Morgunblaðið - 01.02.1921, Blaðsíða 1

HMi Gamla BíÓBBHnm
Maöame
Dubarry
leikin a!
Pola Negri
verður sýnd í kvöld kl. 8* l/s
Þeir sem haf i ætlað sér að
sjá þessa ágætu mynd ættu
ekki að draga það lengur,
þvi að myndin verður að-
eins eýnd fáein kvöld enn.
Qorn íá ekki aflgang.
IJarðarför móður og tengdamóður okkar, Salvarar Sig-
urðardóttur, fer fram miðvikudaginn 2 febrúar frá heimili
Ihennar, Oðinsgötu 7, kl. 1 e. h.
Fyrir hönd systkina minna og ættingja
Guðjón Ó Guðjónsson.
Jfið Qina sanna
7Jngan-fe
er Aitken Melrose te
Fæst í flestum bestu búðum landsins.
Sjaldan cöa jafnvel aldrei hafa önn-
ur eins ósköp gengiö á fyrir kosningar
hér í bæ eins og nú. pað má heita, aS
allur bærinn sé í uppnámi. Rólyndustu
og gætnustu menn eru farnir ab hafa
hátt. Og um blööin er ekki að tala. pau
ihafa gengið berserksgang, og berserks-
gangurinn hefir ekki verið fólginn í
því að fylgja fram sannleikanum. Nei
það hefir nú verið eitthvað annað. — j
Hann hefir birst í því að skamma sem
allra mest, meiðyrða sem eftirminni-
legast, rangfæra sem hrottalegast, og
rægja sem ismeygilegast.
Einhverjum kann að þykja þetta j
heldur ófögur lýsing. En hún er sönn
Aðalumboðsmaður fyrir
Tlifken TTlelrose & Co Lfd.
Condon A Edinburgf)
Sími 8 (tvær línur) Símnetni: Geysir.
a^'DIK^
%3t<zijkjaviR.
t
■engu að síður.
Einkum hafa tvö blöðin, Vísir og Al-
þýðublaðið gengið þennan berserks-
gang mjög ósleitlega. pau hafa ekki
hikað við að gerbreyta setningum og
orðum, og gera andstæðingunum upp
hugsanir og áform og skoðanir. peim
hefir verið þetta svo mikil ástríða, að
það hefir ekkert þýtt, þótt mörg hundr-
uð manna hafi vitað, að þau fóru með
botnlaus ósannindi. pau gátu ekki hætt.
Og vildu kannske ekki hætta. Og það
sýnist ekkert lát vera á þessum ber-
serksgangi enn. pau syngja við sama
tón á hverjum degi.
peir sem utan við standa og ennþá
«ru með ofurlitlu viti, hafa hvað eftir
annað spurt, hvað fyrir blöðunum vekti
meö þessu framferði. Menn hafa ekki
■skilið það. pví vitanlega er það hverju
blaði ávinningur, ekki síst í kosninga-
hríð, að laða að sér og þeim, sem það
fylgir, kjósendur, með nokkumveginn
prúðum rithætti, og ekki alt of áber-
andi ósannindum. En þessi tvö blöð
Og þá yrði þeim það fyrir „að veifa
heldur röngu tré en engu“. Og áreið-
anlega liggur þessi lausn næst.
j Vitanlega hafa þessi tvö blöð ekki
i miklu að tapa. pað er ekki há eða
j hættuleg hundsbyltan. Alþýðublaðið
liefir aldrei verið neitt, svo það spillir
! ekki mikið fyrir sér með þessu. pað er
j svo ógnar litlu að spilla. En Vísir hefir
þó átt hér nokkra lesendur og velvilja-
menn. Og í fyrra var hann talinn með
blöðum. En nú er útséð um, að menn
fari að bera sérstaklega mikla virðingu
fyrir honum. pað þykir ekki aðlaðandi
að lesa tómar skammir og ýkjur og
rangfærslur dag eftir dag og viku eftir
viku. pað munu vera fleiri sem segja
líkt og gamall bæjarbúi fyrir nokkrum
dögum: Vísir les eg ekki fram^r.
pað er ekki líklegt, að sigur þessara
blaða verði glæsilegur eftir kosning-
arnar, ef hann fer eftir sannsögli þeirra
og prúðmensku.
Kjósandi.
virðast hafa stungið áliti kjosenda al-
gerlega undir stól. pað er eins og þau
hafi hugsað með sér,að kjósendur gengj
ust helst fyrir ósvífni, ósannindum,
rangfærslum, skömmum og níði. Hvort
þetta verður þeim til happs á kosninga-
degi, er annað mál. Minsta kosti finst
mér reykvískir kjósendur harla lítil-
þægir, ef þeir gangast fyrir þessu og
ekki öðru.
Nei, ráðningin á þessu atferli blað-
anna tveggja er þungskilin. pó hefir
mönnum helst komið til hugar, að þau
gætu ekkert annað sagt, væm uppi-
skroppa á allan sannleika og réttlæti.
i
-o-------
Margir hafa veitt þvi eftirtekt, hve
mikill munur er á námsframfömm
sveitabama og kaupstaðabarna. Alment
eru sveitabörnin, sem numið hafa í far-
skólum eins vel að sér á fermingar-
allri og kaupstaðabömin, sem fengið
hafa kenslu í góðum kaupstaðaskólum.
pó er námstíminn í farskólunum oftast
3—4 mánuðir á ári en í kaupstöðum
6—7 mánuðir. Sveitabömin ganga í far-
skólaua í 4 ár en kaupstaðabörnin oft-
ast 6 ár. Eða svo hefir þetta verið.
Ekki getur þessi munur á námsfram-
förum sveitabarna og kaupstaðarbama
stafað af því, að kaupstaðakennarar
séu lakari kennarar en sveitakennarar,
heldur jafnvel það gagnstæða yfirleitt.
pað hlýtur því að verá eitthvað annað
sem hér kemur til greina.
Um nokkur ár hefi eg haft kynni af
beztu námsbörnum úr Reykjavíkur
barnaskóla — sem teljast má góður
barnaskóli — og hinsvegar beztu náms-
bömuin frá tveimur farskólum í sveit.,
Og mér fanst sveitaböm þessi miklu
þroskaðri í námi sínu og vita meira í
sumum námsgreinum en Reykjavíkur-
börnin. En það eru fleiri en eg sem veitt
hafa þessu athygli.
pað er enginn vafi á því, að sveita-
lífið þroskar ungmennið betur en kaup-
staðalífið. En sérstaklega er það þrent
sem dregúr úr námsframföram kaup-
staðarbama, að mínu áliti. Pað er of-
langur námstími, oflítill svefntími og of
margt sem traflar bömin.
Mér hefir gefist tækifæri til þess að
veita því eftirtekt hve oflangur náms-
tími bama er skaðlegur í ýmsum grein-
um. Oflangur námstími sljófgar bömin,
gerir þau löt til náms og leiðánámisínu
Flest böm hafa litla meðfædda löngun
til náms. og það er fyrst um og eftir
fermingaraldur að þau ná fullum náms-
þroska. Og mörg ungmenni eru bezt til
náms um tvitugsaldurinn. pó minnið sé
næmara meðan maðurinn er ungur þá
er skilningsgáfan oftast miður þroskuð.
Börnin eru oft fljót að læra eitthvað
utan að, en það gleymist undra fljótt
og erfitt að gera þeim það skiljanlegt
það sem þau nema, og því verra sem
námið þreytir þau meira.
Bömimum er það sízt af öllu nátt-
úrlegt að sitja við bóknám 7—8 tíma á
dag (4—5 tíma í skólunum og 3—4
tíma til undirbúnings skólatímanna) og
námstíminn er svo 6—7 mánuðir af ár-
inu samfleytt í sex ár, eða jafnvel leng-
ur. — petta er börnum eigi holt. Horfið
á leiki barnanna þá munið þið sjá hvað
þeim er hollast og náttúrlegast til þess
að þroska líkamann og sálrlífið.
Að láta börn byrja snemma á bók-
námi og halda því fast að þeim, er blátt
áfram á móti lögum náttúrunnar, og þar
af leiðandi stórskemd á börnunum.
Eg veit að þessi skoðun kemur mörg-
um undarlega fyrir en hún er nú samt
rétt. pað sannar ekki vitund þótt þessi
meðferð á bömum tíðkist í öllum menta-
löndum veraldarinnar. pað er mikið til
af tískuheimsku í heiminum, eða alls-
herjar villikenningum.
pað var einu sinni sú allsherjar-
heimska ríkjandi í flestum löndum, að
„enginn yrði óbarinn biskup.“ — pað
var þá talið guði velþóknanlegt og nauð-
synlegt uppeldi, að berja bömin dag-
lega fyrir hverja smáyfirsjón og hvert
barnabrek. Stöku menn sáu, að þetta
var ómannúðleg og heimskuleg upp-
eldisaðferð og sögðu: „prábarið bam
siðast aldrei.“ — Nú kannast víst flestir
við að þetta er satt.
pað var líka eitt sinn allsherjar trú-
arvilla, að alt sem menn lærðu ætti að
lærast í „belg og byðu.“ Menn ættu að
kunna það reiprennandi utan að. Nú
vita menn að lítið gagn er að slíku námi
pó er ennþá heimtað af flestum, að
bömin læri „kverið“ utanbókar, eða
kunni hverja spumingu í því reiprenn-
andi. petta er mesta fásinna.
Sálarlífi flestra barna er ofboðð með
of liingum námstíma og of mörgum ólík-
um námsgreinum. Ekkert barn fram að
K ára aldri ætti að sitja Iengur að námi
daglega en samtals 4 tíma, og er það
líklega of mikið. Böm á 6. til 9. ald-
ursári mega ekki hafa meira en 2—3
tíma andlega vinnu daglega. Hér er tal-
inn sá tími, sem bamið er í skóla og
undirbúningur undir hann í heima hús-
um.
Flestum mun nú orðið ljóst, að öll
andleg störf eru meira lýjandi eða
þreyta meira en líkamleg vinna. Full-
orðnum mönnum er til dæmis eins heilsu
samlegt að vinna í 10 tíma líkamlega
vinnu en 6 tíma andlega vinnu á dag,
t. d. við kenslustörf eða skriftir. En
bömunum era öll andleg störf enn þá
erfiðari, óhollari og ónáttúrlegri en full-
jþroska mönnum. Þau þurfa dag-.
lega næga hvíldartíma og til leika. pá
má líka láta þau vinna líkamlega vinnu
(auk leika), sem er við þeirra hæfi og
skapferli. En þar má sannarlega fara
gætilega. Böm á 6—9. aldursári mega
ekki vinna lengur á dag en samtals 2
til 3 tíma — með hvíldum, sem eins
konar áframhald af leikum þeirra. —
paö hefir margur faðirinn skemt böm-
eftir
Gunnar Gunnarson
S í ö a r i h 1 u t i
.Eestiir eineiii' n .OfiIih wtf
Ein sýning í kvöld
kl. &%
Aögöngumiöar selöir kl- 12
í Nýja Ðíó. £kki tekiö á
móti pöntunum.
1 - - - ..............—
Kv. 13. Skagfjörð
hefir í heilðsölu:
Enskar fiskilínur
• besta tegunð, 60 faðma
| IV. til 6 lbs.
Hvergi jafn óðýrar!
in sin með of mikilli vinnu. pau hafa
enga æsku átt, en orðið snemma þreytu-
leg, ellileg og taugaveikluð. En folana
sína, sem þeir ala vandlega upp, vilja
þeir ekki brúka fyr en þeir hafa náö
fullum líkamsþroska. peir þykjast hafa
reynslu fyrir því að það sé skemd á
hestinum, ef hann er tekinn til vinnu
þótt lítið sé, fyr en hann er fullharðn-
aður og fullþroska. peir fá annars
eigi fulla burði eða fult vinnuþol. Eg
hj gg að sama gildi um ungmennin, sem
látin era þræla of ung, einkum sé þeim
ofboðið með andlegri vinnu.
pá kem eg að svefntímanum. Hann
er yfirleitt styttri hjá kaupstaðaböm-
tun en sveitabörnum. Kaupstaðaskólar
byrja kenslu kl. 8—9 daglega. Yerða
bömin því að vakna of snemma. En
þeim er eðlilegt að sofa til kl. 9 að vetr-
inum. Einkum er þess að gæta, að böm
hafa fæst næði í kaupstöðum til þess
að sofna nógu snemma á kvöldin. par
truflar svo margt. pað er líka sá slæmi
siður í kaupstöðum hjá mörgum, eða
jafnvel flestum, að hátta seint á kvöld-
in og vakna seint á morgnana.
Kensla í bamaskólum ætti ekki að
byrja fyr en kl. 10 og þau böm, sem
em yngri en 10 ára ættu að koma heim
úr skólanum kl. 12. En þau sem eldri
era kl. 1—2. — í Reykjavík sofa skóla-
börn alt of stuttan tíma og sitja á skóla
bekkjunum alt of langan tíma. pess
1 vegna era þau flest orðin þreytt og leið
á námi þegar þau era fermd.
pá kem eg að síðasta atriðinu, því
sem eg álít að tef ji fyrir námi og and-
legum þroska kaupstaðabamanna. Um
það get eg verið fáorður, og að telja
það alt upp er nálega ógerandi, því að
það er svo margt og margvíslegt. Eg
vil þó að eins benda á sælgætishúðimar
og kvikmyndahúsin. Börnin hafa hug-
ann of mikið á þessum stöðum, og þeir
fullorðnu era í því fyrirmynd þeirra.
pau eyða tíma í ferðir þangað og stöð-