Vísir - 21.06.1958, Blaðsíða 1

48. árg. Laugardaginn 21. júní 1958 132, tbl.
Mynain sýnir manntjöldann á útifundinum í gær.
Frá iBÉifiindiuiBin ú Lækjjai'áorgi:
iversk leppstjórn hefur unnið
margfaft níðingsverk".
Kommúnisminn er allsstaðar eins,
sagði ungyerski stúdentinn.
Cífurlegur mannfjöldi safn-
aðist saman á Lækjartorgi síð-
degis í gær, til þess að votta
frelsisbaráttu Ungverja saniúð
sína og hlýða á ntál ræðumanna
á útifundi beim, sem stúdentar,
menntamenn og fulltrúaráð
lýðræðisflokkanna höfðu boðað
til, vegna morðanna á ung-
versku frelsishetjunum á dög-
unum. Stúdentar stóðu heiðurs-
vörð við ræðupallinn og héldu,
auk ungverskra og íslenzkra
fána, á svörtum borðum, sem
á voru letruð hvítum stöfum
nöfn Nagys, Maleters og blaða-
mannanna tveggja. Virðuleika-
blær hvíldi yfir fundinum og
kom hluttekning fundarmanna
glögglega fram við bær ágætu
undirtektir, sem allir ræðu-
menn fengu.
Það er óhætt að tala hér.
Séra Sigurbjörn Einarsson,
prófessor, tók fyrstur til máls
og sagði m. a.: „Þetta litla torg
og þetta land, sem góðu heilli er
fjarri vettvangi þeirra atburða,
sem eru mesta blygðunarefni
þessarar kynslóðar, hefur m. a.
eitt fi-am yfir sum önnur meiri
torg og víðari lönd: Það er ó-
hætt að tala hér. Það má segja
það hér, sem víða annars staðar
er dauðasök.“ Þá gat ræðumað-
ur þess líka, að á „því stóra,
rauða torgi“ myndi „rikja alger
Og dauðadjúp þögn um þetta af-
rek hins sigrandi sósíalisma,
meðan sleikt er út um innan
veggja Kremlar vfir því sæla
lófataki, sem berst frá þinghús-
inu i Búdapest.f'
Þvínæst drap Sigurbjörn á
afhjúpanirnar eftir lát Stalíns,
þegar „þvi var lýst yfir og það
birt öllu mannkyni, að í þessum
ríkjum, sem höfðu tekið upp
stjórnarháttu, er skyldu útrýma
ranglæti og skapa hinn fyllsta
jöfnuð manria í milli og hið full-
komnasta öryggi, hefði ekkert
verið tíðara á liðnum árum en
að taka menn af lífi fyrir litlar
sakir eða engar, auk rakalausra
fangelsana og margs konar ó-
jafnaðar annars og siðlausra of-
beldisverka a-f hálfu valdhafa, og
að ekkert hefðí auðkennt þessi
mannfélög fremur en öryggis-
leysi þegnanna, sér í lagi þeirra
manna, sem eitthvað höfðu að
ma-rki látið til sín taka um fram
kvæmd þeirra hugsjónamála, er
greypt eru í skjöld þessara
ríkja.“ Þessar afhjúpanir kvað
hann hafa verið merkastar fyrir
það, að af þeim hefði mátt ráða,
að frá slíkum stjórnarháttum
yrði horfið, en „þeir sem vonuðu
að slík tímamót væru orðin, voru
blekkt'r — ein blekkingin í við
bót í sögu Rauða-Rússlands. Það
er ekki tutla eftir nú af því æru-
fati, sem þessir valdamenn færð
ust í á kostnað Stalíns," sagð'
ræðumaður.
Og siðar í ræðu sinni sagði sr
Sigurbjörn:
„Ungversk leppstjórn hefur
þegar unnið margfalt niðings-
verk og ber fyrir sig leynilegan
dómstól. Þessi dómur ei' véfengd
ur. Þetta verk er fordæmt af
þeim leynda dómstóli, sem býr i
barmi hvers heilbrigðs manns.“
, I lok ræðu sinnar lagði ræðu-
maður áherzlu á nauðsyn þess
að menn gæfust ekki upp í bar-
áttunni gegn ofbeldisöflunum,
þvi þegar hún hefði verið leidd
til sigurs, yrði það „ekki sigur
einnar stefnu yfir annarri eða
vissra þjóða yfir öðrum, heldur
sigur mannkynsíns."
Griðníðingar.
Helgi Sæmundsson, ritstjóri,
kvað drápsmenn ungversku
frelsissinnanna ekki aðeins
morðingja — heldur griðníð-
inga, og minnti á það, að yfir-
lýsingin um aftökurnar hefðu
verið gefnar út samtímis í
Moskvu og Búdapest. Þær
mætti því rekja alla leið heim
í föðurtún kommúnismans,
sjálft höfuðbólið. Þeir, sem hér
hefðu verið að verki væru verri
en dýr írumskógarins, sem
dræpu sér til matar, þeir
dræpu af grimmd. „Heimurinn
þarfnast krossferðar gegn
kommúnismanum,“ sagði ræðu-
maðiir, og taldi að þeim, sem
honum fylgdu héðan af yrði
ekki fyrirgefið, af því að þeir
vissu nú hvað þeir gerðu.
handhelgi heimilanna.
Þá tók Guðmundur G. Haga-
in, rithöfundur, til máls og
íinntist ákvörðunar íslendinga
un útfærslu fiskveiðalandhelg
'nnar, sem einungis vami tekin
,í þeirri björtu trú, að þjóðir,
;em öndverðar oss standa, séu
svo gagnteknar af réttlætis-,
frelsis- og mannhelgishugsjón-
um, að þær geti ekki fengið sig
til þess, þegar á hólminn er
komið, að traðka á rétti vorum
til lífsins og frelsisins“. Undir
slíkum hugsjónum væri farsæl
framtíð allra þjóða komin.
Síðan varaði ræðumaður við
falsi þeirra, sem undir rauðum
fána hamars og sigðar hrópuðu
hæst á frið og frelsi, og sýndi
með áhrifaríkum hætti fram á
hvílíkar blekkingar þar væri
um að ræða, eins og bezt hefði
komið fram í Ungverjalandi.
Undir lok ræðu sinnar sagði
hann síðan: ,.Og góðir íslend-
ingar. minnumst þess, gleym-
um því ekki, hvað sem á bjátar
og hvað sem í boði er, að' án
þess að vér verndum og verj-
um landhelgi heimila vorra og
einkalífs. hugsana vorra, orða
og athafna, viljans til þess að
lifa eins og frjálsir og sjálfstæð
ir synir og dætur íslands og
íslenzkrar sögu og menningar-
erfða, er oss öll fiskveiðaland-
helgi einskis virði.“
„Vottum hinni ungversku
þjóð samúð vora, vottum minn-
ingu hinna látnu frelsishetja
dýpstu virðingu vora og hjart-
ans þökk og vottum handhöfum
blóðveldisins réttláta reiði vora
og djúpa vanþóknun.“
Hið rétta eðli kommúnismans.
Birgir ísl. Gunnarsson, stud.
jur., rakti í stuttu en skýru
máli meginþætti frelsisbaráttu
ungversku þjóðarinnar og
jafnframt kúgunar og ofbeldis
Rússa og leppa þeirra, sem nú
að lokum hefðu „fullkomnað
glæp sinn með því að myrða þá
forystumenn, sem heitið hafði
verið griðum í alþjóða áheyrn.“
Þessir síðustu atburðir sýndu
„ef til vill betur en allt annað
hið rétta eðli kommúnismans:
Loforð skal svíkja, eiða skal
rjúfa, mannslífum skal fórna,
aðeins ef það er í þágu þeirrar
valdaklíku, sem með völdin
fer á hverjum tíma“. Ræðu
sinni lauk Birgir á þessa leið:
Ungverjar hafa oft áður háð
sina frelsisbaráttu til sigurs.
Þegar þeir háðu frelsisbaráttu
sína 1848 orti íslenzkt skáld,
Gísli Brynjólfsson kvæði um þá
baráttu. Hann endar kvæðd sitt
með þessum orðum:
Þjóðin þín er vakin,
þá fer eftir hitt,
og senn mun harðstjórn hrakin
heim í hæli sitt.
Við viljum hafa að leiðarljósi
hugmyndir um lýðræði, frelsi
og mannréttindi, trúum því og
vonum að senn muni harðstjórn
hrakin heim í bæli sitt.“
Reiðarslag.
Jón Skaftason kvað fregnina
um morðin hafa komið sem reið-
arslag yfir heiminn, því margir
hefðu verið farnir að vona, að
rússneskir stjórnarhættir væru
orðnir breyttir frá dögum Stal-
íns. Ástæða væri fyrir ríkisstjórn
ina að mótmæla kröftuglega.
Kommúnisminn allsstaðar eins.
Ungverski stúdentinn, Miklós
Tölgyes, flutti þvínæst ræðu á
móðurmáli sínu, en að henni
lokinni las fundarstjóri íslenzka
þýðingu af henni. Kom þar
fram margt, sem okkur fslend-
ingum mætti að kenningu
verða. Hann sagði m.a.:
,,Þær þjóðir, sem ekki búa við
kommúnistiska stjórnarhætti,
mega aldrei sofna á verðinum.
Hættan er ekki eins fjarlæg og
margur hyggur. Kommúnism-
inn á íslandi er ekkert frá-
brugðinn kommúnismanum eins
og hann leit út í heimalandi
mínu fyrir valdarán konnnún-
ista. Þeir vita vel, hvenær þeim
er óhætt að kasta grímunni, og
þá gera þeir það líka svikalaust.
Þá er of seint fyrir sakleysingj-
ana að iðrast þess að hafa veitt
þeim brautargengi, vegna þess
að þeir trúðu fagurgala þeirra.
Sá, sem gætir ekki að sér, er
eins og varðmaður, sem sefur
meðan fjandmennirnir búast til
þess að drepa og brenna. Eng-
inn skyldi lifa í þeirri blekk-
ingu, að kommúnistar séu frá-
brugðnir eftir því hvaða landi
þeir búa í. Gefið þeim tæki-
færi, og þeir munu alls staðar
hegða sér á sama hátt og einsk-
is svífast. Valdamennirnir í
Kreml kunna að notfæra sér
Framhald á 12. síðu.
Ályktun fundarins.
Fjölmennur fundur, haldinn í Re.vkjavík hinn 20. júní
1958 að frumkvæði stúdenta, menntamanna og hinna þriggja
lýðræðislegu þingflokka, lýsir sárum harmi yfir þeim
hryðjuverkum, sem enn á ný hafa átt sér stað í Ungverja-
landi, þar sem leynilegur dómstóll hefur verið látinn standa
að morðum fjögurra föðurlandsvina.
Verður ekki hjá því komizt að lýsa meginábyrð á þessum
hörmulegu atburðum á hendur Sovétstjórninni, sem með
hervaldi braut niður frelsisbaráttu ungversku þjóðarinnar
og heldur henni í heljargreipum.
Ennfremur skorar fundurinn á alla Islendiriga að láta
jafn voveiílegt dæmi urn pólitískt siðleysi og mannkyns-
fjandskap verða sér ævarandi varnað gegn hvers konar til-
lánssemi við ríki og stjórnarstefnur, sem sitja á svikráðum
við frið og frelsi og eiga allt vald undir samvizkulausum
ofbeldisaðgerðum.