reynir.
Kommúnistar verða ekki fram-
tíðarflokkur verkalýðsins, en til
þess að sannfærast um slíkt
þurfa sumir verkamenn vafa-
laust að reka sig á staðreynd-
imar, sem þeir sjá ekki nú, og
það getur orðið fyrr en varir.
Verkfallið í
Hafnarfirði.
Reynt að stöðva
frystihúsið.
Einkennilega verkfallið í
Hafnarfirði heldur enn áfram.
Fundur var haldinn í Hlíf í
gærkveldi og mætti þar Jón
Rafnsson og Jón Sigurðsson af
liálfu Alþýðusambandsins. Voru
þeir sendir til Hafnarfjarðar til
j>ess að reyna að friða verka-
menn, sem átta sig ekki á aö
frambærileg rök geti réttlætt
verkfallið eins og til þess er
stofnað.
Traustsyfirlýsing fékkst sam-
þykkl sljórn Hlífar til handa og
stóðu að þeirri samþykkt aðal-
lega verkamenn, sem enn halda
áfram vinnu, — þeir sömu
menn, sem samþykkt hafa að
verkfallinu var skellt á. Þótt
kommúnistar hrósi sigri í bili,
endar þessi leikur ekki nema á
einn veg, og þann veg að verka-
menn sjá sig um hönd og láta
ekk ’kommúnista hafa sig að
leiksoppi til langframa.
Formaður Hlífar gerði sér
ferð i gær inn í frystihús Jóns
Gíslasonar, þar sem geymd er
beitusíld og frystur fiskur fyr-
ir mörg liundruð þúsund krón-
ur og krafðist þess af vélamanni
að hann stöðvaði vélarnar. Hefði
þessari skipun verið framfylgt
hefði hún valdið óhemju tjóni,
ekki sízt fyrir fiskiflotann á
komandi vertíð. Vélamaðurinn
neitaði að verða við fyrirmæl-
um þessum, þrátt fyrir hótanir
formannsins um viðeigandi
refsiaðgerðir. En þeir munu
reynast fleiri um það lýkur,
sem ekki munu taka formann-
inn alvarlega.
Dauðaslys norður
á Höfðaströnd.
Á fimmta tímanum síðastl.
sunnudag vildi það slys til norð-
ur á Höfðaströnd, að Reykvík-
ingur, Sigurbjörn Steinsson að
nafni, féll út úr bifreið og beið'
bana af.
Var Sigurbjörn á leið á
skemmtun á Hofsósi, þegar
slysið bar að höndum. Andað-
ist hann D/2 klst eftir fallið og
hefir rannsókn leitt í ljós, að
blætt hafði inn i heilann.
Þorstelnn Bannesson
efnir til sðngskemmt-
nnar.
Þorsteinn Hannesson söngv-
ari er nýlega kominn til bæjar-
ins frá London, þar sem hann
hefir dvalið undanfarna 10
mánuði við söngnám í Royal
College of Music, sem er fræg-
ur sönglistarskóli. Hyggst Þor-
steinn að dveljast hér aðeins
stutta stund, en mun síðan
hverfa aftur til Lundúna og
stunda áframhaldandi nám við
stofnun þá, sem fyrr var nefnd.
Þrátt fyrir hina skömmu við-
dvöl, sem Þorsteinn hefir hér að
þessu sinni, sér hann sér fært
að efna til söngskemmtunar
sem fram fer í Gamla Bíó kl.
IIV2 e. h. annað kvöld. Mun
liann syngja þar ýmis íslenzk
og erlend lög, m. a. þekktar ó-
peruaríur úr Tosca, Rigoletto,
Faust og Die Meistersinger von
Nurnberg. Aulc þess mun Þor-
steinn taka til meðferðar lag
úr tónverkinu Iliáwa thas Wedd-
ing Feast eftir enska tónskáld-
ið Colleridge-Tailor; hefir
eldcert verið flutt úr því tón-
verki hér á landi áður. Undir-
leik á söngskemmtuninni annað
kvöld annast Dr. von Urbants-
chitsch.
Eins og fyrr getur er Þor-
steinn aðeins í stuttri heimsókn
og er óvíst, að hann endurtaki
söngskemmtunina.
Þorsteinn er bæjarbúum að
góðu kunnur fyrir söng sinn.
Söng hann hér oft opinberlega
áður hann fór utan og fékk
jafnan liinar beztu undirtektir
áheyrenda.
Ekki getur sennilegt talizt, að
Þorsteini hafi farið aftur í söng-
mennt sinni við utanförina, en
hitt mun sönnu nær, að hann
hafi enn tekið framförum og
munu allir unnendur sönglistar
bíða þess með eftirvæntingu, að
heyra til hans nú.
1500 Reykvíkmgar hafa nú
matjnrtagarða til afnota.
Á þessu ápi lithlutaði bærinn 180
nýjum görðum.
plægt að haustinu og lierfað og
svo plægt og herfað aftur í vor
áður en sett var riiður.
— í sambandi við Tungu-
garðana vil eg geta þess — seg-
ir Jóhann, — að stofnað var fé-
lag, sem allir, er garða hafa á
þessu svæði eru félagar í. Til-
gangur félags þessa er m. a. að
gera félögunum liægra fyrir t.
d. um útvegun verkfæra, áburð-
ar, útsæðis o. fl. Þá er einnig
ætlazt til að félagið sjái um
sameiginlega vinnslu allra garð-
anna á hverju vori. Garðarnir
hafa verið skipulagðir með
þetta fyrir augum, þannig að
skúrbyggingar þær, sem hverj-
um garðleigjanda er leyfilegt
að reisa verða næst götu, svo að
hitt svæðið allt má óhindrað
vinnan með stórvirkum garð-
yrkjuvélum.
Ræktunarráðunautur bæjar-
ins, Jóhann Jónasson, bauð
blaðamönnum í ferðalag um
leigugarða bæjarins nýlega. Eru
garðarnir nú um 1500 að tölu
og ná yfir 90 ha- land.
Fyrstu görðunum var úthlut-
að árið 1933, segir Jóhann, og
eru þeir garðar rúml. 80 að
tölu. Garðarnir liggja nú í hálf-
liring um bæinn frá Sundlaug-
unum að norðan um Kringlu-
mýri og Fossvog vestur á Mela.
Garðarnir eru nú liafðir undir
ströngu eftirliti og gefnar ein-
kunnir fyrir hirðingu þeirra. Er
talsverður munur á umgengni
og hirðingu garðanna og fróð-
legt að fylgjast með þeim breyt-
ingum til bóta er oft verða á
garðinum þegar nýr leigjandi
tekur við lionum. En stundum
erum við lílca óheppnir með þá,
sem taka við og garðurinn
verður sizt betri hjá þeim en
fyrirrennurum þeirra.
j
Erlent útsæði
reynist illa.
Á síðastliðnu vori bar á út-
sæðisskorti þrátt fyrir innflutn-
ing á erlendu útsæði. Erlenda
útsæðið reyndist yfirleitt illa,
enda margt af því sýkt og væri
vonandi að við þyrftum ekki
oftar á erlendu útsæði að halda.
Bærinn hefir látið úða garð-
ana tvisvar á þessu sumri til
varnar gegn myglu og hefir
hún hvergi látið á sér bæra þar
sem úðað Iiefir verið. Aftur á
móti hefir borið mikið á stöng-
ulsýki í nokkurum görðum,
einkum þar, sem settar voru
innfluttar „Eyvindar“-kartöfl-
ur í vor.
!
Góðar
uppskeruhorfur.
Uppskeruhorfur munu vera
með bezta móti í ár og voru
margir farnir að taka upp kart-
öflur síðast í júlímánuði. Tvær
frostnætur í ágústmánuði gerðu
þó nokkurn skaða á kartöflu-
grasi og má búast við að það
dragi nolckuð úr uppskerunni.
<
Nýjustu
garðarnir.
— Á þessu ári hefir verið út-
lilutað 180 nýjum görðum. Af
þeim eru 125 i Tungutúni en
hinir í Fossvogi og vestur af
Grímsstaðaholtinu.
Galðar þessir voru vel undir-
búnir, grafin í þá lokræsi með
10 m. millibili þar sem því varð
við komið, auk nauðsjmlegra
opinna skurða. Landið var
Verðlaun fyrir
góða hirðingu.
Þá er einnig ætlun félagsins
er fram líða stundir, að veita ár-
lega verðlaun þeim, sem bezt
liirða garða sína og er það mjög
mikils um vert, ef hægt væri
að vekja heilbrigðan metnað
manna i þessu efni.
t
1
Skjólgarðar.
Fram með Laugarnesvegin-
um lét bærinn planta þrefalldri
röð af trjáplöntum, aðallega
víðiplöntum, í vor og er ætlazt
til, að þarna vaxi upp skjólbelti
til að skýla görðunum fyrir
norðannæðingnum.Viðirinnhef-
ir þrifizt vel i sumar og er nú
eftir að vita hvernig bonum
reiðir af yfir veturinn.
Jóhann Jónasson tók við
þessum starfa vorið 1942 og hef-
ir starfað af mikilli elju að
skipulagningu garðanna og
ýmsum endurbótum.
Rauðióíui
Guliætui.
Veizlunin Vísir h/f
Laugavegi 1. — Sími 3555.
Fjölnisvegi 2. — Sími 2555.
L
Scrutator:
©
V.
JZjcudjdix ajthnjWHMfyS
Golf.
Golfíþróttin hefir rutt sér tals-
vert til rúms hér á landi síðustu
árin. Þessi íþrótt hefir átt miklum
misskilningi að mæta, hér sem
annars staðar. En sannleikurinn er
sá, að golfiþróttin er hvorki neitt
milljónamæringa-„sport“ né heldur
eingöngu fyrir gamalmenni, sem
ekki geta hreyft sig nema mjög
varlega. Golfið krefst mikillar
þjálfunar svo að segja allra vöðva
líkamans og sagt er að það taki
5 ár að læra að leika golf vel. En
höfuðkostur þessarar íþróttar er sá,
að byrjandinn hefir nálega jafn
gaman af henni eins og sá, sem
Iengra er kominn. Kostnaðurinn við
að iðka golf er mun minni en iðk-
un sumra annara íþrótta eins og t.
d. skíðaferða. Golfið krefst ekki
sérstaks fatnaðar eða fótabúnaðar,
svo að ekki sé nú minnzt á kostn-
aðarsamar og þreytandi bilferðir.
Og eitt er ennþá, sem vert er að
minnast á: golfið gefur ekki tæki-
færi til hins óheilbrigða metabrjál-
æðis, sem oft vill bera við um iðkvm
annara íþóttagreina.
Óeigingjarnt starf.
Golfklúbbur Islands hefir átt þvi
láni að fagna, að njóta aðstoðar
golfkennara fá Bandaríkjunum,
sem hefir verið hér í setuliðinu sið-
an Bandaríkin tóku við hervernd
íslands. Maður þessi heitir Robert
Waara og hefir hann helgað golf-
íþróttinni hér nálega allar frístund-
ir sinar án nokkurs endurgjalds.
Waara er af finnskum ættum og
hefir lengi unnið hjá einum af
frægasta golfleikara heimsins, Walt-
er Hagen. Á Waara miklar þakkir
skilið fyrir starf sitt.
Hver stjórnar?
Þessum pistlum er ekki ætlað að
vera um stjórnmál og þó mun sum-
um finnast að farið sé út fyrir
takmörkin með því að birta þær
línur, sem hér fara á eftir. En
það, sem bréfritarinn brýtur upp á,
er einungis mál, sem nú er ofar-
lega í huga flestra manna og í
þessum dálkum eru slík mál jafn-
an tekin til umræðu. Bréfritarinn,
kemst svo að orði:
„Já — hver stjórnar þessu landi?
Svo spyrja menn nú margir. Allt
logar í verkföllum, sem hrundið er
a fstað að yfirlögðu ráði, af mönn-
um sem vilja núverandi þjóðskipu-
lag feigt. Þingið er sundrað og
máttvana og stjórnin, sem leitast
við að1 halda í horfinu og hindra
vandræði, fær engu áorkað. Þingið
getur það eitt, að standa í vegi fyr-
ir öllu, er til heilla mætti verða.
Og ef nú svo vildi til, að meiri
hluti þings sameinaðist um eitthvað,
er til bóta mætti teljast — hvað
þá? Jú, kommúnistar reiða hnef-
ann og segja: Við brjótum þessi
lög. Boðum allsherjarverkfall um
allt land og það stendur, piltar góð-
ir, þangað til þið hafið numið lög-
in úr gildi. (Þrælalög mundu þau
heita á kommamáli). — Já, hver
stjórnar eiginlega í þessu landi ? —
Hér er Alþingi, sem getur sett
lög. Við höfum forseta, sem stað-
festir þau. En hvar er framkvœmda-
valdið, sem getur séð um að lög-
unum sé hlýtt? — Spyr sá, sem
ekki veit."
2 systui.
báðar í fastri atvinnu,
vantar herbergi nú þeg-
ar. — önnur útlærð
saumakona. Hjálp við
saumaslcap eða smáveg-
is húshjálp getur komið
til greina. Einnig fyrir-
framgreiðsla ,ef óskað
er. Hvorug í „ástand-
inu“. — Uppl. í síma
3107.
Nýkomnar
þverröndóttar
p e y s u r.
H.T0FT
Skólavörðust. 5. Sími 1035.
I
Brandur Brynjólfsson
lögfræðingur
Bankastræti 7
Sími 5743
\