Morgunblaðið - 09.07.1918, Blaðsíða 1

f»riðjadagr
9,
julí Í918
BLAÐIÐ
5. argangr
242
ðlablftð
RitstjórnjtrsÍmi nr. ;oo
Kitstión: Vilhjíi- ur Finsei
ís.ifoidarprtnts'ttiftja
Afgreiðslusitni nr. 500
Oamla Bió
Tlýít ágætt
prógram
i ftvöídl
■a
Valur (yngri deild). Æfing
i kvöld kl. 8^/2 stnndwfslega.
Þriðjudag þ. 9. kl. 8V2 sk'lnsiðar-
samkoma fyrir foringjma sem fara
til Siglufjarðar. Á samkomunni verða
sagðar ferðaminningar frá gönguför
til Þingvalla, Geysis og Gullfoss.
Erl simfregntr.
(Fr* tréttaritara MorgunM.)
Kaupmannahöfu, 7. jiSlf.
Sendiherra Maximnlista i Ameríku
hefir verið hneptur í varðhald
. Ástralíumenn hafa gert árás með
góðum árangri hjá Villers.
Frá Moskva er símað að 75000
nppreistarmenn séu á leið til Kiev.
íbúar á Murman-ströndínni æskja
þess að ganga i bandalag við banda-
anenn.
Þjöðirnisskifting.
Sambandsmál Islamds
og Danmerkur.
Danska vikublaðið »Finanst'dende«
fiytur 22. mai eftirfarandi grein:
— Það vnndamál hefir nú risið
upp meðal pjóðanna og magnast
jafnharðan sem ófriðurinn hefir koll-
varpað gömlu fyrirkomulagi, a' koma
þjóðfélagsskipun þannig fyrir, að
^filegt tillit sé tekið til hinna ýmsu
þjóðflokka. í Englandi hafaíilands-
orál komist efst á dagskrá, svo að
þau ná einnig að hafa áhrif á stjórn-
mál Bandaríkjanna. Milli Þjóðverja
og Frakka er aðaldeilan um Elsass
Lothringen. Milli Austurríkis og
Íta íu, milli Balkanrikjanna, i Austut-
ríki sjálfu, í Rússlandi og langt
austur i Síberíu — alls staðar er það
þjöðert’i skiftingin, sem er aða.ldeilu-
efnið.
Þáð eru að eins fáar þjóðir, sem
þett.i mil nær eigi til. Ef til vill
eru það Notðmenn, enda þórt frnm-
andi þjóð hyggi nýustu hluta lands-
ins. í Svíhjóð eru Lappar og Finn-
ar og í Fmnlandi og öðrum Eystra
saltslöndum eru Svíar. En þó eru
þjóðernismálin miklu viðfans.-smeiri
í D.tnn örku heldur en í Noregi og
Svíþjóð, og þau krefjast úrlausnar
jafnhliða mörgum öðrum málum,
sem finna verður lausn á, þegar nýtt
og betra heimsfyrirkomulag á að
taka við rf yfirdrottnun ófriðarins.
Það má telj«. sögulegan merkisvið-
butð, að hið fyrsta mál, sem fyrsta
danska r kisþingið, sem kosið er
eftir rýju gruudvallarlögunum, á að
fást við, er sambandið rnilli íslands
og Danmeikur. Grundvallarlögin
1849 vo*u rfsp-ingur hinnar hötðu
batáttu tnilli þýzkrar og danskrar
menningar. Gruudvallarlögiu 1866
áttu sér sömu rætnr. Og þegar hin
nýju grundvallarlög frá árinu 1915
korna fyrst tii framkvæmda, þá mæt-
ir þeim þjóðernismálefni, sem alla
vora stjórnvizku og íéttarmeðvitund
þarf til að úr verði leyst.
Þegar vér nú lítum hlutdrægnis-
laust d málin frd árinu 848, þá
verðá allir Danir þar á einni skoð-
un. Hinir þýzku landshlutar hins
dausk t tíkis áttu að hafa jafnan rétt
við danska lardshluta og þegar þeir
vildu rifa sig lausa, átti að reyna að
greiða úr málinu með ssmningum.
Nú mundi oss eigi hafa komið til
hugar að beita hervaldi, þvi að það
væri alveg á móti sttfnu vorri.
Engri þjóð í No ðurálfu er lattd-
vinningastefnan jafn fjatri skapi eins
og dönsku þjóðinni og enda þótt
innan landamæra vorra væri nú
»Germania irredenta* þá mundum
vér eigi geta fengið oss til þess að
beita þjóðemið, tunguna eða sjálf-
stæði þess ofsóknum.
Þetta er afleiðingin af reynslu
vorri öldina sem leið. Augu vor
hafa opnast fyrir þeim axarsköftum,
sem vér höfum gert. Og vér dæm-
um jafnvel of hart þá ntenn, sem
me.ta meira ríkiseinmguna heldur en
sérstaka þjóðernis-hagsmuni. En
maður ætti þó að vera varkár í þvi
að fella harðan dóm yfir þeim mönn-
um sem aldir voru upp í danska
ríkinu, sem náði yfir Danmörk,
Noreg, ísiand, Slésvik og Holtseta-
land og sáu að smám saman saxað-
ist á limina þangað til eigi var orð-
inn eftir nerna litill hluti ríkisins.
Hinu rétti skilningur á því, hvernig
mm»> Nýja Bíó
Þegar hatrið dsyr
þáttur úr ástalífinu.
Ljómandi lallegur sjónleikur i 4 þátfum leikinn aí Nordisk Films Co.
Aðalhlutveik Ieika:
Nicolai Johannsen, Aage Hertel,
Philip Bech, Robert Schmidt
og hin alkunna fagra leikkona:
R i t a B a c c h e 11 o,
Eins og sjá má eru hér saman kommr einhverjir beztu kraftar
frá Nordisk Films enda er mynd þessi framúrskarandi vel leikin.
MM—B——■ f llliilHBIIIMBMBMÍ
I fjarveru minni
til 21. þ. m. gegnir hr. læknir ÓLAFUR ÞORSTEINSSON
læknisstöríum mínum.
Sunnlaugur Qlasss&n.
á að fara með þjóðernismálin, hefir
nú komið fram hér, í svörum þeim
er þingflokkar hafa gefið forsætis-
ráðherra viðvíkjandi málaleitun ís-
lendinga. Allir flokkar hafa tjáð sig
fúsa til þess að semja og þótt ein-
staka blöð hafi komið fram með
mótmæli, þá er það annaðhvort af
flokkapólitík hér, eða þá svo nauða-
ómerkilegt, að ganga má fram hjá
þvi. Um aðalmálið eru allir á eitt
sáttir. ídendingar hafa óskað að
semja við oss samkvæmt yfirlýsinsu
konungs í ríkisráði 22. nóv. 1917.
Danska stjóruin og ríkisþingið, sem
er sama og öll danska þjóðin, bænd-
ur og búalið og allar aðrar stéttir,
eru fús til þess að semja við íslend-
inga, þannig að báðir standi jafnt að
vígi. Tvær af smáþjóðum Evrópu
hittast þá til þess að ræða um lifs-
spursmál, meðan stórþjóðirrtar eru
á kafi í því ginnungagapi, er þær
hafa ætt út i, en geta eigi losnað
úr aftur þótt þær sé allar af vilja
gerðar.
Þess vegna geta samningar Dana
og íslendinga orðið öllum hinutn
ólánssama heimi til eftirbreytni. Með
bandalagi þvl, er Danir hafa gert við
Norðmenn og Svia, er sambandið
við ísland orðið miklu þýðingar-
meira fyrir Danmörk heldur en nokk-
uru sinni áður. Og það er eigi sízt
vegna þess, hvernig skipast hefir i
Eystrasaltslöndunum, að það er orðið
þýðingarmeira nú en áður, eigi að
eins fyrir Danmörk heldur öll Norð-
urlönd, að hin náskylda eyjarþjóð
haldist innan takmarka Norðurlanda.
ísland gæti orðið brú Norðurlanda
vestur á bóginn eins og Finuland
ætti að vera það austur á bóginn.
Fyrsta flokks bifreiðar
ávalt til leigu.
St. Einarsson. Gr. Sigurðsson.
Simi 127. Sími 581.
Vér vitum vel að ljúfir seiðtónar
láta nú i eyrum íslertdinga og að
ilmsætan þef leggur til þeirra frá
kjötkötlum Breta og Bandarikja-
manna. Það er ófrávíkjanieg venja
landvinningastefnunnar að setja inn
fleyg alstaðar þar sem bilbugur verð-
ur á og þegar smáþjóðirnar eiga aðtaka
ákvörðun. Og gætu stórveldin náð
að vekja sundrung innan smáþjóðar-
innar sjálfrar, þá mundu þau eigi
hika við það.
Vér skiljum þess vegna, að eins
og nú horfir, á ísland við freistingu
að stríða, en jafnframt er það skoð-
un vor að samningaumleitanirnar
muni geta fæit íslendingum heim
sanninn um það, að þegar til lengd-
ar lætur hæfir þeim betur sambúð
við náskyldar lýðstjórnarþjóðir, held-
ur en eiga alt í hættunni undir um-
sjá gráðugra stórvelda. »Jafuingjar
leika bezt«, segir málshátturinn og
vér fáum eigi séð að heimsstyrjöldin
hafi breytt þar nokkru um.
ísland og Danmörk eiga nú að
greiða fram úr litlum hluta hins
roikia alheims-vandamáls.
Raupiröu gódan hlut Smurníngsolia: Cylínder- & Lager- og_0xulfeiti Hafnarstrseti 18
btK mur du hvar þu iekst hann. eru áreiðanlega ódýrastar og beztar ; hjá^s.ijg u r j Ó„u i Siml 137.