Tíminn - 18.04.1956, Blaðsíða 8

8
r-----— — ----------—-—-
í slendLngaþættir
Dánarminning: Guðný Jónasdóitir
Alfaðir ræður öldurnar rísa
eilífðin breiðir út faðminn sinn
djúpa.
Sig Eggerz.
Hún andaðist á heimili sínu 7.
janúar s. 1. Þessi andlátsfregn kom
mjög óvart, eins og svo margar
fleiri. Hún var frísk þann sjötta,
og lauk við sitt venjulega dags
verk — en liðin að morgni þess
sjöunda. Þetta minnir okkur mjög
á það, hvað stutt er brúin, sem
við förum öll á milli þessa lífs og
annars, og hvað við getum staðið
nærri brúarsporðinum, þó hraust
séum að loknu dagsverki.
Guðný Jónasdóttir var fædd á
Hóli í Breiðadal, 30. okt. 1891.
Foreldrar hennar voru Jónas Er
lendsson bóndi þar, og kona hans
Helga Eyjólfína Þorvarðardóttir.
Guðný var ung tekin í fóstur af
hjónþnum á Dísastaðaseli, Björgu
Björnsdóttur og Árna Birni Árna
syni, og þar ólst hún upp sem
þeirra eigin dóttir væri. Á þessu
reglusama heimili, þar sem hver
hlutur var á sínum stað, og hverju
verki var ætlaður sinn tími. Þau
hjón bjuggu litlu en farsælu búi.
„Selið“ eins og það var venju-
lega kallað er sunnanvert í Norður
dalnum. Þaðan er útsýni gott um
Norðurdal allan, þennan fjallasal,
sem er umgirtur á þrjá vegu háum
fjöllum og tindum og djúpum döl-
um á milli. Og af „selinu“ blasa
við inn til dalsins norðanmegin
hinir mörgu og fallegu Þorvalds
staðadalir.
Og forlögin voru ráðin. Úr þess
um dal fór Guðný aldrei. Því árið
1915 fluttist hún að Þorvaldsstöð
um og 18. marz 1916 giftist hún
eftirlifandi manni sínum Jóni
Björgólfssyni sem þar bjó með
fósturforeldrum sínum, þeim Sig
urði Guðmundssyni, og Björgu
Stígsdóttur sem þar höfðu lengi bú
ið stóru og góðu búi, og við rausn
mikla.
Þau Guðný og Jón bjuggu allan
sinn búskap á Þorvaldsstöðum, og
alltaf stóru búi, og höfðu lengi
framan af búskap sínum margt
hjúa, áður en börn þeirra komust
upp. Oft var þar um 20 manns
1 heímili og ærið að starfa. Og
sem að vonum Jætur, var hlutur
húsfreyjunnar stór, að hugsa um
bú og börn, og hvíldartíminn var
oft stuttur: Bóndinn þurfti oft að
heiman til opinberra starfa, og
þegar það er, þarf húsfreyjan að
hafa margt í huganum. Hjá þessari
húsmóður þótti fólki gott að vera
hún var vinur þess og félagi.
Þau Guðný og Jón eignuðust 13
mannmannvænleg börn, sem öll
eru á lífi ,og uppkominn. Það er
myndarlegur systkinahópur.
Þegar ég minnist Guðnýjar á
Þorvaldsstöðum, koma mér í hug
þessi orð skáldsins:
„Og bæri ég heim mín brot, og
minn harm,
þú brostir af djúpum sefa.
Þú vogst upp björg, á þinn veika
arm.
Þú vissir ei hik eða efa.
í alheim ég þekki einn einasta
barm
sem allt kunni að fyrirgefa".
Er það ekki einmitt þetta, sem
þessi móðir hefir gert. Hún er bú-
in að lyfta mörgu bjarginu án þess
að hika eða efa.
Það fyrsta sem börnin hennar
muna eftir sér er það, að þau höfðu
réttinn til að biðja, en hún máttinn
til að gefa, og þessi máttur er vold
ugur, því hver getur gefið jafnt
takmarkalaust, eins og góð móðir.
„í alheim ég þekkfeinn einasta
barm
sem allt kunni að fyrirgefa“.
Frá slíkum barmi, eru beztu
jarðnesk upptök lífsins sprottin.
Dánarminning: Guðmundur Pálsson
Þann 20. febrúar síðastl. lézt að
heimili sínu Guðmundur Pálsson,
Hvarfi í Víðidal.
Hann var fæddur að Hvarfi 6
júní 1931 og því aðeins á 25. ald-
ursári. Ólst Guðmundur þar upp í
hópi systkina og frændsystkina.
Hefir það efalaust verið glaðvær
hópur, sem hefir átt sína æsku-
drauma við vítt og fagurt útsýni,
þar sem var leikið sér með legg
og skel.
Ungur fór Guðmundur að hjálpa
foreldrum sínum við heimilisstörf
in og nú á seinni árum hvíldi önn
heimilisins að verulegu leyti á
honum. Snemma kom í Ijós að
hann var dugmikill starfsmaður og
gekk með áhuga og ósérhlífni að
hverju verki. Hann hafði og mikla
ánægju af hestum og var meira
fyrir að bregða sér á hestbak en
að ferðast í bíl. Hann mun líka
hafa haft góða stjórn á þeim til
vinnu.
Á seinni árum vann Guðmundur
með foreldrum sínum að ýmsum
umbótum á jörðinni, svo sem tún
rækt, girðingum og húsabótum. Þó
að nóg væri að starfa heima fyrir,
var hann þó fús að Ijá öðrum lið,
ef til hans var leitað og var þá
jafnan reiðubúinn til hjálpar. Guð-
mundur var hinn geðþekkasti og
viðfeldnasti piltur. Jafnan glaðvær
og hress í anda. Mun hann þó allt
frá bernsku hafa átt við nokkra
vanheilsu að stríða.
Guðmundur Pálsson var jarðsett
ur að Víðidalstungukirkju 1. marz.
Mikið fjölmenni var við útförina.
Við hið óvænta fráfall hans tregar
sveitin hann. Sér í lagi munu fé-
lagar hans úr framanverðum Viði-
dal sakna hans úr sínum hópi. Þeir
höfðu af honum nánust kynni og
áttu oft leiðir saman með honum.
En þyngstur harmur er þó kveð-
in að foreldrum hans og nánustu
ástvinum.
Mættu orð frelsarans veita þeim
huggun. „Sælir eru syrgjendur því
að þeir munu huggaðir verða.“
í gegn um harmanna él sjáum
vér ljós Hans sem leið og dó fyrir
oss.
25. marz 1956.
Gunnbór Guðmundsson.
JarSarför móður minnar,
Guðrúnar Gísladóttur,
fer fram laugardaginn 21. apríl frá heimili hennar, Ásgarði, Gríms-
nesi. Hefsf með húskveðju ki. 11,30. — Bílferð frá Bifröst sama
dag kl. 10.
Guðbjörg Guðmundsdóttir.
Og frá þessum bármi hafa systkin-
in á Þorvaldsstöðum fengið góðan
arf. Það er þessi góði þáttur í lífi
okkar allra, sem svo mikið er undir
komið, að ekki bresti, á meðan
mest á reynir.
Guðný var merk kona um margt.
Hún var fróð og minnug, og skáld-
mælt vel, og alltaf var gaman við
hana að tala, hvort sem það var
um hið daglega líf og strit, eða á
víðara sviði. Og það sem hún orti
bar með sér velvildina til alls og
ailra.
„Það var afstaðan til lífsins"
eins og þessi staka hennar ber með
sér:
Ég er sátt við allt hvað er
þó öldur rísi kaldar.
Gæfan hefir gefið mér
gjafir þúsundfaldar.
Fyrir nokkrum árum hættu þau
Þorvaldsstaðahjón að mestu bú-
skap, og fengu tveimur yngstu son
um sínum jörð og bú, og búa þeir
þar félagsbúi síðan. En Guðný stóð
að mestu fyrir búi hjá þeim. Enn-
fremur flutti þangað heim aftur,
þriðji sonur þeirra hjóna, og býr
þar einnig og síðan. Þessir bræður
eru þeir fyrstu hér í sveit, sem eru
búnir að koma upp rafvirkjun.
Ég minnist gamla eiginmannsins,
sem saknar hennar, sem staðið hef
ir við hlið hans í 40 ár. Það er mik-
ils að sakna, og margs að minnast,
en þær minningar eru honum ljúf-
ar og göfugar. Margar vonir hafa
rætzt, og margir erfiðleikar hafa
verið yfirunnir sameiginlega. Dags
verkið er orðið mikið — og mikils-
vert. Og góður er sá arfur, sem
þessi hjón skila okkar litla þjóð-
félagi.
Ég sendi eiginmanninum og öll-
um ástvinum hinnar látnu beztu
samúðarkveðjur.
Guðný var jarðsungin í heima-
grafreit. Það mun henni hafa verið
kært að fá að hvíla í móðurmold-
inni heima. Hún sagði eitt sinn, að
hún vonaðist eftir, að hún þyrfti
aldrei að fara frá Þorvaldsstöðum.
Svo þótti henni vænt um þann stað,
eins og þessi vísa hennar ber með
sér, þar sem hún kveður um Þor-
valdsstaði.
Þar hef ég átt mitt yndi mest
og öðlast lífsins krafta.
þar hef ég lifað, lífið bezt
lært að græða og tapa.
En alfaðir ræður. Nú er hún
farin að „heiman heim“ eins og
hún orðaði það sjálf í ljóði: Heim
til fegri dala — þangað sem eilífð-
in breiðir út faðminn sinn djúpa.
Með virðingu og þökk fyrir sam-
fylgdina. — Þín minning er kær.
B. M.
Baðstofan
(Framhald af 5. siöu.i
grein fyrir því, að eitthvað kunni
að hafa verið úr fellt og saknar
því einskis, en sparar þá drjúg-
an tíma. Sama má um flestar aðr
ar greinar segja, að þær eru að
mestu lausar við málalengingar,
sem algengar eru í fjölda rit-
verka, án þess að gagna aðal-
efninu.
Þá hefir ritið einn stóran kost,
sem er sá, að fágætt mun að
finna þar málvillur eða lélegt
málfar, en sem því miður verður
ekki með sönnu sagt um öll þýdd
ritverk (ritið er nær allt þýðing-
ar úr öðrum málum).
Með þessum ummælum vildi ég
vekja athygli á nefndu tímariti,
allra þeirra, sem ekki hafa áður
kynnst því, en sækjast eftir fjöl-
breyttum fróðleik og alhliða sjón
armiðum (hlutdrægni í efnisvali
virðist ekki eiga sér stað), en
skortir tíma eða getu til að ná
því marki með lestri margra og
dýrra erlendra tímarita. Má telja
illa farið, ef margs konar ómerk
blöð og tímarit verða til þess, að
skyggja um of á það sem vel er
gert á þessu sviði. —
Lýkur þar bréfi S. E. og ætti það
að vera góð auglýsing fyrir nefnt
tímarit og e. t v. grundvöllur til
frekari umræðna. — Frosti.
íþróttir
(Framhald af 4. síðu.
Bury 40 15 8 17 82-85 38
West Ham 39 13 10 16 69-65 36
Doncaster 39 12 11 16 69-87 35
Middlesbro 38 13 8 17 64-72 34
Rotherham 37 12 9 16 53-65 33
Barnsley 40 11 11 18 45-80 33
N. County 41 11 9 21 54-79 31
Plymouth 41 10 7 24 52-85 27
Hull City 39 9 6 24 48-86 24
T f MIN N, miSvikudaginn 18. apríl 1956.,
BÆKUR OG HÖFUNDAR
Graham Greene fær kaldar móttökur í
Bandaríkjunum - Dansk-amerískur höf-
undur „slær í gegn“ - Ný bók um Toscanini
AMERÍSK BLÖÐ hafa nú birt rit-
dóma um nýjustu bók Grahams
Greene, „The Quiet American",
sem út kom skömmu fyrir jólin og
hefir vakið mikla athygli. Naum-
ast verður Greene mjög ánægður
með umsögn gagnrýnenda vestan
hafs, þótt hún komi honum vafa-
laust ekki á óvart. En það er
skemmst af að segja, að ritdóm
arnir eru ekki „quiet“ heldur há-
værir og flestir á eina lund. Blcð-
in draga ekki í efa, að Greene sé
skáld gott, en telja að hann hafi
í þessari bók dregið upp mynd af
bandarískri söguhetju sem sé vís-
vitandi afskræmd til að svívirða
Bandaríkjamenn.
ÞAÐ ER SÖGUHETJAN Pyle, sem
fer í taugarnar á gagnrýnendun-
um. New York Times segir, að bók
Greenes sé „pólitísk skáldsaga“,
gerð til þess að hæða Bandaríkin
og draga úr áhrifum þeirra á al-
þjóðavettvangi. Graham Greene,
segir gagnrýnandinn í New York
Times Book Review, sýnir mynd af
Bandaríkjunum, sem er þegar
kynnt af frönsku hlutleysisstefn-
unni, og afskræmda mynd af
Bandaríkjamanni, sem er af svip-
aðri gerð og týpur Sartres.
Gagnrýnandi í New York Herald
Tribune segir Pyle svo afskræmi-
lega manngerð, að erfitt sé að trúa
því að hann sé skapaður af svo við
urkenndum höfundi sem Greene,
og enn er sagt, að sá Bandaríkja-
maður sé í meira lagi rólegur og
skapgóður, sem geti lesið bókina
til enda án þess að stökkva upp á
nef sér.
ORVILLE PRESCOTT minnir á
það í New York Times, að Graham
Greene var neitað um vegabréfsá-
ritun til Bandaríkjanna í Saigon
1952, og telur, að nú sé skáldið
að hefna þeirrar móðgunar. Harð-
asta gagnrýni er að finna í Time,
sem heldur því fram, að bókin
muni notadrjúgt vopn fyrir kom-
Fimm ár liðin . . . .
múnista í áróðri gegn Bandaríkja-
mönnum.
Þessi bók Greene er nú að koma
út á dönsku og heitir „Den stil-
færdige Amerikaner". Útgefandi
er Hasselbach.
Dansk-amerískur höfundur
„slær í gegn“.
DANSK-AMERÍSKUR höfundur,
Frank Thomson, 26 ára gamall,
hefir ritað skáldsögu, sem hlýtur
mikið lof vestra. Bókin heitir
„Your Own Beloved Sons,“ (Rand-
om House, 230 bls. $3,50). Þetta er
stríðsbók, frá Kóreu, en fjallar þó
ekki um stríðið sjálft, heldur menn
ina, sem sendir eru til að berjast.
Gagnrýnendur líkja Thompson
við Remarque og Mailer. „Hér er
bók, sem vekur undrun og aðdá-
un,“ segir Saturday Review of Lit-
erature.
Bók um Toscanini.
GAMALL VINUR og samstarfsmað
ur Toscaninis, Samuel Chitzinoff,
hefir skrifað bók um hinn mikla
hljómsveitarstjóra. Bókin er meira
en ævisaga. Hún er nærmynd af
manninum í starfi, bæði á hljóm-
leikum og æfingum, og nokkurt
mat á músíktúlkun hans.
lllliiiilllllllllllllllllllimmiimomimillliiillllllt^Hllini
- •*
( Alls konar I
| verkfæri: )
Legusköfur
Öfuguggar
Snittæki f
Hamarssköft
Kúluhamrar
Slaghamrar
Sagarbogar
Boltaklippur
Keðjurörtengur
(Framhald af 4. síðu.)
Einn í bæjarstjórninni sagði síð
ar, að hann hefði séð mann koma
hlaupandi kviknakinn út úr húi i
einu með plusshatt á höfði og mál-
verk af sér í hendinni.
Heimsblöðin skrifuðu nokkurs
konar minningargreinar um hina
fögru borg, en þau vclmeintu og
góðu orð voru oí snemma sögð.
Eins og fuglinn Fönix reis San
Francisco af öskuhaugrmm og ekki
liðu nema níu ár þar til borgin
bauð heiminum að koma til alþjóð-
legrar vörusýningar.
Þjalir
Skrúf járn
Lóðlampar
Skiftilyklar
Griptengur
Vírburstar
HEÐINN
Sex jarðskjálftar.
Þegar borgin var byggð að nýju,
var þess gætt að byggja hana þann
ig að hún væri vel varin gegn jarð
skjálftum og að ekki kæmi til ann-
ars eins tjóns af eldi og þann 18.
apríl, en það er sannast mála, að
eldurinn olli meiru tjóni en jarð-
skjálftinn, þótt þar yrðu upphöf
skaðans. Vatnsleiðslur eru sveigj-
anlegar og á 150 stöðum í borginni
eru geymdir til samans fimmtíu
milljónir lítrar af vatni.
Á þeim fimmtíu árum, sem liðin
eru síðan jarðskjálftinn varð í San
Francisco, hafa sex meiriháttar
jarðskjálftar herjað í Kaiiforníu
og eiga þeir rætur að rekja til San
Andreas jarðsigsins. Margir létu líf
ið í jarðskjálftanum á Long Beach
1933, Santa Barbara varð fyrir á-
falli 1925 og Imperial Valley 1940.
Síðasti jarðskjálftinn varð 1950 á
Tehachapi og Bakersfield svæðinu.
Þá létu sextán manns lífið og tjón-
ið var metið á 120 milljónir doll-
ara.
Menn eru sammála um að San
Andreas jarðsigið hvíli sig aldrei
lengi í einu og sérfræðingar draga
ekki í efa að mikill' jarðskjálfti
geti skollið á hvenær sem er.
= 2
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiuiiitiimiliiiM
14 OG 18 KAUATA
TRÚLOFUN ARHRIN G Ali
CtJut!
Eru skepnurnar og
heyið tryggf?
aAMvai<rm7nKvna<ain«iaAM