Vísir - 29.08.1947, Blaðsíða 2

2
V 1 S I R
Föstudaginn 29. ágúst 1947
Eg þckkti Pál Steingríms-
:: >n að vísu í sjón og að nafni
í'rá því slíönimu eftir alda-
í.iótin, þegar liann varð af-
í reiðslumaður í pósthúsinu.
í*"n við urðum varla mál-
’.unnugir fyrr en fyrir sjö
: rum. Við vorum þá komnir
.*': það skeið, cr menn eignast
óít nýja vini,’— og ef til vill
cinna sízt meðal manna á
: vipuðum aldri. En það var
ins og okkur fyndist báð-
:.m, þegar við tókum loks tal
caman af tilviljun, að við
iiefðum vanrækt þetía allt of
lengi og yrðum að bæta okk-
ur það upp, enda varð sú
. aunin á, að við hittumst síð-
::n býsna oft, eftir því sem
ástæður leyfðu, og samt
: jaldnar en við vildum. 1
óessum línum ætla eg ein-
ingis að minnast Páls, eins
og hann kom mér fyrir sjón-
:r við þessi kynni fárra ára.
'eir menn, sem höfðu þekkt
’iann miklu lengur og frá
'leiri hliðum, hafa ýitanlega
í rá mörgu öðru að segja.
Mer koma þá fyrst lil hug-
ar orð Terentíusár: Homo
oum, humani nil a me aii-
cnum puto: Eg er maður,
eklcert mannlegt hygg eg mér
óviðkomandi. — Það marg-
þvælda orðtæki hefði Páll
ótcingrímsson getað tekið sér
i munn með meira sanni en
iiestir aðrir. Reyndar hefðu
jafnvel þau takmörk verið
of þröng, því að hann lél sér
ekki heldur aðrar skepnur ó-
viðkomandi, þótti gaman að
íala um hesta og hrúla, yar
yfirleitt mikill dýravinur,
eins og mörgum er kunnugt.
En menn af öllu tagi, atliafn-
ir þeirra og einkenni, voru
r.amt hugstæðasta athugunar-
cfni hans, enda hafði hann
icynnzt og haft spurnir af
mörgum og enn aukið þá
þekkingu með ýmsu öðru
móti. Þótt hann gcrði sér
okkert far um að vera fræði-
naður á þau efni, undraðist
cg oft," hvert yfirlit hann
hafði um æviferil manna og
engu siður hin smáu atriði,
::cm ol’t lýsa þeim hezt. Hori-
*um var lagið að henda það
. itt, sem varpaði einhverju
i.jósi á pfersónurnar, svo að
frásagnir hans og athuga-
aemdir urðu aldrei hragð-
(’auft hjal, hcldur lifandi
reynsla. Þeita var eilt af því,
sem gerði Pál svo skemmti-
kigan í viðræðum, þegar hann
var vel fyrir kallaður, að eg
k.efi fáa þekkt, sem við hann
iöfnuðust. Enn má geta þess,
að hann var næmur á ýmsa
kluti, sem dularfulJir eru
nefndir, [>ótt hann flíkaði því
Ptt og teldi sig efagjarnan.
'íefði verið mjög fróðlegt, að
hann hefði skráð sumt af því
tagi, sem liafði komið fyrir
hann, því að hvorki þurfti
þar að bera brigður á sann-
sögli né greind. En þetta var
citt af mörgu, sem honum
auðnaðist ekki að skrila.
Engum, sem kynntist Páli
Steingrimssyni, gat hlandazt
liugur um, að liann tiafði
flest til að bera, sem rifhöf-
undi er ómissandi. Auk at-
hygli sinnar og glöggskyggni
á menn og mannlíf, tiafði
hann yndi af bókmenntum,
skarpan skilning þeirra og
örugga dómvisi. Þótt honum
væri Ijúfast að njóta þess,
sem hann dáðist að, glaptist
lionum eigi að heldur sýn á
veilurnar. Smekkur hans á
mál og stíl var hárviss, hvort
sem hann las eða skrifaði
sjálfur. Honum var líka sér-
staklega lagið að vera Irjáís
og sjálfstæður áhorfandi. Svo
var til dæmis um þjóðfélags-
rnál og stjórnmál, að hann
háfði komizt gegnum þá eld-
raun áð vera fjórtán ár póli-
iískur ritstjóri og standa oft
i ströngum vopiiahurði til
sóknar og varnar, án þéss að
það raskaði dómgreind hans
cða sljóvgaði sjón Iians á
nokkura hlið þeirra mála.
Páll hafði, eins og mörg-
um er kunnugt, bæði skrifað
leikrií og smásögur, og það
hvarflaði við og við að hon-
um hin síðari ár, að fitja upp
á fleira af því tagi. En úr
því varð ekki. Eg sló cin-
hvern tíma upp á því við
hann að íá að lesa það, sem
Iiann ætti óprcnlað í fórum;
sínum, en hann eytldi því,
kærði sig yfirleitt ekki um
að hakía þvi á loft'. Um gildi
þess get eg því ekki dæmt.
Hitt veit cg, að ævikjör lians
urðu méð þeim hætti, sem
gálu honum miklu minni
tækifæri en skyldi að beita
þessum hæfileikum sínum.
Sjálfur saluiaði hann jiess að
hafa ekki fengið að njóla
meiri menntunar á unga
aldri. Hann minnlist stund-
um á það, að liann mundi að
likindum hafa fengið að
ganga menntaveginn, ef
nafna hans og náfrænda, síra
Páli Sigurðssyni í Gaulverja-
bæ, hefði enzt lengri aldur.
Og hann henti gaman að því,
að Iiann kynni svo margt upp
á sína tíu fingur um stúd-
enta, stúdentsár manna og
slúdentspróf, af því að hon-
um hefði sjálfum ekki auðn-
er óhætt að fullyrða, að þetta
azt að ganga þá braut. Samt
Iiefði ekki slaðið honum fyr-
ir þrifum sem rithöfundi.
Hann hafði aflað sýr al-
mennrar menntunar, sem
flestir lærðir menn hefðu
mátt öfunda hann af, þótt
hún hafi vafalaust orðið hon-
um seinteknari en ef hann
hefði mátt gefa sig að námi
óskiptur fyrr á ævinni. Hann
var líka gjörsamlega laus við
kala í garð [icirra manna,
sem liöfðu notið auðveldara
hluískiptis í þeim efnurp, því
að hann þurfti ekki að finna j
til neins vanmáttar gagnvart
þeim. Hins vegar var liögum
hans löngum svo háttað, að
varla var kostur á miklam
afköstum fyrir utan skyldu-
störfin. Hann vann 22 ár i
pósthúsinu, dagsverkið var
bar langt og þreyíandi og að-
húnaður slíkur, að hann beið
þess aldrei síðan bætur á
heilsu sinni. Og ritstjórn dag-
Sumri er breytt í sólarhvörí;
sigðar-herrann mjög í önnum,
aðnr betur stunda ei störf.
Stöðugt fækkar slyngum mönnum.
Vel þó heyist hels í rann,
hjaðna oss eigi þekkust kynm; —
emhvern veginn ei eg kann
efsta degi' að þessu sinm.
Ymsra minna nýtur nú.---------
Niðjum Fróns kvað gjarnt að senna,
á þeim stöðvum sfýrðir þú
styrkum bæði og mjúkum penna.
Olmt þeir sóttu úr sumri átt,
sjá það hlauztu, en raunar eigi
lézt þár ótt né hafðir hátt,
heldur kaustu aðra vegi.
Sverðalög þó sýndusí smá,
sárt varð þeim, er geystar lagði,
skyndifall, sem oft varð á
eigmlegu gamanbragði.---------
Margt þér dýrt var gefið gull,
gifta björt og stundir frjóar,
en lætt því galli í lífsins full
lengi, að gekkstu ei heill til skógar.
Ur því lengur sér ei sól,
sýnist engi hnoss að missa
mætum dreng, þó skipti um skjól,
skýrri að fengist ljóssins vissa.
Far þú vel í hærn heim;
hverskyns él oss röðul byrgja,
miklu er Hel þó mest af þeim.
En mjúku þeli hollt að syrgja.
Jak. Tlior.
blaðs. er líklega einhver ó-
hentugasta atvinna fyri-r
mann, scm vill skrifa eitt-
hvað fyrir sjálfan sig þar fyr-
ir utan. Þegar hann loks lét
af ritstjórninni og hafði
meira næði, var svo komið
heilsiifarinu, - brjóstþyngsl-
um, andarteppu og svefn-
leysi, að mestu furðu gegndi,
hversu hann hélt skýrleik
sínum, andlegu fjöri og orku
til lestrar og ýmissa vanda-
samra smástarfa, þótt hann
fyndi sig ekki mann til að
fáðast í meiri háttar ritstörf.
En cg mun aldrei geta hugs-
að svo til Páls Steingríms-
sonar, að ínér finnist ekki ís-
lenzkum bókmenntum missir
í því, að hann fékk ekki skil-
yrði til þess að reyna sig þar
íil fyllri hlítar. Má xeyndar
segja, að svipuðu máli gegndi
um sira Pál frænda hans, að
Aðalsfeinn sýnir einungis að
nokkuru leyíi, hvað í hónum
hjó á því sviði, cn þó nægi-
iega mikið til þess að gera
sennilégt, að hann hefði get-
að markað verulegt spor sem
skáldsagnahöfundur, ef hann
liefði lagt meiri rækt við þá
köllun sína og fundið, hvað
honum var bezt lagið.
Mér er ókunnugt um,
hvort Páll Steipgrímsson hef-
ur mælt nokkuð fyrir um
það, sem hann lét eftir sig
óprentað og var of vandlátur
og hlédrægur til að vilja
birta. En annars finnst mér
nú, að honum látnum, ástæða
til þess að athuga, hvort ekki
væri tiltækilegt að koma úr-
vali þess eða sýnishornum,
þótt ekki væri meira, út í
bókarformi, ásamt einhverju
af því, sem þegar er prentað
á dreif. Eg á bágt ineð að
trúa, að i því sé elclci svo mik-
ið af honum sjálfum, að það
sé þess virði. Reyndar mega
allir vita, að það yrði ekki
nema svipur hjá sjón af því,
sem í honum hjó og hann
varð og var. Hið dýrmætasta,
sem hann lætur eftir sig,
hljóta að vera minningar
þeirra, sem áttu því láni að
fagna að kynnast honum vel
— og þá vitanlega allra lielzt
nánustu ástvina lians, sem
Frh. á 4. sí'ðu.