Tíminn - 08.05.1945, Blaðsíða 1

KITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Símar 2353 Og 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9A.
Símar 2353 Og 4373.
AFGREIÐSLA. INNFEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
Síml 2323.
29. árg.
Reykjavík, þriðjudagiim 8. maí 1945.
34. blað
Bíýrækt oæstn ára
Viðtal við Árua G. Eylands, framkvæmdastj.
Búnaðardeildar S. f. S.
Tíðindamaður Tímans hefir fyrir nokkru átt viðtal við Árna
Eylands framkvæmdastjóra Búnaðardeildar S. f. S., en hann er
nýkominn frá Ameríku. Fór hann þangað til að athuga ýmis-
legt viðkomandi búvélum. f viðtalinu, sem hér fer á eftir, ræðir
Árni m. a. um það úrræði í ræktunarmálunum, að kaupfélögin
taki að sér rekstur stórvirkra ræktunarvéla. Mun þetta þegar
hafa verið rætt í nokkrum kaupfélögum, enda gæti það vafa-
laust greitt víða fyrir framkvæmdum, að samstarf kaupfélag-
anna og bú^aðarsambandanna verði aukið á þessu sviði.
— Sást þú margt nýtt í ferð-
inni, er að gagni má koma við
búnaðarumbætur hér á landi?
— Líklega er of mælt að segja,
að ég hafi séð margt af slíku,
enda vitum við góð skil á ame-
rískum búvélum. Mestu varðar
að finna einstakar tegundir véla,
er megi verða að gagni við að
leysa aðkallandi verkefni. Árið
1939 skrapp ég vestur kynning-
arferð. Árangurinn af þeirri ferð
varð fyrst og fremst sá, að haf-
izt var handa um notkun stór-
virkra skurðgrafa hér á landi,
eins og kunnugt er. Vona ég að
eins verði um þessa ferð og
senn hvað líður komi í ljós ár-
angur af henni, á ákveðnu sviði,
er til úrbóta horfi við nýrækt
og landnám. Ég lagði einkum
aðaláherzlu á að kynna mér
hinar stórvirkari dráttarvéiar
og margvísleg verkfæri, er nota
má með þeim. Hefi ég á grund-
velli þeirra athugana gert mér
ákveðna grein fyrir því hvaða
tæki ber að nota við hinar
stærri ræktunarframkvæmdir
og hvernig á að beita þeim. Læt
ég þó útrætt um það atriði að
sinni, en kýs heldur að ræða
nokkuð önnur framkvæmdaat-
riði í nýræktarmálunum. En
það má vera ljóst öllum, að
framundan er stórkostlegur
samdráttur við mest allan sveit-
arbúskap, nema hart og skjótt
sé að gengið að losa bændurna
og framleiðsluna undan oki lé-
legs útengjaheyskapar og
þúfnakollareitins.
— Má ekki búast við að aukin
tækni létti þetta starf mikið?
— Völ er á tækni, er gerir
allskjóta breytingu mögulega.
Hafin er vinna með stórvirkari
dráttarvélum heldur en notað-
Hátíðahöldin
í dag
Ákveðið hefir verið að forseti
íslands og forsætisráðherra
flytji ávörp af svölum Alþingis-
hússins kl. 2 e. h. í dag. Verður
ávörpum þeirra útvarpað.
Að athöfninni lokinni verður
guðsþjónusta haldin í dóm-
kirkjunni. Biskupinn prédikar.
Öllum opinberum skrifstofum
verður lokað frá kl. 12 á hádegi.
Ríkisstjórnin lætur í ljós þá
ósk, að vinna verði látin falla
niður alls staðar þar, sem því
verður við komið, frá kl. 12 á
hádegi, eins og helgidegi.
Lúðrasveit Reykjavíkur leik-
ur á Austurvelli frá kl. 1.45 og
aftur í hálfa klukkustund að
guðsþjónustunni lokinni.
ar hafa verið til skamms tima.
Haldið verður áfram að afla
slíkra véla eins skjótt og ört
og nokkur tök eru á. Jarð-
virinsluverkfæri til notkunar
með vélum þessum hafa ekki
verið fullnægjandi, ekki sam-
svarað þeim. Nú er á næstu
grösum úrbót í því máli. Þung-
byggð og þrælsterk diskaherfi og
rótherfi að sama sl?api, er taka
langt fram þeim dráttarvéla-
herfum, sem völ hefir verið á,
verða fáanleg von bráðar. Þetta
gerir starfið að slétta land til
frumræktunar, einfaldara og
auðveldara heldur en verið hef-
ir. Plægingu má sleppa, við
fyrsta árs vinnzlu, nema þegar
um nær slétt og vel gróið land
er að ræða, s. s. gamlar túna-
sléttur og nær sléttar, fram-
ræstar mýrar. Slíkt land má
plægja með tví- eða þrískera-
plógum, sömuleiðis land, sem
unnið er í annað og þriðja sinn
til fullkominnar sáðslétturækt-
unar.
Þessi umræddu nýræktarherfi
eru raunar ekki nýjung í heim-
inum; það hefir aðeins ekki
verið gengið úr skugga um not-
hæfi þeirra hér á landi fyrr en
ég skoðaði þau í Kaliforníu nú
nýlega. Þau eru mest nötuð í
Mið-Ameríku, Suður-Ameriku
og Norður-Afríku.' Er nokkur
vorkunn, þótt ekki hafi verið
hugleitt, að ísl. landnámsmenn
ættu samleið með stórbúskap
þessara landa um verkfæraval,
og leita bæri landnámsverkfæra
handa ísl. bændum í verksmiðj-
ur, er framleiða búvélar til suð-
urlandasölu.
Til viðbótar þessu höfum við
svo jarðýturnar, til þess að setja
á hinar aflmiklu dráttarvélar á
skrið’beltum. Með þeim jöfnum
við allt, sem ekki er fært um
með herfin án jöfnunar. Þannig
fer saman afl, afköst og mikil
yfirferð.
Sumstaðar notazt ekki að
þessum tækjum nema að
miklar framræsluframkvæmdir
fari á undan. Þær er hægt að
framkvæma með nýtízku skurð-
gröfum og vinnuflokkum
kunnáttumanna. En til þeirra
á fyrst og fremst að stofna á
stórum svæðum, í einstökum
sveitum, þar sem möguleikar
eru fyrir hendi til þess að
þéttbýlisbúskapur geti þrifizt.
Til að nota vélarnar þarf
kunnuáttu. Hún kemur brátt, ef
ekki er farið allt of geyst, ef við
höfum tíma til þess að horfa
niður á tærnar á okkur.
— Eru þessi tæki mjög dýr?
— Vélarnar kosta að sönnu
mikla peninga, en þeir eru til í
landinu, en það kostar mikla
forsjá, umhirðu og rekstursfé
að halda úti vinnuflokkum með
(Framhald á 8. síðuj
Danmörk frjáls
Síðan íslpnzka lýðveldið var stofnað á síðastl. ári, hefir enginn atburður
vakið hér jafnmikinn fögnuð og frelsun Danmerkur. Strax þegar fregnin
um uppgjöf þýzka hersins í Danmörku barst hingað að kvöldi 4. þ. m., voru
fánar víða dregnir að hún, og allan næsta dag blöktu fánar á stöng víðs vegar
i sveitum, þorpum og kaupstöðum landsins, í tilefni af þessum atburði. Á
margan annan hátt kom það glöggt í Ijós, hve sterkur er bróðurhugur ís-
Iendinga til dönsku þjóðarinnar.
Á þessari sögulegu fagnaðarstund dönsku þjóðarinnar mun og íslending-
um hafa verið almennt hugsað til hins fyrra konungs síns, Kristjáns X., er
verið hefir Dönum ómetanlegur styrkur og stoð á þrautatímum þeirra. Kon-
ungur fær nú líka að sjá laun verka sinna, jafnframt og hann hefir tryggt
sér sess meðal frcmstu norrænna kónga fyr og síðar.
Það eitt skyggði á fögnuð íslendinga í þessu sambandi, að enn höfðu ekki
borizt fregnir um frelsun hinnar norrænu þjóðarinnar, Norðmanna, sem
sætt hefir sömu kjörum og Danir undanfarin ár. Sá tími virðist þó skammt
u.idan, að Norðmenn hljóti sömu laun hinnar frækilegu baráttu sinnar og
Danir, og þessar tvær þjóðir fái aftur að skipa málum sínum, frjálsar og ó-
háðar. Það er einlæg ósk íslendinga, að með því hefjist nýtt tímabil frelsis
og framfara á Norðurlöndum og aukið samstarf hinna norrænu þjóða. Til
slíks samstarfs vilja íslendingar leggja allan þann skerf, sem þeir megna.
Svíkín á samkomulagi
sexmannanefndarinnar
Þýzka hersfjórnin íéllst á
skílyrðislausa uppgjöí
í íyrrinótt
I dag kl. 13 lýkur styrjöldinni i Evrópu.
Stórveldiu þrjú, Bretland, Bandaríkin og
Bússland, munu |»á birta sameiginlega yfirlýs-
ingu um að Evrópustyrjöldinni sé lokið. I»ess-
ara miklu gleðitíðinda mun síðan hátíðlega
minnst í öllum |»eim löndum, sem hafa átt í
styrjöld við Þjóðverja, nema |>ar sem enn er
þýzkt lið «ií Bandamcnn hafa ekki að öllu
leyti tekið við stjórninni.
Almennt var búist við því í gær, að tilkynningin um stríðslok-
m yrði birt þá um daginn, þar sem það varð kunnugt um há-
degisleytið, að herstjórn Þjóðverja væri búin að undirrita samn-
inga um skilyrðislausa uppgjöf þýzka hersins. Var þetta fyrst til-
kynnt af þýzka utanríkisráðherranum, Sckverin-Krosigh greifa,
í ræðu, er hann flutti í Flensborgarútvarpið. Síðar vitnaðist, að
samningurinn um uppgjöf þýzka hersins hefði verið undirrit-
aður kl. 2.40 í fyrrinótt í bækistöð Eisenhower í Rheims í Frakk-
landi. Var hann undirritaður af Jodl hershöfðingja fyrir hönd
þýzku herstjórnarinnar og Smith hershöfðingja fyrir hönd yfir-
herstjórnar Bandamanna.
Síðari fregnir benda til þess, að sá hluti þýzka hersins, er berst
gegn Rússum í Bæheimi, hafi neitað að gefast upp og vopnavið-
skipti því haldið áfram. — Eftir að yfirlýsingin um stríðs-
Iokin hefir verið birt, verða þeir þýzkir hermenn, sem halda samt
áfram styrjöldinni, taldir útlagar og njóta engra réttinda stríðs-
fanga, ef þeir eru handteknir.
Hefir stríðslokayfirlýsingunni sennilega verið frestað til að at-
huga til fullnustu, hvort umræddur þýzkur her fengist ekki til
friðsamlegrar uppgjafar.
Þegar seinast fréttist í gærkvöldi, hafði Bandamannaher ekki
enn komið til Noregs, en sænskar fregnir sögðu frá stórri flota-
deild í mynni Oslófjarðar. Fullvíst var talið, að þýzki herinn í
Noregi mundi hlýða fyrirskipun herstjórnarinnar um algera upp-
gjöf og frelsun Noregs væri því örskammt undan.
Þýzki herinn í Danmörku, Hollandi og Norður-Þýzkalandi
gafst upp Skilyrðislaust 5. þ. m., og kom uppgjöfin þar þegar til
framkvæmda. Kristján konungur myndaði strax ríkisstjórn und-
ir forustu Bull fyrv. forsætisráðherra, og hefir hún þegar tekið
við stjórn.
Þegar styrjöldinni lýkur í dag, verða liðin 5 ár og rúmlega átta
mánuðir frá innrás Þjóðverja í Pólland, er var upphaf styrjald-
arinnar. Á þessum tíma hafa hinar mestu hörmungar þjáð flestar
þjóðir Evrópu. Stríðslokunum verður því fagnað af miklum inni-
leik og heitum óskum um, að takast megi að þessu sinni að leggja
grundvöll að varanlegum og réttlátum friði. Fyrsti friðardagurinn
mun verða dagur mikils fagnaðar og göfugra óska.
Sýning irá baráttu Dana
Stjórn Mjólkursamsölunnar svarar
landbúnaðarráðherra
Stjórn Samsölunnar hefir nú svarað skýrslu landbúnaðarráð-
herrans um vangreiðsluna á fé úr ríkissjóði, til þess að bændur
iái sexmannanefndarverðið fyrir mjólkina á síðastl. ári. Þetta
svar Mjólkursamsölustjórnarinnar fer hér á eftir:
Árið 1944 notaði ríkisstjórnin
heimild í lögum frá 1943 til að
greiða niður verð á mjólk, sem
seld var á verðjöfnunarsvæðinu.
Verðlagsyfirvöld höfðu 'ákveðið
kr. 1,70 pr. mjólkurlítra, en rík-
isstjórnin ákvað að greiða verð
þetta niður um 25 au. pr. líter,
eða að mjólkin skyldi seld á að-
eins 1,45 au. líterinn.
Af þeim 25 au. pr. líter, sem
ríkisstjórnin færði verðið niður,
hefir hún nú endurgreitt til
sölusamtaka bænda, á þessu
svæði, aðeins 14,77 au. á hvern
líter, og mun það vera upphæð
sú, er ríkisstjórnin nefnir verð-
uppbætur á mjólk. Að niður-
færsla ríkisstjórnarinnar á verði
mjólkurinnar hefir ekki verið
að fullu endurgreidd á þessu
verðjöfnunarsvæði, eins og hjá
öðrum mjólkurbúum utan þess,
réttlætir ríkisstjórnin með því,
að sölusamtök þessa svæðis
þurfi ekki að fá endurgreitt
nema rúml. 14 au. til að geta
(Framhald á 8. síðu)
Ludvig Storr konsúll skýrði
blaðamönnum nýlega frá
danskri sýningu, sem opnuð
verður í Listamannaskálan-
um í Reykjavík miðvikudag-
inn 9. maí. Það eru félög
Dana og Færeyinga í Reykja-
vík, sem gangast fyrir sýn-
ingunni.
Upphaflega var áformað að
opna þessa sýningu hér 9. apríl,
en af því gat ekki orðið. Sýn-
ingin er kölluð „Barátta Dana“
(„Danmark kæmper“) og eru á
henni ljósmyndir frá lífi dönsku
þjóðarinnar á hernámstímun-
um og baráttu danskra frelsis-
viná.
Á sýningunni verða 150 mynd-
ir. Er þeim skipt í flokka, t. d.:
Hin skipulagða skemmdarstarf-
semi danskra föðurlandsvina,
Þegar Gestapó lét leysa dönsku
lögregluna upp, Þegar lögregl-
an danska varði konung sinn,
Danskir föðurlandsvinir leysa
félaga sína úr halcli hjá Þjóð-
verjum. Þá eru myndir er sýna
þátttöku hins danska verzlun-
arflota í baráttunni um Atlants-
hafið, og aðstoð þá, er hann
veitti bandamönnum við inn-
rásina í Frakkland og Ítalíu, og
við flutninga til Rússlands. Sýnd
mynd af líki sr. Kaj. Munks, er
hann fannst, eftir að nazistar
höfðu myrt hann. — Þá eru
myndir, er teknar voru, er alls-
herjarverkfallið varð í Dan-
mörku. — Þrjátíu og fimm
myndir eru þar af leyniblöðum
danskra föðurlandsvina og
fleira.
Sýningin verður opin frá 9. til
15. maí frá kl. 10 árd. til kl. 10
síðd. — Ágóði sá, er kann að
verða af sýningunni, verður lát-
inn ganga til danskra barna.